مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون
منبع:راسخون
تدارکات ژاپنی ها
اقتصاد ژاپنی ها به طور زیادی به محصولات غیر نظامی آنها وابسته است. در واقع محصولات نظامی آنها اندک است. برای مثال ژاپن از دهه ی 1970 تاکنون عموما 1% تولید خام ملی( شکل 1 بخش اول این مقاله) داشته است. در دهه ی 1970، صنایع دفاعی ژاپن تنها 0.5 % کل بازده صنعتی چین را داشته است و در اواسط دهه ی 1980، این سهم به 2.0 % افزایش یافته است. تنها حدود 0.1 % از کل نیروی کار ژاپن( تقریبا 70000 کارگر) اخیرا بوسیله ی صنایع نظامی این کشور به کار گرفته شده اند.شرکت های ژاپنی که در تولید سلاح اشتغال دارند، از قبل با کار دفاعی ارتباط نداشتند. در حقیقت، شرکت های دفاعی ژاپنی اندکی به طور کامل به قرارداد دفاعی و بازده حاصل از آن، وابسته اند. در طی دهه ی 1970، برای بیشتر ژاپنی ها مانند پیمانکاران درجه ی 1 آمریکایی در قرارداده های نظامی مشارکت می کردند که قراداده های دفاعی آنها، تنها 10 % از کل درآمدهای آنها را در بر می گرفت. در دهه ی 1980، حتی بعد از یک دهه از ایجاد رشد در صنایع دفاعی، کمتر از 20 % از عواید شرکت های چینی مانند شرکت Mitsubishi Heavy Industry( MHI) و Kawasaki Heavy Industry(KHI) به سمت قراردادهای JDA جهت گیری کرده بودند. در حقیقت، مشارکت های عمده ی ژاپنی ها به طور کامل دارای جهت گیری دفاعی نبود. برای مثال در مورد MHI، قراردادهای دفاعی تنها 14.3 % از درآمدهای این شرکت را تشکیل می دهد. بزرگترین سهم تجارت دفاعی در هر مشارکت عمده ی ژاپنی به Japan Steel Works اختصاص دارد. این شرکت نیز بیشتر از 33 % از کل فروش خود را سال مالی 1989 از طریق قراردادهای دفاعی تأمین نکرده است.
با در نظر گرفتن یک چنین پیمانکاران دفاعی بزرگی مانند MHI و KHI، ایجاد صنعت دفاعی به چندین بخش محدود می شود. بخش دفاعی در داخل یک شرکت ژاپنی عمده ممکن است تا 90% فروش خود را به فروش های نظامی وابسته باشد. به هر حال، این بخش ها به خودی خود ، بخشی از یک کارخانه ی یکپارچه هستند و تأسیسات تحت کنترل آنها به طور کامل یکپارچه هستند. بنابراین، اگرچه بخش های کشتی سازی، فولاد و هواپیماسازی به طور نمونه وار بودجه های دفاعی مختلفی را دریافت می کنند، عواید کلی آنها کمتر از نیمی از درآمد شرکت است( و تمام قراردادهای آنها با JDAنیست). از این رو، شرکت در این حالت وابسته نمی شود.
DTIB چینی یک بخش مرکزی در اقتصاد ملی نیست( بر خلاف DTIB چینی) و روش ژاپنی برای فرآهم آوردن تدارکات نسبت به ایالات متحده ی آمریکا متفاوت است. در ایالات متحده ی آمریکا، تمرکز بر روی کارایی نظامی با لبه ی برنده است. این مسئله موجب می شود تا برخی اوقات هزینه های آن بسیار بالا باشد. به عبارت دیگر، در ژاپن، برخی آنالیزها نشان می دهد که نقش و مأموریت ارتش نسبت به سایر ملاحظات در درجه ی دوم اهمیت قرار دارد.
تمرکز ژاپنی ها به طور ضروری نه بر روی تولید سلاح های پیشرفته است نه بر روی ایجاد یک تکنولوژی نظامی فوق العاده. به جای آن، فرایند تدارکات این کشور تولید وسایل نظامی را به عنوان ابزاری برای تنظیم اقتصاد غیر نظایم در نظر می گیرد. برخی ناظران پیشنهاد می کنند که تولید دفاعی به عنوان یک مصرف کننده ی مستمر برای محصولات جدید در نظر گرفته می شود. این بدین معناست که این بخش پول برای بخش R&D فراهم می آورد و موجب توسعه ی تکنولوژی ها و قابلیت های پیشرفته می شود.
اگرچه سیستم سلاح های ژاپنی اغلبا دارای محصولات پیشرفته ای هستند( مانند تکنولوژی راداری پیشرفت)، این سلاح ها به خود خود قابلیت رقابت با محصولات تولید در شرکت های آمریکایی را ندارد. بنابراین این گفته می شود که زمینه های کاری JDA نه تکنولوژی و نه سلاح است( در واقع این زمینه تولید محصول است). برای ژاپنی ها، آغاز تولید محصولات خاص یا تحقیقات مهم در یک تکنولوژی معین یکی از دلایل مهم در توسعه ی سیستم سلاح بوسیله ی آنهاست.
وزن نسبی بازیگران فرایند تدارکات در ژاپن نیز نسبت به بازیگران این زمینه در آمریکا و چین متفاوت است. بازیگر اصلی JDA، MITI، وزارت امور مالی( MOF) و تولید کنندگان محصولات دفاعی در ژاپن هستند.
JDA بر خلاف PLA در چین یا DOD در امریکا، ضعیف ترین بازیگر محسوب می شود. برخلاف آن، MITI، MOF و JDA وزارت خانه های کاملا درگیر به شمار نمی آیند. به جای آن، این آژانس است( بخشی از اداره ی نخست وزیری) که بازیگر اصلی است. نه تنها دستورالعمل های اداری کمتر است بلکه کنترل کمتری بوسیله ی وزارت خانه اعمال می شود. بنابراین، از 10 کار اداری مربوط به JDA، حداقل 4 مورد از سایر وزارت خانه ها ارسال شده است. این وضعیت نتیجه ای از یک تلاش تعمدی برای این است که در مورد کنترل غیر نظامی و تأیید موارد مهم نظامی در ژاپن بعد از جنگ، اطمینان حاصل شود. این مسئله همچنین در بسیاری از مواد به معنای این است که، به هر حال آن ملاخظاتی که در زمینه ی توسعه ی تکنولوژیکی یا فرصت های تجاری است، دارای اثر بیشتری بر روی تصمیم گیری های تدارکاتی است( در مقایسه با آمریکا)( شکل 1).
تعریف استراتژی های JDA و اهداف آن بوسیله ی کمیته ی سیاست جهت دهی می شود. بخش مدیریت سه سرویس( نیروهای دفاعی زمینی، دریایی و هوایی) سپس نیازمندی های بودجه ای را با توجه به راهنمایی های انتشار یافته بوسیله ی کمیته ی سیاست را تصویب می کند. این نیازمندی ها سپس به کمیته های دفاع، تجهیزات جنگی و مالی ارسال می گردد. دو کمیته ی آخر به طورثابت بوسیله ی مأمورات ارسالی از MITI و MOF، مورد نظارت قرار دارند. این درحالی است که کمیته ی دفاع بوسیله ی مأمورانی از JDA مورد نظارت قرار دارد. کمیته ی تجهیزات جنگی تعیین می کند که آیا یک محصول معین می تواند به طور داخلی ساخته شود و یا باید آن را از خارج خرید کرد. کمیته ی مالی نیز تمام نیازمندی های مربوط به بودجه ی JDA را مورد بررسی قرار می دهد. کمیته ی مربوطه معمولا از طرف وزارت دفاع مورد ارزیابی قرار نمی گیرد( این در حالی است که این کمیته در جهت کمیته ی سیاسی حرکت می کند).
