پرتوي از سيره و سيماي امام علي (علیه السلام)
نويسنده:رضا مروي نساج
اميرالمؤمنين علي(ع)، چهارمين پسر ابوطالب، حدود 30 سال پس از واقعه عامل الفيل و 23 سال پيش از هجرت يا 10 سال قبل از بعثت در مكه معظمه، از مادري بزرگوار و با شخصيت، به نام فاطمه، دختر اسد بن هشام بن عبدمناف، روز جمعه سيزدهم رجب در كعبه به دنيا آمد. در موقع ولادت، پيامبر اكرم(ص) 30 ساله بود. علي(ع) تا شش سالگي در خانه پدرش ابوطالب بود. در مكه قحطي و گراني پيش آمد و اين امر سبب شد علي(ع) تا اول بعثت در خانه پيامبر اكرم(ص)، زندگي كند و در مكتب كمال و فضيلت آن حضرت تربيت شود.
ابن عباس مي گويد: نخستين كسي كه با رسول خدا(ص) نماز گزارد، علي(ع) بود.
روز دوشنبه رسول خدا(ص) به مقام نبوت مبعوث شد واز روز سه شنبه علي(ع) نماز خواند.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «}ن هذا أخي و وصييي و وزيري و وارثي و خليفتي فيكم من بعدي.» «اين علي، برادر و وصي و وارث و جانشين من در ميان شما پس از من مي باشد.»
2- پس از سيزده سال دعوت رسول خدا(ص) در مكه، مقدمات هجرت آن حضرت به مدينه فراهم شد. در شب هجرت، پيامبر اكرم(ص) به علي(ع) فرمود: لازم است در بستر من بخوابي، علي(ع) در بستر رسول خدا(ص) خوابيد و آن شب كه اول ربيع الاول سال چهاردهم بعثت بود، «ليلة المبيت» ناميده مي شود و بر اساس روايات در همين شب آيه اي درباره علي(ع) نازل شد.
پس از هجرت پيامبر اكرم(ص)، علي(ع) به فاصله سه روز بعد، از آن كه امانتهاي رسول خدا(ص) را به صاحبانش داد، همراه فواطم؛ يعني مادرش فاطمه بنت اسد و فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) و فاطمه دختر زبير و مسلماناني كه تا آن روز موفق به هجرت نشده بودند، عازم مدينه گرديد.
3- در سال اول هجرت كه پيامبر اكرم(ص) ميان مهاجر و انصار رابطه برادري را برقرار ساخت، به علي(ع) فرمود: «أنت أخي في الدنيا و الاخرة» «تو در دنيا و آخرت برادر من هستي.»
4- در سال دوم هجرت، اميرالمؤمنين(ع) با فاطمه زهرا(س) ازدواج كرد، كه ثمره اين ازدواج چهار فرزند به نامهاي حسن(ع) و حسين(ع) و زينب كبري(س) و ام كلثوم بود.
5- هفدهم ماه رمضان سال دوم، جنگ بدر پيش آمد كه شجاعت و قهرماني اميرالمؤمنين(ع) زبانزد خاص و عام گرديد. شيخ مفيد مي گويد: مسلمانان در جنگ بدر هفتاد نفر از كفار را كشتند كه 36 نفر آنها را علي(ع) به تنهايي كشت و در كشتن بقيه هم ديگران را ياري نمود.
6- در شوال سال سوم هجرت، غزوه معروف احد پيش آمد. نام علي(ع) در اين غزوه هم مانند «بدر» پرآوازه است. در همين غزوه بود كه رسول خدا(ص) درباره علي(ع) فرمود: «}ن علياً مني و أنا منه.» «همانا علي از من است و من از اويم.» و در همين غزوه بود كه منادي در آسمان ندا كرد: «لا سيف الا ذوالفقار و لا فتي الا علي.» «شمشيري جز ذوالفقار و جوانمردي جز علي نيست.»
