پیش گیری از سرطان سینه و امیدواری‌های تازه

سرنخ ماهیت هر تومور سینه درون آن نهفته است: بود یا نبود گیرنده‌های هورمون استروژن.
رشد تومورهای غنی از گیرنده، به استروژن وابسته است، و برخی دانشمندان اعتقاد دارند كه این تومورها نسبت به تومورهایی كه بدون گیرنده‌های استروژن هستند كمتر بدخیم‌اند. افزون بر این، زنانی كه گرفتار تومورهای وابسته به استروژن باشند، بیماران مناسبی برای استفاده از یك داروی نسبتاً غیر سمی به نام تاموكسیفن شناخته می‌شوند، كه رشد تومور را با ممانعت از اتصال استروژن به گیرنده متوفق می سازد. كشف تاموكسیفن در دهه‌ی 1970 هم به منزله‌ی دارویی نجات بخش، و هم به منزله‌ی گریز از عوارض جانبی شدید شیمی درمانی با یاخته كش‌ها مغتنم شمرده شد.
در عین حال، وجود گیرنده‌های استروژن در تومور سینه ممكن است مایه امیدی كاذب و چه بسا مرگ بار باشد، زیرا پژوهش‌های جدید حاكی از این هستند كه گیرنده‌های استروژن در بعضی از تومورهای سینه معیوب هستند، و اجازه می‌دهند كه سرطان به شدت تكثیر و گسترش یابد.
گیرنده‌های استروژن با به دام انداختن مولكول‌های استروژن كه از گردش خون وارد یاخته توموری می‌شوند، عمل می‌كنند. این هورمون یاخته ی توموری را به تكثیر با سرعتی ثابت اما كند وا می‌دارد. از طرف دیگر اگر گیرنده فعال با تاموكسیفن- كه مشابه شیمیایی استروژن است- مواجه شود، به جای پیوند با هورمون، به ارو پیوند می‌یابد و بدین ترتیب دیگر محركی برای رشد به حسب نمی آید.
اما یافته‌ها اشاره به این دارند كه تومورهایی كه گیرنده‌های معیوب داشته و توانایی خود را برای پاسخگویی به استروژن یا تاموكسیفن از دست داده باشند، و در واقع "كلید رشد" آن‌ها در تمام اوقات روشن باشد، برای رشد دیگر به استروژن نیازی ندارند. نتیجه آنكه: سرطانی بدخیم كه با سرعت تكثیر یاخته‌ها همراه است مستلزم شیمی درمانی سنگینی است.
در پی پژوهشی دیگر، دانشمندان یافتن مواد شبه تاموكسیفن را در دانه‌های سویا گزارش كرده‌اند، كه ممكن است "بذرهای" ریزسرطان سینه وابسته به استروژن را قبل از آنكه گیرنده‌های استروژن فرصتی برای خراب شدن بیابند، در مراحل اولیه مسیر بیماری متوقف كند.
این دو مطالعه با فرضیه‌ای كه مطابق آن گیرنده‌های سالم استروژن در عین اینكه به تومورهای سینه اجازه‌ی رشد می‌دهند سرعت تكثیر را نیز محدود می سازند، مطابقت دارد. اما ممكن است این گیرنده‌ها به تدریج توانایی اتصال خود را از دست بدهند، و این فرایند به رشد سریع و افسار گسیخته‌ی یاخته‌ها منجر شود. اگر این نظریه تأیید شود، پزشكان باید بتوانند برای انتخاب بهترین راه درملن تومورهای گیرنده‌ دار سینه، گیرنده‌های سالم و معیوب را از هم تمییز دهند. به علاوه اقدامات پیشگیرانه‌ای همچون مصرف تركیب شبه استروژن موجود دردانه‌ی سویا ممكن است به زنانی كه در خطر ابتلا به یكی از سرطان‌های سینه، كه در زنان آمریكایی از میان علل مرگ ناشی از سزطان مقام دوم را داراست، كمك كند.
ساموئل برودر، سرپرست سابق انستیتوی ملی سرطان، اختلال كاركرد گیرنده‌ها را "هیجان انگیز" می‌خواند، چون ممكن است توضیح دهد كه چرا بعضی از سرطان‌های گیرنده‌دار سینه به تاموكسیفن جواب نمی‌دهند و بر عكس به نقاط دور دست بدن گسترش می‌یابند. با این حال برون در اخطار می‌كند كه شواهد مؤید این نظریه هنوز ابتدایی هستند. وی می‌گوید: "بسیاری از مطالعات جالب درست از آب در نمی‌آیند. قاعدتاً باید ظرف چند سال جواب‌هایی قطعی در این باره به دست آوریم."
انستیتوی ملی سرطان توصیه می‌كند كه همه‌ی زنان دچار سرطان سینه پس از جراحی باید از نوعی درمان دارویی برخوردار گردند، حتی اگر گره‌های لنفی اثری از توسعه سرطان نشان ندهد. قصد از درمان دارویی كشتن یاخته‌های بدخیمی است كه با عمل جراحی برداشته نشد‌اند پزشك باید تصمیم بگیرد كه شیمی درمانی سمی را تجویز كند، كه ممكن است موجب استفراغ، ریزش مو، اختلالات خونی و دیگر عوارض شدید جانبی شود، یا تاموكسیفن را توصیه كند كه معمولاً عوارض جانبی ملایم‌تری همچون برافروختگی و ترشح مهبلی دارد.