در فاز فرموله کردن بودجه، MITI توان ورودی خود را مهیا می کند. MITI بر روی توسعه ی تکنولوژی تمرکز دارد نه بر روی مباحث دفاعی. تصمیمات این بخش در این زمینه بوسیله ی ایجاد اتصال های نزدیک با پیمانکاران دفاعی، اتخاذ می شود. بخشی از این تصمیمات بوسیله ی بخش هوایی و مهمات سازی اتخاذ می شود. این کار موجب می شود تا قابلیت های کنونی DTIB ژاپنی ایجاد شود. MITI همچنین بوسیله ی شرکت های صنعتی مختلف مانند شرکت های صنعتی دفاعی( مورد حمایت قرار گرفته بوسیله ی JDA و MITI) و شرکت هواپیمایی و فضایی ژاپن( تحت نظارت MITI) مورد حمایت قرار می گیرد.
MITI همچنین رای توسعه ها و وضعیت های ایجاد شده در داخل DTIB را بوسیله ی Keidanren ( مخصوصا DPC)انتشار می دهد. از سال 1989، DPC با تمام مقامات Keidanren در صحبت است MITI به عرصه هایی از مباحث دفاعی علاقه مند است که با این Keidanren موازی باشد. این بخش را DPC، "توسعه ی تکنولوژی های پیشرفته و با کارایی دوگانه به کمک تولید و تحقیقات دفاعی|" نامیده است. MITI و Keidanren همچنین علاقه مند به حفظ یک پایه ی تولید ملموس است.
بعد از اینکه تفاوت های ایجاد شده بوسیله ی JDA حل می شود، این نیازمندی ها به MOF ارسال می شود. وزارت خانه عموما خط مستقیمی را در زمینه ی نیازمندی های دفاعی، دنبال می کند و در جستجوی روش هایی با هزینه ی حداقل است. وقتی MoF و سایر آژانس های وابسته تفاوت های خود را حل و فصل می کنند، بودجه ی JDA نیز به عنوان بخشی از پروپزال بودجه ای دولت به سمت این بخش ها ارسال می شود. بودجه ی JDA سپس بوسیله ی اداره ی مرکزی تدارکات( CPO) مدیریت می شود.
در مورد این فرایند، این به نظر می رسد تلاش های دفاعی ژاپن بوسیله ی برخی اهداف مورد حمایت قرار می گیرد. یکی از این اهداف توسعه ی تکنولوژی مخصوصا با تمرکز بر روی تولید داخلی است. یکی دیگر از این اهداف ایجاد یک قابلیت دفاعی ملموس است و مورد دیگر توسعه ی وسایل مورد استفاده بوسیله ی JDA است. برای حمایت از این اهداف، ژاپنی ها در جستجوی سطح ماکزیمم منابعی است که DTIB و CTIB وجود دارد( این کار از طریق ایجاد یکپارچگی بین این دو بخش انجام می شود). این تلاش ها بوسیله ی سیاست های دولت و ساختارهای مشارکتی ایجاد فاصله ی اندک میان تلاش های دفاعی و غیر نظامی( مخصوصا در سطح اجزا و زیر سیستم ها)، تسهیل می شود.
مقایسه ی ژاپن با ایالات متحده ی آمریکا
ژاپن به طور واضح روشی متفاوت نسبت به شرکت های آمریکایی و چینی در جهت رسیدن به امکانات دفاعی انتخاب کرده است. این مسئله به دلیل وضعیت دفاعی منحصربفرد این کشور است. برای بیشتر بخش ها، ملاحظات دفاعی ژاپن نسبت به ایالات متحده ی آمریکا درحالت پست تری واقع شده است. نیروهای ژاپنی تنها دغدغه ی دفاع شخصی را در داخل خود ژاپن دارند. حتی این نقش را نیز نیروهای آمریکایی به طور قابل ملاحظه ای تحت حمایت دارد. برای مثال در مورد مسائل هسته ای، ژاپنی ها بطور کامل به نیروهای آمریکایی وابسته اند. به طور مشابه، ژاپن به ایالات متحده ی آمریکا وابسته است و این کشور خطوط دریایی ژاپن و برخی از تدارکات آنها را مورد حمایت خود دارد.روش ژاپنی به سمت نیل به اهداف صنعتی نظامی بوسیله ی وضعیت بین المللی این کشور در منطقه ی خود، تقویت می شود. چند کشور موجود در منطقه به طور مستقیم بر روی این کشور اثرگذار هستند. اگر چه بعد از جنگ جهانی دوم، پکن و مسکو به عنوان دو تهدید اصلی برای حق مالکیت ژاپن تلقی می شوند، این مسئله در مفهوم مقابله ی ایدئولوژیکی با جنگ سرد وجود دارد؛ این موضوع حتی بعد از عقب نشینی شوروی سابق و جمهوری خلق چین نیز بوجود می آید.
