داستان كشف نخستين هورمون

در سال 1893 ميلادي يك دانشمند انگليسي به نام ادوارد شافر فشار خون سگي را اندازه گيري كرد كه همكارش جرج اوليور همراه خود به پياده‌روي برده بود. اوليور مقداري عصاره غده فوق كليه به اين سگ تزريق كرد و از شافر خواست بار ديگر فشار خون سگ را اندازه بگيرد. فشارخون سگ به بالاترين حد خود رسيده بود.
هر چند شافر و اوليور از اين موضوع آگاه نبودند، اما عصاره‌ي فوق كليه، مولكولي به نام آدرنالين در خود دارد. هنگامي كه آدرنالين در بدن آزاد مي‌شود، ضربان قلب را افزايش مي‌دهد، در نتيجه فشار خون بالا مي‌رود. هنگامي كه مي‌ترسيم، فرار مي كنيم يا مبارزه مي كنيم، آدرنالين ترشح مي‌شود و بدن را براي اين شرايط آماده مي‌سازد.
سال بعد بيليس و استارلينگ كه روي چگونگي تنظيم فعاليت دستگاه گوارش پژوهش مي‌كردند، آزمايش جالبي انجام دادند. آنان همه‌ي عصب‌هاي لوزالمعده سگي را بريدند. آنان انتظار داشتند كه با اين كار، خواه غذا وارد روده شود خواه نشود، لوزالمعده ترشح خود را كه براي گوارش لازم است، به روده تخليه نكند. اما اين غده حتي بدون داشتن ارتباط عصبي به كار خود ادامه داد و بي‌درنگ پس از آن‌ برخورد غذا با پوشش روده، ترشح آن آغاز شد.
آنان مي‌دانستند كه شيره‌ي معده داراي اسيد كلريدريك است و زماني كه محتويات معده به روده تخليه مي‌شود، همراه غذا مقداري اسيد وارد روده مي‌شود. از اين رو، مقداري اسيدكلريدريك را به ابتداي روده‌ي سگ (در محل دوازدهه) تزريق كردند و با شگفتي ديدند كه لوزالمعده‌ي سگ ترشح شيره‌هاي گوارشي را آغاز كرد. بنابراين،‌ به نظر مي‌رسيد ترشح شيره لوزالمعده، نه به عصب و نه به غذا نياز دارد.
بيليس و استارلينگ از اين آزمايش نتيجه گرفتند اسيد معده با تحريك سلول‌هاي دوازدهه باعث آزادي ماده‌اي از آن‌ها مي‌شود كه از راه خون به لوزالمعده مي‌رود و اين غده را به ترشح شيره‌هاي گوارشي وا مي‌دارد. براي اثبات اين نظريه، آنان دوازده جانوري را كه تازه كشته بودند، در محلول اسيد كلريدريك گذاشتند. سپس عصاره‌ي اين بخش را به جانور زنده‌اي تزريق كردند. با وجودي كه جانور غذا نخورده بود، لوزالمعده ترشح خود را آغاز كرد و نظريه‌ي پژوهشگران را به اثبات رساند.
مواد شيميايي كه در اندامي ساخته مي‌شوند، همراه خون جابه‌جا مي‌شوند تا اندام ديگري را به كار خاصي وادار كنند، هورمون ناميده مي‌شوند. هورمون‌ها رشد و نمو و بسياري از كارهاي بدن را تنظيم مي‌كنند. هورموني كه از سلول‌هاي دوازدهه ترشح مي‌شود و باعث ترشح شيره‌هاي گوارشي از لوزالمعده مي‌گردد ، سكرتين نام دارد. هورمون‌هاي بسياري كشف شده است كه هر كدام بخشي از كارهاي بدن را تنظيم مي‌كنند.
منبع : Royston Angela, 100 Greatest Medical Discoveries, Grolier Academic Reference, 1997

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله