جنبش عدم تعهد

اصول رفتاري جنبش عدم تعهد

ساختار تشكيلاتي جنبش عدم تعهد

شرايط عضويت در جنبش عدم تعهد

كنفرانس هاي جنبش عدم تعهد.

نقد و بررسي كارنامه جنبش عدم تعهد.

راهكارهاي جنبش در وضعيت جديد.

جمهوری اسلامی ایران و جنبش عدم تعهد

پي نوشت :

1 در زبان سانسكريت به معناي پنج اصل در شريعت بودا و نام پنج عمل و رفتار آييني بوداييان عامي پانچ شيلات است. اين اصطلاح را دولت هند براي اصول پنجگانه سياست خارجي خود به كار برد. (دانشنامه سياسي نوشته داريوش آشوري)
ـ قوام عبدالعلي «اصول سياست خارجي و سياست بين الملل» سمت يازدهم 1384 تهران2
.ـ موسي زاده رضا «سازمان هاي بين المللي» ميزان ششم 1384 تهران 3
ـ قوام 4
ـ همان 5
ـ آقايي سيدداوود «حقوق سازمان هاي بين المللي» دانشگاه پيام نور سوم 1383 6
7. دراین راستا میتوان به برخی پتانسیلهای اقتصادی جنبش عدم تعهد نیز اشاره کردمانند
● 1جمعیت
کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، حدود نیمی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند. هند در این میان در بین کشورهای عضو جنبش، پرجمعیت‌ترین کشور است و در بین کشورهای جهان، دومین جمعیت جهان را داراست. برآورد جمعیت جهان در سال ۲۰۰۴، حدود ۳۶۵ر۶ میلیون نفر است که ۲۶۱ر۳ میلیون نفر آن متعلق به کشورهای عضو جنبش است. در بین کشورهای عضو جنبش، کشورهای هند، اندونزی، پاکستان، بنگلادش، نیجریه، ویتنام، فیلیپین و مصر، بالاترین جمعیت را دارا هستند.
● تولید ناخالص داخلی 2
این شاخص برای کشورهای عضو در سال ۲۰۰۴، حدود سه هزار میلیارد دلار_ (به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۰۰) بوده است که همین شاخص برای جهان در همان سال، حدود ۳۵ هزار میلیارد دلار است. طی دوره ۲۰۰۴- ۱۹۹۱، نسبت مجموع GDP کشورهای عضو جنبش به کل GDP جهان، حدود ۹ درصد است. از منظر نرخ رشد واقعی GDP ، کشورهای عضو دارای نرخ رشد بالاتری نسبت به کل جهان و همچنین کشورهای OECD هستند. نرخ رشد واقعی GDP جنبش در دو سال انتهایی دوره ۲۰۰۳۳۲۰۰۴۴) از بقیهء دوره‌ها بیش‌تر بوده است. وجود نرخ رشد بالای GDP بیان‌کنندهء بازار بزرگ آتی و روبه رشد است. این بازار رو به رشد، نشان‌دهندهء بازار مصرف رو به رشد است و کشورهای عضوی که نرخ رشد بالاتری دارند، احتمالا هدف بنگاه‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند.در بین کشورهای عضو، در سال ۲۰۰۴، کشورهای هند، عربستان سعودی، اندونزی، آفریقای جنوبی، تایلند، ایران، ونزوئلا، مصر، مالزی و سنگاپور، دارای بالاترین رتبه از نظر مقدار GDP بوده‌اند. از این منظر، در سال ۲۰۰۴، _هند در جهان رتبهء سیزدهم و عربستان رتبهء بیست و دوم جهان را دارند. با توجه به شاخص جمعیت و تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو، می‌توان استنباط کرد که کشورهای عضو جنبش عدم تعهد دارای تولید ناخالص داخلی سرانهء پایینی در جهان هستند.
● 3صادرات کالا و خدمات:
در سال ۲۰۰۴، مجموع صادرات کالا و خدمات کشورهای عضو جنبش عدم تعهد حدود ۳/۱ هزار میلیارد دلار بوده است که این مقدار برای کل جهان در همان سال حدود ۵/۱۱ هزار میلیارد دلار است. در سال ۲۰۰۳، این مقدار برای کشورهای عضو جنبش، حدود یک هزار میلیارد دلار و برای کل جهان، حدود ۳/۹ هزار میلیارد دلار و برای کشورهای عضو OECD حدود شش هزار میلیارد دلار بوده است. در دورهء ‌۱۹۹۰۰ سهم مجموع صادرات کشورهای عضو جنبش از صادرات کل جهان حدود ۱۱ درصد است. نسبت صادرات کشورهای عضو به صادرات کشورهای OECD بین ۱۵ تا ۱۷ درصد است. نرخ رشد مجموع صادرات کشورهای عضو طی دورهء زمانی ۱۹۹۰۰۲۰۰۴ دارای نوسان است که در برخی از سال‌ها، این شاخص بالاتر از شاخص جهانی است. در بین کشورهای عضو جنبش، کشورهای مالزی، تایلند، هند، امارات عربی متحده، اندونزی، فیلیپین، عربستان سعودی، ونزوئلا، ویتنام و شیلی بالاترین سهم صادرات را دارا هستند.