7- در شوال سال پنجم، غزوه خندق (يا احزاب) پيش آمد و علي(ع) در مقابل عمرو بن عبدود به مبارزه ايستاد، رسول خدا(ص) فرمود: «تمام ايمان كه علي است در مقابل تمام شرك كه عمرو بن عبدود است به جنگ ايستاد.» و نيز فرمود: «مبارزه علي در مقابل عمر برتر از اعمال امتم تا روز قيامت است.»
8- در سال هفتم هجرت، غزوه «خيبر» روي داد كه رسول خدا(ص) فرمود: «فردا اين پرچم را به دست كسي مي دهم كه خدا و رسولش را دوست مي دارد و خدا و رسولش هم او را دوست مي دارند و حمله كننده اي است كه گريزنده نيست و برنمي گردد تا خداوند به دست او فتح و پيروزي آورد.»
9- در سال هشتم هجرت، در بيستم ماه رمضان، رسول خدا(ص) مكه را فتح كرد و آخرين سنگر مستحكم بت پرستي را از ميان برداشت.
بعد از فتح مكه، غزوه «حنين» و سپس غزوه «طائف» پيش آمد و علي(ع) همراه رسول خدا(ص) بود، در غزوه حنين فقط نه نفر از جمله اميرالمؤمين(ع) با رسول خدا(ص) باقي ماندند و ديگران گريختند.
10- در سال نهم هجرت، غزوه تبوك پيش آمد و از 27 غزوه رسول خدا(ص) فقط در اين غزوه علي(ع) همراه آن حضرت نبود، چون پيغمبر(ص) او را به جانشيني خود در مدينه گذاشت و حديث معروف «منزلت» در همين باره است كه پيامبر اكرم(ص) به علي(ع) فرمود: «آيا خشنود نيستي كه منزلت تو نسبت به من، همانند منزلت هارون نسبت به موسي باشد، جز آن كه پس از من پيامبري نيست.»
11- در سال دهم هجرت، در پنجم ذي القعده، پيامبر اكرم(ص)، علي(ع) را به يمن فرستاد تا مردم را به اسلام دعوت كند و بر اثر دعوت وي بسياري از مردم به دين مبين اسلام درآمدند.
12- در همين سال بود كه قضيه «غديرخم» پيش آمد كه رسول خدا(ص) در آن روز ضمن معرفي اميرالمؤمنين(ع) به عنوان جانشين خود، فرمود: «هر كه من رهبر اويم، اين علي رهبر اوست.» اين حديث را 110 نفر صحابي و 84 نفر از تابعين و 360 نفر از دانشمندان سني از قرن دوم تا قرن سيزدهم هجري روايت كرده اند.
13- در 28 صفر سال يازدهم هجري، رسول خدا(ص) از دنيا رفت، علي(ع) مي گويد: «جان گرامي ات ميان سينه و گردنم از تن مفارقت نمود.» در همين اثنا، واقعه «سقيفه» رخ داد و خلافت به خليفه اول واگذار شد.
14- امام علي(ع) پس از قتل عثمان خليفه سوم، بنا به درخواست اكثريت قاطع مردم مسلمان، ناچار به پذيرش رهبري آنان گرديد و در شرايطي حكومت را به دست گرفت كه دشواريها در تمام زمينه ها آشكار شده بود، ولي امام با همه مشكلات، سياست انقلابي خود را در سه زمينه حقوقي، مالي و اداري، آشكار كرد. همچنين در اين مدت، وقت اميرالمؤمنين(ع) بيشتر صرف خنثي كردن توطئه ها و مبارزه با
الف) ناكثين؛ پيمان شكناني چون طلحه و زبير
وب) قاسطين؛ ستمگران و زورگوياني چون معاويه و پيروانش و
ج) مارقين؛ خارج شوندگان از اطاعت علي(ع) چون خوارج نهروان، گرديد.
اميرالمؤمنين(ع) بعد از 63 سال عمر مفيد و ارزشمند همانطور كه در خانه خدا به دنيا آمد، در خانه خدا هم موجبات شهادتش فراهم شد.
او به راستي دلباخته حق بود، همان وقتي كه شمشير بر فرق مباركش رسيد، فرمود: «فزت و رب الكعبة»؛ «به خداي كعبه رستگار شدم.» شهادت آن حضرت در شب 21 رمضان سال چهلم هجري اتفاق افتاد.
منبع: روزنامه قدس
ابن عباس مي گويد: نخستين كسي كه با رسول خدا(ص) نماز گزارد، علي(ع) بود.
روز دوشنبه رسول خدا(ص) به مقام نبوت مبعوث شد واز روز سه شنبه علي(ع) نماز خواند.
نكته هاي برجسته از سيره امام علي(ع)
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «}ن هذا أخي و وصييي و وزيري و وارثي و خليفتي فيكم من بعدي.» «اين علي، برادر و وصي و وارث و جانشين من در ميان شما پس از من مي باشد.»
2- پس از سيزده سال دعوت رسول خدا(ص) در مكه، مقدمات هجرت آن حضرت به مدينه فراهم شد. در شب هجرت، پيامبر اكرم(ص) به علي(ع) فرمود: لازم است در بستر من بخوابي، علي(ع) در بستر رسول خدا(ص) خوابيد و آن شب كه اول ربيع الاول سال چهاردهم بعثت بود، «ليلة المبيت» ناميده مي شود و بر اساس روايات در همين شب آيه اي درباره علي(ع) نازل شد.
پس از هجرت پيامبر اكرم(ص)، علي(ع) به فاصله سه روز بعد، از آن كه امانتهاي رسول خدا(ص) را به صاحبانش داد، همراه فواطم؛ يعني مادرش فاطمه بنت اسد و فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) و فاطمه دختر زبير و مسلماناني كه تا آن روز موفق به هجرت نشده بودند، عازم مدينه گرديد.
3- در سال اول هجرت كه پيامبر اكرم(ص) ميان مهاجر و انصار رابطه برادري را برقرار ساخت، به علي(ع) فرمود: «أنت أخي في الدنيا و الاخرة» «تو در دنيا و آخرت برادر من هستي.»
4- در سال دوم هجرت، اميرالمؤمنين(ع) با فاطمه زهرا(س) ازدواج كرد، كه ثمره اين ازدواج چهار فرزند به نامهاي حسن(ع) و حسين(ع) و زينب كبري(س) و ام كلثوم بود.
5- هفدهم ماه رمضان سال دوم، جنگ بدر پيش آمد كه شجاعت و قهرماني اميرالمؤمنين(ع) زبانزد خاص و عام گرديد. شيخ مفيد مي گويد: مسلمانان در جنگ بدر هفتاد نفر از كفار را كشتند كه 36 نفر آنها را علي(ع) به تنهايي كشت و در كشتن بقيه هم ديگران را ياري نمود.
6- در شوال سال سوم هجرت، غزوه معروف احد پيش آمد. نام علي(ع) در اين غزوه هم مانند «بدر» پرآوازه است. در همين غزوه بود كه رسول خدا(ص) درباره علي(ع) فرمود: «}ن علياً مني و أنا منه.» «همانا علي از من است و من از اويم.» و در همين غزوه بود كه منادي در آسمان ندا كرد: «لا سيف الا ذوالفقار و لا فتي الا علي.» «شمشيري جز ذوالفقار و جوانمردي جز علي نيست.»
7- در شوال سال پنجم، غزوه خندق (يا احزاب) پيش آمد و علي(ع) در مقابل عمرو بن عبدود به مبارزه ايستاد، رسول خدا(ص) فرمود: «تمام ايمان كه علي است در مقابل تمام شرك كه عمرو بن عبدود است به جنگ ايستاد.» و نيز فرمود: «مبارزه علي در مقابل عمر برتر از اعمال امتم تا روز قيامت است.»