طراحان ژاپنی در درجه ی اول بر روی تقویت اقتصاد خود پافشاری کرده اند، نه دغدغه های دفاعی. آنها توانستند تا ظرفیت های جنگندگی واقعی را در اولویت های پایین تر قرار داده و اقتصاد خود را تقویت کنند تا بدین وسیله اطمینان حاصل کنند پایه های دفاعی مستحکمی دارند. این روش بوسیله ی توسعه ی اتصال های قوی میان بخش های دولتی و صنفی این کشور انجام شده است. بنابراین DTIB ژاپن از برخی جنبه های تفکیکی که می تواند در DTIB آمریکایی پنهان باشند، جلوگیری کرده است.
قوانین و رویه های قانونی
ایالات متحده ی آمریکا و ژاپن دارای تفاوت در بدنه ی قانون مالکیت هستند. ایالات متحده ی آمریکا در جستجوی راهی است تا اطمینان کسب کند که این روش جوابگوی هزینه های سرسام آور دفاعی است. در بسیاری موارد، این قوانین نتیجه ای از تلاش های گذشته برای محدود کردن تقلب ها، اتلاف منابع و استفاده ی نابجا می باشد که به طور کرار مجازات های برای افرادی که از این قوانین تخطی کرده اند، تصویب می شود. به عنوان یک نتیجه، آنها جداسازی DTIB از CTIB را بوسیله ی تحمیل هزینه های اضافی کارخانه های دفاعی، انجام می دهند.ژاپن یک روش متفاوت را مورد استفاده قرار داد. اگرچه دولت ژاپن به طور ظاهری بر روی جداکردن پروژه های تجاری و دفاعی در داخل شرکت ها، پافشاری می کند، موانع میان این دو عنصر اغلبا بسیار ضعیف است. در بخش هایی، این وضعیت ممکن است زیرا رابطه ی صمیمی میان دولت چین و ژاپن وجود دارد. در حقیقت، بزرگترین مثال از یکپارچگی ژاپن برهمکنش میان بخش های عمومی و خصوصی است( نه برهمکنش های میان DTIB و CTIB).
در برخی موارد،در حقیقت JDA( با موافقت MITI و MOF) آیتم هایی را برای تسریع توسعه ی جنبه های صنعتی معین مورد استفاده قرار می دهد. بنابراین برای مثال، آکادمی دفاعی ملی یک " تونل باد متلاطم" را در صنایع Ishikawajima-Harima Heavy ایجاد کرده است که کار آن انجام آزمایش بر روی وسایل التراهایپرسونیک در اعداد ماخ بالا می باشد. این کانال هم برای توسعه ی وسایل پرتاب شونده به هوا مناسب است و هم برای IHI که بوسیله ی آن تکنولوژی های پیشرفته ایجاد می شود. این کار عملی احتمالا برای تجارت IHI و تجارت نظامی مفید می باشد.
یک چنین همکاری همچنین شاهدی است مبنی بر وجود R&D در JDA. اگرچه یافته های JDA بوسیله ی آیتم های مرتبط با ارتش منحصر می شود، این مسئله معمولا اتفاق نمی افتد. بر اساس اطلاعات بدست آمده از سرتیپی از یک بخش توسعه و تحقیق JDA، این نکته بدست می آید که این کشور تمایل دارد تا کارخانه ها از اطلاعات و تکنولوژی که آنها آرزو دارند، استفاده کند. برخی اوقات، کارخانه ها از راهنماها و ابزارهای آزمایشی استفاده خواهند کرد که بوسیله ی سرمایه گذاری در بخش تولید یا سایر فعالیت ها، بدست آمده است اما انجام این کار به این سادگی نیست.
مثال دیگر از رابطه ی نزدیک دولت ژاپن، قراردادهای تولید می باشد. از لحاظ حجمی، 85 % از قرارداد های تدارکاتی در ژاپن قرارداد های به شرکت های تولیدی بزرگ، 14 % دیگر نیز مربوط به رقابت محدود می باشد که در تمام آنها شرکت های طراح بخشی از تولید نهایی محصول را می برند. تنها 0.21 % حجمی قراردادها به شرکت های غیر انحصاری تعلق دارد.
در رقابت های محدود و رقابت های بر مبنای فروش، قیمت ها و مزایده ها می تواند در زمانی که چندین محصول قابل رقابت وجود دارد، بر اساس قیمت های بازار انجام شود. به دلیل وجود حالت اشباع در تکنولوژی های دوگانه در DTIB و CTIB ژاپن و جدایش نسبی R&D از تولید در فاز قیمت گذاری، این مسئله شگفت آور نیست که قرارداد های تدارکات بر اساس قیمت های بازار بسته می شود( حتی در مواردی که قرارداد برای برنامه های نظامی بسته شده باشد). وقتی قیمت های تجاری در بازار وجود نداشته باشد، قرارداد ها دارای یک میزان سود ماکزیمم 6.5 تا 10 درصدی است و قیمت ها به گونه ای محاسبه می شوند که در آن ترکیبی از عناصر زیر در نظر گرفته شود:
هزینه ی مواد اولیه
هزینه ی مستقیم کارگری
هزینه های مستقیم دیگر
هزینه های غیر مستقیم تولید
هزینه های مستقیم فروش
پرداخت سود
سودها
هزینه های بسته بندی
هزینه های حمل و نقل
باوجود فرصت هایی که بوسیله ی قراردادهای تجاری ایجاد می شود،رقابت برای این قراردادها بوسیله ی شرکت های ژاپنی به صورت ضروری مخرب نمی باشد. همانگونه که یکی از مدیران ژاپنی می گوید، رویه های ژاپنی و آمریکایی به سمت ایجاد روابط تجاری( روابط قراردادی) اولیه بسیار مشکل است. در مورد ژاپن، نبرد میان تجار برای برنده شدن در یک قرارداد غیر قابل استماع است. این مسئله به سختی آدم را شکه می کند، زیرا قراردادهای دفاعی تقریبا هیچگاه به فردی که همه از همه برنده شده است، اعطا نمی شود. حتی شرکت هایی که در مناقصه شکست می خورند، اغلبابا یک بخش قابل توجه از تجارت به عنوان یک پیمانکار دست دوم، به کار گماشته می شود. به دلیل اینکه این قراردادها برای دوره های زمانی طولانی بسته می شود، حتی پیمانکارانی که این موقعیت را از دست داده اند، به احتمال زیاد می توانند سرمایه گذاری اولیه را جبران کنند.
یکی دیگر از تفاوت های میان رویه ی تأمین تدارکات در ژاپن و آمریکا که باعث می شود تا برهمکنش ها در مورد ژاپن بیشتر باشد، استفاده از R&D ژاپنی است. برعکس ایالات متحده ی آمریکا، منبع اولیه ی قدرت JDA محل قرارگیری R&D است( نه تولید و قرارداد). بر اساس تصویب TRDI، قرارداد R&D به طور مستقیم به قرارداه های تولید سلاح مربوط می شود. بردن مورد اولی، مورد آخری را گارانتی می کند( اگر سیستم سلاح برای خرید، مورد موافقت قرار گیرد).به هر حال وقتی در مورد قرارداده های تولید صحبت می کنیم، JDA اغلبا یک شرکت جدید افتتاح می کند تا پروپزال هایی در مورد مرحله ی توسعه ی پروژه های جدید پیشنهاد کند( شکل 2).