● واردات کالا و خدمات 4
در سال ۲۰۰۳، مجموع واردات کالا و خدمات کشورهای عضو جنبش حدود هزار میلیارد دلار بوده است که این شاخص برای کل جهان و کشورهای عضو OECD در همان سال به ترتیب، حدود ۳/۹ و ۲/۶ هزار میلیارد دلار بوده است.آن‌چه آمار و ارقام نشان می‌دهد، این است که نسبت مجموع واردات کشورهای عضو جنبش به کل واردات جهان طی دورهء ۱۹۹۰۰۲۰۰۳، حدود ۱۰ درصد بوده است و طی همین دوره، مجموع واردات کشورهای عضو جنبش به OECD تقریبا ۱۵ درصد است.
● سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی 5
در سال ۲۰۰۴، مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی )FDI)خالص جذب شده به کشورهای عضو جنبش، ۸۴۰ر۷۰ میلیون دلار بوده است که در همان دوره مجموع FDI جذب شده به کل کشورهای دنیا ۸۰۰ر۶۲۴ میلیون دلار بوده است; به‌طور کلی طی دورهء ۱۹۹۳۳۲۰۰۴، از مجموع FDI جذب شده به دنیا، حدود هفت تا ۱۵ درصد آن، متعلق به کشورهای عضو جنبش است. این شاخص نشان می‌دهد، با وجود این‌که نزدیک به دو سوم کشورهای جهان را کشورهای عضو جنبش تشکیل می‌دهند، اما سهم آنان از جذب FDI بسیار پایین است; به عبارتی این کشورها از نظر عملکرد جذب FDI ضعیف هستند و تسهیل‌کننده‌های جذب FDI برای این کشورها به‌طور متوسط نسبت به سطح دنیا پایین است.در بین کشورهای عضو جنبش، کشورهای سنگاپور، شیلی، هند، مالزی، کلمبیا، نیجریه، پرو و اکوادور بیش‌ترین جذب FDI را به خود اختصاص داده‌اند. ضمنا کشور سنگاپور در سال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ دارای رتبهء ششم عملکرد جذب FDI (با لحاظ اندازهء اقتصاد این کشور) در جهان بوده است.
● انرژی 6
برخی از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، وابستگی بالایی به صادرات سوخت دارند. کشورهایی نظیر الجزایر، امارات عربی متحده، ایران، برونئی، ترکمنستان، عراق، عربستان سعودی، عمان، قطر، کویت، لیبی، ونزوئلا و یمن، به صادرات سوخت _به عنوان منبع درآمد ارزی وابستگی زیادی دارند.از ۴۰ کشور تولیدکننده و صادرکننده‌های فرآورده‌های نفتی، ۲۷ کشور عضو جنبش هستند. کل تولید جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی به‌طور متوسط طی ۲۰۰۵۵۶، روزانه ۶/۷۷ میلیون بشکه نفت و خالص صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی جهان، ۹۷۱ر۲۷ بشکه نفت است.اعضای غیرعضو جنبش، با وجود تولید متوسط روزانه ۳۳۳ر۳۵ بشکه نفت و محصولات نفتی در طی ۲۰۰۵۵۶، به علت مصرف بالا، دارای خالص واردات روزانه ۱۴۹۳ هزار بشکه هستند.کشورهای عضو جنبش، روزانه ۹۲۷ر۴۱ هزار بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی تولید می‌کنند و دارای خالص صادرات ۴۶۴ر۲۹ هزار بشکهء نفت و فرآورده‌های نفتی است; به عبارتی حتی بخشی از نیاز کشورهای تولیدکنندهء نفت و فرآورده‌های نفتی و بالطبع کشورهای فاقد نفت، از کشورهای عضو جنبش تامین می‌شود.گر چه تمام اعضای اوپک عضو جنبش هستند اما برخی از اعضای جنبش که دارای نفت هستند، عضو اوپک نیستند. با همکاری تمام اعضای جنبش که دارای نفت هستند، می‌توان از آن به عنوان اهرمی قوی برای چانه‌زنی در برابر اعضای غیرعضو استفاده کرد.کشورهای غیرجنبش عدم تعهد با این که نیمی از جمعیت جهان و دو‌سوم کشورهای جهان را شامل می‌شوند اما از نظر شاخص‌های اقتصادی وضعیت خوبی ندارند
برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به:
.1شناسنامه سازمانهاي بين المللي، وزارت امور خارجه، تهران، 1362.
2افق هاي نوين جنبش عدم تعهد، ب. ن. كاول، ترجمة علي آذرنگ، تهران، نشر روز، 1365.
.3ارزيابي سازمان هاي بين المللي در قرن بيستم، اينيس كلاد جونيور، ترجمه فرهنگ رجايي، تهران، دفتر مطالعات سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه.