مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون
منبع:راسخون
فاکتورهای مؤثر بر مسیر حرکت بالستیکی
مسیر حرکت موشک که در واقع مسیر حرکت بدنه ی موشک در هنگام حرکت است، بعد از احتراق اولیه اندازه گیری می شود. چندین فاکتور وجود دارد که بر روی مدت زمان حرکت، برد و شکل حرکت، اثرگذار است. مهندسین و طراحان می توانند بر روی کارایی موشک اثرگذار باشند. این کار با دستکاری ویژگی های خاصی انجام می شود که موجب تغییر در مسیر بالستیکی می شود. به جای استفاده از حامل هایی که دارای بار مؤثر بزرگی هستند، یک مهندس می تواند موشکی بسازد که میزان بار مؤثر بالاتری می برد و حاوی سلاح انفجاری و یا هسته ای باشد. یک طراح موشک می تواند همچنین از صرفه جویی در وزن برای افزایش قابلیت حمل و نقل این وسایل، استفاده کنند.
یک طراحی ابداعی، می تواند بر روی پرواز موشک و قابلیت تخریب آن، مؤثر باشد. سیستم های هدایتی که برای ایجاد تصحیح های پرواز استفاده می شوند، ممکن است مسیرهای موشکی و تغییرات ایجاد شده در مسیر موشک های بالستیک را به خوبی تعیین نکنند. فاکتورهای خارجی مانند فاکتورهای اتمسفری و فیزیکی موجب می شوند تا ویژگی های پرواز و نحوه ی عملکرد موشک، تحت تأثیر قرار گیرد. محل پرتاب و در حقیقت مختصات آن، بوسیله ی تعداد تصمیم گیری های انسانی، تحت تأثیر می باشد. این تصمیم گیری، موجب می شود تا مسیر حرکت به دلایل عملیاتی مشخص شود. یک مهندس می تواند از یک ترکیب از این فاکتورها، برای فایق آمدن بر قابلیت پرواز استفاده کرد.
سرعت یک موشک بالستیک و برد آن تحت تأثیر شکل آن است. موشک زمانی که پرتاب می شود، در اتمسفر متراکمی حرکت می کند. این مسئله به نحوه ی عبور موشک و میزان اصطکاک ایجاد شده وابسته می باشد. اصطکاک که در واقع مقاومت میان دو بدنه است که در مقابل هم در حرکت هستند، می تواند قابلیت حرکت موشک را کاهش دهد. اصطکاک موجب می شود تا موشک از حرکت در فواصل مناسب بماند که علت آن می تواند اثرات آیرودینامیکی باشد. شکل آیرودینامیکی می تواند موجب کاهش این مقاومت شود. بسیاری از طراحی های موشک، موشک هایی را در نظر می گیرد که طولانی، نازک و استوانه ای باشند، در حالی که سایر طراحی ها، از بولت های کشیده استفاده می کنند. این طراحی ها موجب کاهش در اصطکاک می شوند.
طراحی های موشکی می توانند همچنین کارایی را در مراحل اولیه ی پرتاب و در طی پرواز، بهبود دهد. برخی موشک ها ممکن است تیغه های آیرودینامیکی داشته باشند که موجب افزایش پایداری موشک در مسیر حرکت می شود. طراحی موشک همچنین موجب بهبود مرکز تغییر گرانشی می شود، در حالی که سوخت و ماده ی پیشرانه، در طی پرواز، استفاده می شود. این تغییر موجب می شود تا توزیع وزن بتواند بر روی موقعیت پرواز، مؤثر باشد. قدرت راکت موشک همچنین می تواند بر روی سرعت سیستم اثرگذار باشد زیرا این موشک از میان اتمسفر حرکت می کند و بنابراین، چندین ویژگی مربوط به پرواز مانند ارتفاع و میزان بار مؤثر موشک تحت تأثیر این عامل است.
اختلال های کوچک مانند حرکت های زمین و اثر هوا، می تواند بر روی اثرات برخورد موشک، مؤثر باشد. اقدامات فنی که شامل محل پرتاب دقیق، مکان برخورد، وزن وسیله و سایر پارامترهاست، به مهندسین و تکنسین ها کمک می کند تا بتوانند زاویه ی پرتاب، میزان مصرف سوخت، محل و زمان خاموش شدن موتور و ماشین راکت، و سایر فاکتورها تعیین می کند که بار مؤثر موشک، در کجا برخورد می کند. محیط و سایر شرایط می توانند موجب ایجاد تغییرهای کوچک در مسیر حرکت شوند. یک سیستم هدایت مؤثر بر روی موشک بالستیک می تواند این انحراف ها را به خوبی جبران و تصحیح کند.