به هر حال، قرارداده های R&D تنها به ندرت کل هزینه های R&D را پوشش می دهند( آنها تنها پول اولیه را می دهند). یک قرارداد R&D معمولا یکی از نواحی معین مانند الکترونیک یا هوافضا را مورد هدف قرار می دهد. برای JDA، این مسئله فرصتی فراهم می آورد تا برخی تأثیرها در مورد نحوه ی توسعه تکنولوژی( با تمرکز بر روی قابلیت های مفید نظامی) بدست آید. برای MITI و سایر المان های DTIB و CTIB ژاپنی، این به نظر می رسد که تمرکز بر روی توسعه ی تکنولوژی های بالا و دارای استفاده های دوگانه است. در این وضعیت تمرکز بر روی قابلیت های درآمد زا قرار دارد. بنابراین در قراردادهای آمریکایی، TRDI بر روی تحقیقات و توسعه ی بنیادی در مرحله ی ساخت نمونه ی آزمایشی تمرکز دارد، این درحالی است که بخش خصوصی هم فرایند توسعه و تحقیق را به منظور تولید محصولات انجام می دهند و هم محصولات نظامی را از تکنولوژی های غیر نظامی، تولید می کنند. هدف قرارداد های دفاعی در بخش R&D و تولید، ایجاد یک تکنولوژی یا یک خط تولید برای مهیا نمودن CTIB است. شرکت های ژاپنی دارای علاقه ی بیشتری در زمینه ی جستجوی کاربردهای تجاری برای محصولات و فرایندها هستند( مشابه همتایان آمریکایی خود).
شرکت های ژاپنی به توسعه ی کاربردهای تجاری برای تکنولوژی هایی کمک می کنند که بوسیله ی سیاست ها و نیازمندی های توکیو تأیین می شود( مخصوصا در ناحیه ای که دارای حقوق مالکیت فنی). اگرچه برخی از قوانین به طور اسمی در قوانین حق مالکیت فدرال( FAR) ثبت شده است، چندین آنالیز انجام شده در این زمینه نشان می دهد که محدودیت هایی اندکی وجود دارد که در آنها هم دولت و هم شرکت ها به آن توجه دارند. اگرچه تمام داده ها و پتنت ها که از تحقیقات دولتی بدست آمده اند، ظاهرا در مالکیت دولت ژاپن است، آنها همواره در زمینه ی مشاکت های توسعه ای نیز فعال هستند. درحقیقت، برخلاف MITI، JDA تلاشی در زمینه ی تعیین وضعیت پایه های تکنولوژیکی یک پیمان کار ندارد( این تلاش سهم JDA در حق مالکیت را تعیین می کند). در حقیقت، TRDI به تنهایی کمتر از یک چهارم از 2000 پتنت کاربردی را که از تحقیقات مورد حمایت TRDI حاصل شده است را دارا می باشد. در بسیاری موارد، شرکت ها حتی نه در مورد JDA مورد استفاده در کاربردهای تجاری بالقوه ای که از از تحقیقات TRDI بدست آمده است، نیز گزارش می دهند و نه در مورد این صحبت می کنند که JDA تلاش می کند تا چیزی را بدست آورند که بتواند کاربردی باشد.
این به نظر می رسد که نیازمندی های مورد توجه بوسیله ی ژاپن فشار کمتری بر روی جدایش DTIB از CTIB ایجاد می کند( در مقایسه با نیازمندی های آمریکایی در زمینه ی جدایش DTIB آمریکایی و CTIB آن). در زمینه ی قوانین اطلاعاتی در ژاپن، این به نظر می رسد که اختلاط قابل توجهی در منابع R&D و پرسنل آنها در محیط کاری وجود دارد. هم راستا با این هدف، JDA به دنبال ایجاد روابط فنی و اطلاعاتی است( حتی در مورد مکان هایی که این روابط به توسعه ی سرمایه گذاری، کمک می کند). در عوض، این وضعیت برای شرکت ها ایجاد شده است که هم از توسعه ی یک چنین تکنولوژی هایی و هم در فروش بعدی خود، سود ببرند. این روش در برخی جنبه ها، مشابه نوع مشارکت دولتی- صنعتی است که هم اکنون در ایالات متحده ی آمریکا( بوسیله ی اداره ی انرژی، آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته و انستیتوی ملی استاندارد و تکنولوژی) پیگیری می شود.
استفاده از مطالب این مقاله با ذکر منبع راسخون، بلامانع می باشد.
/ج
