نویسنده: جمشید خدادادی
سُس ها موادی هستند كه به عنوان چاشنی برای خوش طعم كردن انواع سالادها و بعضی از غذاها استفاده می شوند. امروزه، بیشتر سُس ها را از زرده ی تخم مرغ تهیه می كنند كه در بازار مواد غذایی بسیار رواج دارد. این نوع سُس ها كاملاً مضرند؛ به ویژه برای افرادی كه دچار ناراحتی های قلبی، فشار، چربی و غلظت خون بالا هستند؛ زیرا مواد موجود در این سُس ها حاوی كلسترول است و « LDL » خون را افزایش داده، شخص را دچار انفاركتوس قلبی و مغزی می كند یا او را در معرض این خطر قرار می دهد.
در این بخش طرز تهیه ی انواع سُس بیان شده كه عاری از مواد حیوانی مثل تخم مرغ است. این سُس ها كاملاً گیاهی بوده، نه تنها كلسترول موجود در خون را افزایش نمی دهند؛ بلكه آن را كاهش داده، زیرا از مواد كاملاً طبیعی تهیه شده اند؛ سلامتی انسان را تضمین می كنند. شما خوانندگان با تهیه ی این سُس ها می توانید از مصرف سُس های دیگر بی نیاز شوید، هم از غذا خوردن لذت ببرید و هم سلامتی خود را حفظ كنید. هدف این مقاله تشویق و آموزش پُرخوری و شكم بارگی نیست؛ بلكه استفاده ی صحیح و به جا از نعمت های الهی و حفظ سلامتی است. عقل سالم نیز در بدن سالم است و انسان با حفظ سلامتی خود می تواند شكر نعمت های الهی را به جا آورد و در زندگی فردی و اجتماعی خود مفید و مؤثر باشد. استفاده ی درست از نعمت های با ارزش خداوند، نوعی شكرگزاری و تشكر از اوست. پس بیایید درست مصرف كردن را پیشه ی خود ساخته، انسانی مفید و با ارزش برای خود و جامعه ی انسانی باشیم.
استفاده از این سُس های گیاهی موجب فعالیت سیستم گوارشی و حركات دودی روده ها می شود و این امر خود موجب نشاط و سلامتی می گردد. در این جا با انواع گوناگون سُس و طرز تهیه ی آن ها آشنا می شوید:
1. سُس ارده (1)
مواد لازم:
ارده ..................... 5 تا 6 قاشق غذاخورینخود پخته ........................ 6 تا 7 قاشق غذاخوری
سیر ......................... 1 حبه
آبِ لیموترش تازه ..................... نصف لیوان
نمك ...................... 1 قاشق چای خوری
فلفل قرمز ...................... نصف قاشق چای خوری
سركه ی سیب ..................... 5 تا 6 قاشق غذاخوری
روغن مایع ..................... 1 لیوان
كتیرای گل آسیاب شده ......................... 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه:
نخود را كه از شب قبل خیس كرده ایم، می پزیم؛ به طوری كه پس از پختن، آب آن كاملاً كشیده شود. پس از سرد شدن، آن را به همراه ارده، آبِ لیموترش تازه، سیر، نمك، فلفل قرمز و روغن مایع در مخلوط كن كاملاً مخلوط كرده به غلظت دلخواه می رسانیم. برای بهتر شدن و غلیظ تر شدن سُس، آن را به مرور مخلوط می كنیم؛ یعنی چند بار مخلوط كن را روشن و خاموش كرده، چند دقیقه صبر می كنیم تا مواد سُس كاملاً مخلوط شود.باید دقت كرد كه سُس بیش از حد رقیق نشود. در صورت رقیق شدنِ سُس، كمی نخود پخته و در صورت غلیظ شدن، مقداری روغن مایع و آبِ لیموترش تازه به آن می افزاییم تا به صورت دلخواه، درآید. این سُس را می توان به همراه فلافل، كتلت، سبزیجات خام و یا سبزیجات بخارپز مانند ساقه ی كرفس، گل كلم، كلم بروكلی و هویج میل كرد.