در حال حاضر پزشكان این تصمیم را بر پایه عوامل چندی اتخاذ می‌كنند، كه از جمله آن‌ها انجام آزمنو‌های آزمایشگاهی برای یافتن گیرنده‌های استروژن در یاخته‌های توموری است. زنانی كه آزمون آن‌ها مثبت باشد نامزد مناسبی برای استفاده از تاموكسیفن هستند، در حالی كه زنانی كه تومورهایشان فاقد گیرنده باشد معمولاً از شیمی درمانی مرسوم استفاده می‌كنند.
آزمون‌هایی كه اینك انجام می‌گیرند میزان درستی كار گیرنده‌ها را مشخص نمی‌كنند و از این رو فقط تصویری ناقص در اختیار می‌گذارند. چنانكه ممكن است نتیجه مثبت آزمون به غلط نشانگر سرطانی ملایم و پاسخگو به تاموكسیفن باشد در حالی كه در واقع گیرنده‌ها معیوب اند و درمان با تاموكسیفن بی‌فایده است. به همین دلیل آزمون نوینی برای یافتن گیرنده‌های معیوب استروژن ابداع شده است. در صورت موفقیت این آزمون روشن خواهد شد كدام یك از مبتلایان نیاز به شیمی درمانی دارند و كدام یك باید با تاموكسیفن درمان شوند.
یك گروه پژوهشی كه در دانشگاه كالیفرنیا، بافت سینه سرطانی 40 زن را بررسی كرده اند، گیرنده‌های استروژن را در تومورهای 34 نفر از این زنان یافته‌اند. مطابق تفكر مرسوم این 34 زن چندان در معرض خطر عود سرطان نبودند و به خوبی به تاموكسیفین پاسخ می‌دادند و ظاهراً بهترین پیش آگاهی را داشتند. اما هنگامی كه پژوهشگران تومورها را با آزمون نوین آزمودند، دریافتند كه در حدود یك سوم از این زنان دارای گیرنده‌های ناهنجار استروژن هستند.
بنز، سرپرست گروه می‌گوید: "در گذشته با اطمینان زیادی به آنان گفته می‌شد كه با تاموكسیفین درمان خواهند شد، حال آنكه این اطمینان موجب می‌شود كه بیماران را در برابر امكان عود مرگبار بیماری بی‌دفاع رها كنند."
بنز و همكارانش برای یافتن گیرنده‌های معیوب استروژن نمونه‌های بافت تومور را خرد می‌كنند و آن توالی DNA را كه گیرنده معمولاً در یاخته‌ی توموری بدان متصل می‌شود برآن می‌افزایند. (هورمون‌های استروئیدی مانند استروژن بدین صورت اعمال اثر می‌كنند كه پس از ورود به یاخته به مولكول گیرنده متصل می‌شوند و این مجموعه‌ی هورمون- گیرنده با اتصال به قسمت مشخصی از DNA درون هسته، اعمال آن را تنظیم می‌كند. به عبارت دیگر گیرنده‌های هورمون‌های استروئیدی مولكول‌هایی دو ظرفیتی هستند كه از یك سو به هورمون متصل می‌شوند و از سوی دیگر به قسمتی از DNA درون هسته) اینان دریافتند كه در نمونه‌های برداشت شده از این 34 زن برخی از گیرنده‌های استروژن را به طور عادی به DNA متصل می‌شدند و برخی به طور غیر عادی، و برخی اصلاً نمی‌توانستند به آن DNA متصل شوند.
بنز حدس می‌زد كه ممكن است گیرنده‌های ناهنجار استروژن كه با ایت آزمون نوین شناخته نشده‌اند، نشانه دگرگونی تومور باشند. یعنی تومور كم كم توانایی خود در پاسخگویی به پیام مهار رشد استروژن از دست می‌دهد و در آستلنه‌ی تكثیر افسار گسیخته قرار می‌گیرد. بنز معتقد است كه مطالعات بیشتر نشان خواهد داد كه زنانی كه تومورهایشان فاقد گیرنده‌های سالم استروژن است با درمان با تاموكسیفن بهبود نمی‌یابند. او قصد دارد بررسی گسترده‌تری را آغاز كند كه در طی آن پژوهشگران مراكز پزشكی مختلف ایالات متحده میزان عود سرطان سینه را در زنان دارای گیرنده‌های سالم و معیوب استروژن كه با تاموكسیفن درمان شده‌اند مقایسه خواهد كرد.