8- در سال هفتم هجرت، غزوه «خيبر» روي داد كه رسول خدا(ص) فرمود: «فردا اين پرچم را به دست كسي مي دهم كه خدا و رسولش را دوست مي دارد و خدا و رسولش هم او را دوست مي دارند و حمله كننده اي است كه گريزنده نيست و برنمي گردد تا خداوند به دست او فتح و پيروزي آورد.»
9- در سال هشتم هجرت، در بيستم ماه رمضان، رسول خدا(ص) مكه را فتح كرد و آخرين سنگر مستحكم بت پرستي را از ميان برداشت.
بعد از فتح مكه، غزوه «حنين» و سپس غزوه «طائف» پيش آمد و علي(ع) همراه رسول خدا(ص) بود، در غزوه حنين فقط نه نفر از جمله اميرالمؤمين(ع) با رسول خدا(ص) باقي ماندند و ديگران گريختند.
10- در سال نهم هجرت، غزوه تبوك پيش آمد و از 27 غزوه رسول خدا(ص) فقط در اين غزوه علي(ع) همراه آن حضرت نبود، چون پيغمبر(ص) او را به جانشيني خود در مدينه گذاشت و حديث معروف «منزلت» در همين باره است كه پيامبر اكرم(ص) به علي(ع) فرمود: «آيا خشنود نيستي كه منزلت تو نسبت به من، همانند منزلت هارون نسبت به موسي باشد، جز آن كه پس از من پيامبري نيست.»
11- در سال دهم هجرت، در پنجم ذي القعده، پيامبر اكرم(ص)، علي(ع) را به يمن فرستاد تا مردم را به اسلام دعوت كند و بر اثر دعوت وي بسياري از مردم به دين مبين اسلام درآمدند.
12- در همين سال بود كه قضيه «غديرخم» پيش آمد كه رسول خدا(ص) در آن روز ضمن معرفي اميرالمؤمنين(ع) به عنوان جانشين خود، فرمود: «هر كه من رهبر اويم، اين علي رهبر اوست.» اين حديث را 110 نفر صحابي و 84 نفر از تابعين و 360 نفر از دانشمندان سني از قرن دوم تا قرن سيزدهم هجري روايت كرده اند.
13- در 28 صفر سال يازدهم هجري، رسول خدا(ص) از دنيا رفت، علي(ع) مي گويد: «جان گرامي ات ميان سينه و گردنم از تن مفارقت نمود.» در همين اثنا، واقعه «سقيفه» رخ داد و خلافت به خليفه اول واگذار شد.
14- امام علي(ع) پس از قتل عثمان خليفه سوم، بنا به درخواست اكثريت قاطع مردم مسلمان، ناچار به پذيرش رهبري آنان گرديد و در شرايطي حكومت را به دست گرفت كه دشواريها در تمام زمينه ها آشكار شده بود، ولي امام با همه مشكلات، سياست انقلابي خود را در سه زمينه حقوقي، مالي و اداري، آشكار كرد. همچنين در اين مدت، وقت اميرالمؤمنين(ع) بيشتر صرف خنثي كردن توطئه ها و مبارزه با
الف) ناكثين؛ پيمان شكناني چون طلحه و زبير
وب) قاسطين؛ ستمگران و زورگوياني چون معاويه و پيروانش و
ج) مارقين؛ خارج شوندگان از اطاعت علي(ع) چون خوارج نهروان، گرديد.
اميرالمؤمنين(ع) بعد از 63 سال عمر مفيد و ارزشمند همانطور كه در خانه خدا به دنيا آمد، در خانه خدا هم موجبات شهادتش فراهم شد.
او به راستي دلباخته حق بود، همان وقتي كه شمشير بر فرق مباركش رسيد، فرمود: «فزت و رب الكعبة»؛ «به خداي كعبه رستگار شدم.» شهادت آن حضرت در شب 21 رمضان سال چهلم هجري اتفاق افتاد.
منبع: روزنامه قدس