2. سُس ارده (2)
مواد لازم:
روغن مایع ........................ نصف لیوانارده ....................... 3 قاشق غذاخوری
آبِ لیموترش تازه ..................... نصف استكان
سركه ی سیب ......................... 4 قاشق غذاخوری
سیر ..................... 1 حبه
فلفل قرمز ..................... یك چهارم قاشق چای خوری
نمك ..................... به مقدار كم
پونه ی كوهی ..................... 1 قاشق مرباخوری
طرز تهیه:
همه ی مواد را در مخلوط كن ریخته، مخلوط كنید تا خوب قوام پیدا كند. این سُس را می توان به همراه غذاهایی مانند: فلافل و كتلت استفاده كرد.3. سُس ارده (مخصوص سالاد)
مواد لازم:
ارده ....................... 3 قاشق غذالیموترش تازه ی شیرازی ......................... 3 عدد
سیر ...................... 1 حبه كوچك
آب ..................... حدود 1 استكان
نعناع خشك ..................... 1 قاشق غذاخوری
گل محمدی پودر شده ..................... 1 قاشق چای خوری
نمك ........................ به مقدار لازم
كتیرای گل آسیاب شده ..................... 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه:
همه ی مواد را در مخلوط كن ریخته، خوب مخلوط می كنیم تا غلظت دلخواه به دست آید. در صورت غلیظ شدن، می توانید چند قاشق آب به آن اضافه كنید. از این سُس در سالاد فصل می توان استفاده كرد.4. سُس ارده با جوانه ی نخود
مواد لازم:
جوانه ی نخود ..................... 10 قاشق غذاخوریسیر ........................ 1 حبه
ارده ..................... 5 تا 6 قاشق غذاخوری
آبِ لیموترش تازه .................... كمتر از نصف لیوان
سركه ی سیب ........................ 4 تا 5 قاشق غذاخوری
نمك ......................... 1 قاشق چای خوری
فلفل قرمز ..................... نصف قاشق چای خوری
روغن مایع ..................... 1 لیوان
كتیرای گل آسیاب شده ......................... 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه:
جوانه ی نخود را به همراه ارده، آبِ لیموترش تازه، سیر، نمك، فلفل و روغن مایع در مخلوط كن، كاملاً مخلوط می كنیم. باید دقت كرد كه سُس بیش از حد رقیق نشود. این سُس را می توان به همراه فلافل، كتلت، سبزیجات خام یا بخارپز، مانند ساقه ی كرفس، گل كلم، كلم بروكلی و هویج میل كرد.5. سُس مایونز سفید
مواد لازم:
روغن مایع ..................... 1 لیوانارده ..................... 5 تا 6 قاشق غذاخوری
سركه ی سیب ......................... 5 تا 6 قاشق غذاخوری
نخود پخته ........................ 6 تا 7 قاشق غذاخوری
سیر ........................ 1 حبه
نمك ........................ 1 قاشق چای خوری
فلفل قرمز ..................... نصف قاشق چای خوری
آبِ لیموترش تازه ..................... نصف لیوان
كتیرای گل آسیاب شده ........................ 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه:
همه ی مواد را در مخلوط كن، كاملاً مخلوط كنید تا سُس یكنواختی به دست آید. در صورت رقیق شدن، یك قاشق غذاخوری، نخود پخته به سُس اضافه كرده، مجدداً آن را مخلوط كنید تا غلظت مناسبی پیدا كند. این سُس بسیار خوش مزه است و پایه ی سُس های دیگر محسوب می شود.این سُس را می توان در سالاد الویه و سایر سالادها استفاده كرد. این سُس، ملین دستگاه گوارش و لاغركننده است.
6. سُس صورتی
مواد لازم:
سُس مایونز سفید ....................... 1 لیوانزعفران ..................... یك چهارم قاشق چای خوری
گوجه فرنگی رسیده و پوست كنده ی كوچك ...................... 1 عدد
طرز تهیه:
ابتدا گوجه را بپزید تا غلیظ شود. بعد از خنك شدن، آن را از الك عبور دهید تا تخم های گوجه از آن جدا شود، آن گاه گوجه ها را همراه با زعفران و سُس سفید در داخل مخلوط كن ریخته، كاملاً مخلوط كنید تا سُس یكنواختی به دست آید. این سُس بسیار خوش مزه و لذیذ است و می توانید آن را در انواع سالادهای فصل، به جای آبِ لیموترش تازه و روغن زیتون استفاده نمایید.این سُس بدون كلسترول، ملین دستگاه گوارش و لاغركننده است. برای نگهداری این سُس بهتر است آن را در شیشه ای تمیز ریخته و چند قاشق غذاخوری روغن مایع روی آن بریزید تا هوا به آن نرسد، آن گاه آن را در یخچال قرار دهید.
7. سُس هزار جزیره
مواد لازم:
سُس مایونز سفید ....................... 1 لیوانهویج فرنگی متوسط ..................... 1 عدد
پیاز متوسط ....................... 1 عدد
خیارشور متوسط ........................ 1 عدد
پونه ی كوهی ..................... 1 قاشق مرباخوری
طرز تهیه:
سُس مایونز سفید را در یك ظرف مناسب ریخته، سپس هویج فرنگی، خیارشور و پیاز را درشت رنده كرده، روی تخته با كارد ساطوری كنید تا كاملاً ریز شوند، سپس بفشارید تا آب آن ها گرفته شود و به صورت تفاله درآید، حال مواد را به همراه پونه ی كوهی به سُس بیفزایید و به آرامی هم بزنید تا به صورت یكنواخت درآید.این سُس را می توان در بیشتر سالادها استفاده كرد. سُس هزارجزیره اشتهاآور است و خواص سُس مایونز سفید را دارد.
8. سُس جوانه ی گندم (1)
مواد لازم:
روغن مایع ........................ 1 لیوانلیموترش تازه ....................... نصف لیوان
نمك ........................ 1 قاشق چای خوری
فلفل قرمز ........................ نصف قاشق چای خوری
ارده ..................... 5 تا 6 قاشق غذاخوری
جوانه ی گندم ..................... 7 تا 10 قاشق غذاخوری
سركه ی سیب ...................... 4 تا 5 قاشق غذاخوری
كتیرای گل آسیاب شده ..................... 1 قاشق چای خوری
سیر ..................... 1 حبه
طرز تهیه:
همه ی مواد را در مخلوط كن، كاملاً مخلوط كنید؛ به طوری كه جوانه ی گندم كاملاً یكنواخت شده، پوست آن مشخص نشود.این سُس بسیار مفید و خوش مزه است و می توان آن را در انواع سالادها و بعضی از غذاها مانند سبزیجات بخارپز استفاده كرد. سُس جوانه ی گندم رمز جوانی است و از چروك شدن پوست جلوگیری می كند؛ هم چنین باعث فعال شدن غدد جنسی در زنان و مردان می شود.
9. سُس جوانه ی گندم (2)
مواد لازم:
جوانه ی گندم ..................... 150 گرمآب ..................... نصف لیوان
لیموترش تازه ی شیرازی ........................ 3 عدد
سیر ......................... 1 حبه
نعناع خشك ....................... 1 قاشق غذاخوری
گل محمدی ........................ 1 قاشق چای خوری
روغن مایع ......................... 4 قاشق سوپ خوری
نمك و فلفل قرمز ..................... به میزان لازم
كتیرای گل آسیاب شده ......................... 1 قاشق چای خوری
طرز تهیه:
جوانه ی گندم را به همراه آب، سیر، آبِ لیموترش تازه، روغن، نمك و فلفل در مخلوط كن، كاملاً مخلوط می كنیم تا سُس به صورت یكنواخت درآمده، ذرات جوانه ی گندم مشخص نشود. غلظت سُس را می توان با آب تنظیم كرد. از این سُس در سالاد فصل می توان استفاده نمود.10. سُس كچاپ
مواد لازم:
گوجه فرنگی رسیده ی متوسط ..................... 500 گرمشكر سرخ ..................... 1 قاشق غذاخوری
كتیرای گل آسیاب شده ...................... 1 قاشق مرباخوری سَرصاف
فلفل قرمز ..................... نصف قاشق چای خوری
سركه ی سیب ..................... 1 قاشق غذاخوری
طرز تهیه:
گوجه فرنگی ها را پوست كنده، ریز خُرد كنید، سپس در یك ظرف مناسب ریخته، روی حرارت بگذارید تا به مرور بجوشد و كمی سفت شود. پس از خنك شدن، آن را از الك عبور دهید تا تخم گوجه جدا شود. آن گاه همه ی این مواد را به همراه گوجه فرنگی پخته شده، در مخلوط كن ریخته، كاملاً مخلوط كرده، در صورت نبودن شكر سرخ، از عسل استفاده كنید. این سُس طعم بسیار خوبی دارد و می توانید آن را با سمبوسه میل نمایید.11. سُس لیموترش