چنانچه یاد شد یك گروه پژوهشی دیگر به مسئله‌ی پاسخگویی گیرنده از زاویه‌ای دیگر نگریسته است. استیون بارنر از دانشگاه آلاباما در برمینگهام و همكارانش نتایجی ارائه داده‌اند حاكی از این كه یك تركیب مشابه تاموكسیفن كه در دانه‌های سویا یافت می‌‌شود ممكن است سرطان را در مراحل اولیه، یعنی هنگامی كه احتمالاً گیرنده‌های استروژن هنوز كار می‌كنند، متئفق كند. آنان می‌گویند یافته‌هایشان ممكن است بر توجیه این مسئله كمك كند كه چرا میزان بروز سرطان سینه در زنان آمریكایی نسبت به زنان چینی و ژاپنی كه از غذاهای غنی از سویا تغذیه می‌كنند بیشتر است.
این پژوهشگرن شش برنامه‌ی غذایی آزمایشی را كه حاوی مقادیر مختلفی پودر دانه‌ی سویاست، و یك برنامه غذایی شاهد فاقد سویا تهیه كردند و 30 موش را در هر یك از شش گروه آزمایشی به مدت 35 روز با غذاهای ششگانه حاوی سویا و 30 موش شاهد را با غذای بدون سویا تغذیه كردند، آن گاه به همه‌ی موش‌ها ان- متیل نیتروزو اوره- ماده‌ای شیمیایی كه برای جوندگان تومورزا است- تزریق كردند.
بعد از یك دوره مشاهده 140 روزه، بارنز و همكارانش دریافتند كه موش‌هایی كه از رژیم سویا استفاده می‌كردند نسبت به موش‌های شاهد 40 تا 70 درصد كمتر دچار تومور سینه شدند. این اثر محافظتی رابطه‌ای بین میزان سویا و پاسخ نشان می‌داد: بارنز می گوید موش هایی كه سویای بیشتری تغذیه كرده بودند، كمتر به تومور سینه مبتلا شدند.
بارنز احتمال می‌دهد این نتایج به تركیبی به نام جنیستئین، كه در دانه‌ی سویا و شبدر سرخ یافت می‌شود و از لحاظ ساختاری به استروژن و تاموكسیفن شباهت دارد، ربط داشته باشد. او حدس می‌زند كه ممكن است جنیستئین مانند تاموكسیفن از راه مسدود كردن گیرنده‌های استروژن رشد تومور را مهار كند.
محققان اشاره می‌كنند كه این ماده به منزله‌ی عامل پیشگیری هنگامی كارایی دارد كه مادام العمر مصرف شود. دانشمندان ایجاد سرطان پسطان را به آسیب ژنتیكی یاخته‌های طبیعی سینه از سن 15 تا 25 سالگی نسبت می‌دند. دستگاه ایمنی بیشتر یاخته های آسیب دیده را پیش از ریشه دواندن سزطان از بین می‌برد. اما در بعضی موارد تعدادی از یاخته‌ها جان سالم به در می‌برند. بارنز می‌گویدكه چه بسا جنیستئین با ممانعت از رشد یاخته‌های خودسر در این مرحله‌ی پیش بالینی، به دستگاه ایمنی فرصت مناسبی برای نابود كردن یاخته‌ها می‌بخشد.
اگرچه به طور كلی افزودن فراورده‌های دانه سویا به برنامه‌ی غذایی متعادل بی‌ضرر است، اما دانشمندان دیگر می‌گویند كه نتایج ان مطالعه را نمی‌توان تا این حد جدی گرفت. اندرو دور، پژوهشگر ارشد انستیتوی ملی سرطان می‌گوید: "البته این بررسی با دقت تمام بر موش‌ها انجام شده است، اما مشكل بتوان ثابت كرد كه برنامه‌ی غذایی غنی از سویا در انسان نیز از سرطان سینه جلوگیری می‌كند". او می افزاید كه عوامل دیگری همچون برنامه غذایی پرچربی مردمان غرب ممكن است در فزونی بروز این بیماری و دیگر بیماری‌ها در ایالات متحده نسبت به ژاپن یا چین بی‌نقش نباشد.
دور احتیاط مشابهی را در تفسیر نتایج مطالعه بنز نیز توصیه می‌كند. وی حدس می‌زند: "اگر همسر خودم بود، ممكن بود نمونه تومور او را برای آزمایش به كالیفرنیا بفرستم، ولی حتی اگر این آزمون گیرنده‌های معیوبی را آشكار می‌ساخت، باز هم تاموكسیفن را تجویز می‌كردم". دور می‌گوید: "بنز باید ثابت كند كه زنانی كه تومور آن‌ها گیرنده‌های معیوب دارد با تاموكسیفن درمان نخواهند شد و دچار عود سرطان خواهند گشت".
بنز به مزایای درمان با تاموكسیفن اذعان دارد و قبول دارد كه مسئله عود هنوز قطعی نیست. اما تأكید می‌كند كه وقتی مطالعات بیشتر این مسئله را حل كنند- و احتمالاً به رواج كاربرد آزمون نوین گیرنده‌ها بینجامد- باید بیماران را در مدت درمان با تاموكسیفن زیر نظر داشت و به محض مشاهده نخستین نشانه‌های گیترش سرطان به شیمی درمانی روی آورد.