مواد لازم:
روغن زیتون ..................... نصف لیوانآبِ لیموترش تازه ..................... نصف پیمانه
ترشی سیر پوست كنده ......................... 1 قاشق غذاخوری
پونه ی كوهی ...................... 1 قاشق مرباخوری
سركه ی سیب ..................... 1 قاشق مرباخوری
نمك ..................... به مقدار كم
فلفل قرمز ..................... یك چهارم قاشق چای خوری
طرز تهیه:
همه ی مواد را در ظرف چینی ریخته، با چنگال آن ها را هم بزنید تا كاملاً مخلوط شوند. این سُس را بیشتر در سالادهای فصل استفاده كنید؛ زیرا عطر و طعم خوبی به سالاد می دهد. سُس لیموترش اشتهاآور و ضدعفونی كننده ی سیستم گوارش است.12. سُس گوجه فرنگی
مواد لازم:
گوجه فرنگی رسیده ......................... 1 كیلوگرمسیر ..................... 3 حبه ی بزرگ
روغن زیتون ..................... 1 استكان
پونه ی كوهی ...................... 1 قاشق غذاخوری سَرصاف
گل كتیرای ساییده ......................... 1 قاشق مرباخوری
نمك ..................... به مقدار لازم
فلفل قرمز ...................... نصف قاشق چای خوری
طرز تهیه:
گوجه فرنگی ها را پوست كنده، خُرد كنید و به همراه بقیه ی مواد در مخلوط كن ریخته، كاملاً مخلوط كنید تا سُس یكنواختی به دست آید. از این سُس در سالادها و طبخ غذا می توان استفاده كرد. این سُس موادی به نام « لوكوپن » دارد كه برای سیستم اورولوژی مفید است.13. سُس گوجه سبز
مواد لازم:
گوجه سبز نسبتاً بزرگ ........................ 1 كیلوگرمپونه ی كوهی یا نعناع خشك ..................... 1 قاشق غذاخوری
نمك ..................... به مقدار لازم
روغن زیتون ........................ نصف لیوان
پودر زیره ی سیاه ..................... 1 قاشق مرباخوری
كتیرای گل ساییده ........................ 1 قاشق مرباخوری
طرز تهیه:
گوجه سبزها را شسته، در صافی قرار دهید تا آب آن ها كشیده شود. بعد آن ها را بكوبید تا هسته ی آن ها جدا شود، سپس همراه بقیه ی مواد در مخلوط كن ریخته، كاملاً مخلوط كنید. این سُس برای چربی خون بسیار مفید است. سُس گوجه سبز را می توانید با انواع سالادهای فصل و غذاهای گوشتی استفاده كنید.14. سُس قارچ
مواد لازم:
ُسس مایونز سفید ..................... 1 لیوانقارچ چتری ...................... 50 گرم
طرز تهیه:
قارچ های چتری را بخارپز كرده، آن ها را به صورت ورقه های بسیار نازك خُرد و با سُس مایونز سفید مخلوط كرده، استفاده كنید. این سُس علاوه بر ملین بودن، دارای پروتئین نسبتاً كافی است كه برای بیماری های كبدی بسیار مناسب است.15. سُس كلم برگ سفید
مواد لازم:
سُس مایونز سفید ..................... 1 لیوانكلم برگ خُرد و ساطوری شده ..................... نصف لیوان
طرز تهیه:
ابتدا كلم برگ ها را شسته، آن ها را در صافی قرار دهید تا آب آن ها كشیده شود. سپس آن ها را خُرد و بخارپز كنید. بعد از خنك شدن، آن را ساطوری كرده، با سُس مایونز سفید كاملاً مخلوط نمایید تا یكنواخت شود. این سُس بسیار خوش مزه و اشتهاآور است و می توان آن را به همراه غذا و یا سالاد میل كرد. سُس كلم برگ سفید علاوه بر محسنات سُس های دیگر، كلسیم كافی هم دارد.منبع مقاله :
خدادادی، جمشید؛ (1391)، خلاصه ی ارمغان تندرستی، تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران: مؤسسه نشر شهر، چاپ سوم.