پرسنل عملیاتی می توانند به طور قابل توجهی شکل مسیر حرکت موشک را اصلاح کنند. موقعیت قرارگیری موشک در محل پرتاب، همواره به طور کامل قائم می باشد. یک خدمه ی پرتاب می توانند موشک را در یک بخش تورفتگی پرتاب کنند و یا موشک می تواند یک مانور برنامه ریزی شده برای رسیدن به زاویه ی خاصی در پرتاب، داشته باشند. این اقدامات می توانند در میزان شیب مسیر حرکت، مؤثر باشد. با توجه به سرعت موشک، شیب مسیر پرواز موشک می تواند متوسط، پایین و یا بسیار تند باشد.
طراحان موشک می تواند سرعت موشک بالستیک را بوسیله ی افزایش یا کاهش اندازه ی موتور و یا ماشین موشک، تغییر دهند. مهندسین و متخصصین می توانند راه هایی برای کنترل میزان سوخت مورد استفاده بوسیله ی راکت های موشک ایجاد کنند که بدین صورت، سرعت و برد موشک، تعیین می شود. بسته به نوع سیستم پیشرانش موشک، خاموش شدن راکت با کنترل میزان سوخت، ممکن است. یک سیستم کنترل که موجب کاهش میزان سوخت می شود، بر روی مسیر پرتاب، مؤثر است. سرعت پرواز کاهش یافته منجر به پهن شدن مسیر حرکت موشک می شود. مسیر حرکت پرواز و زاویه ی موشکی که بسیاری شیب دارد، می تواند مشکلاتی را در زمینه ی ورود مجدد موشک به جو، ایجاد کند. سرعت این موشک نیز ممکن است بسیار بالا باشد و موجب ایجاد مشکلات حرارتی بر روی بار مؤثر موشک شود. یک مسیر عبور بسیار مسطح می تواند موجب شود تا مسیر پرواز بسیار طولانی شود. این مسئله در اتمسفر بالایی رخ می دهد. یک مسیر پرواز که بسیار طولانی باشد، موجب ایجاد دراگ آیرودینامیکی بر روی وسیله می شود که می تواند موجب کاهش و یا افزایش برد موشک شود. یک چنین مسیر پروازی، سوخت زیادی مصرف می کند و موجب می شود تا موشک به هدف تعیین شده، برخورد نکند.
مسائل مربوط به ساخت موشک های بالستیک
ایالات متحده ی آمریکا و شوروی سابق انگیزه ی زیادی برای ساخت انواع مختلفی از موشک های بالستیک داشتند. سایر کشورها نیز برای اهداف دفاعی و سایر اهداف، در جستجوی این وسایل بوده اند. به هر حال، برخلاف برخی کشورها، ایالات متحده ی آمریکا و شوروی سابق، ظرفیت علمی بالایی در این زمینه دارند و تأسیسات، مراکز آزمایش و تست و توسعه های گسترده ای را در زمینه ی این سیستم ها، انجام دادند. بسیاری از کشورها، در جستجوی خرید این سیستم های پیچیده هستند اما بسیاری از موشک های بالستیک موجود، هنوز به کشورهای ضعیف تر، فروخته نشده اند. علاوه بر این، برخی از کشورها که میل به استفاده از این سلاح ها در برابر همسایه های خود را دارند، ممکن نیست بخواهند قابلیت ساخت سلاح هایی را داشته باشند که هم اکنون در بازار وجود دارد. کشوری که بخواهد یک سیستم موشک خریداری کند، باید تأییدیه ی خرید این سامانه ها را داشته باشد. فشار بین الملل و سایر شرایط فروش، ممکن است موجب دلسرد شدن کشورهای فروشنده ی این سامانه ها، به کشورهای خاص شوند. یک روش برای جلوگیری از این دغدغه ها، ایجاد یک طراحی موشکی بومی و برنامه ی تولید ملی برای این کشورها می باشد.
اگر چه بسیاری از فاکتورهای فنی برای ساخت موشک ها و یا سیستم های خاص، موجود می باشد و یا به نسبت ارزان قیمت هستند، کشورهایی که آرزوی ساخت این سامانه ها را دارند، با برخی چالش ها روبرو هستند. کشوری که می خواهد یک موشک بالستیک بسازد، با مسائل و مشکلاتی روبروست که بوسیله ی ایالات متحده ی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروری بر آنها وارد می شود. اختصاص مناسب بسیار به این مشکل، می تواند یک کمبود در سایر برنامه های دفاعی یک کشور، ایجاد کند و موجب محدود شدن برنامه های اقتصادی و سیاسی آن کشور شود. اگر یک کشور بخواهد برنامه ی موشکی دخلی را به صورت مخفی ادامه دهد، این مسئله موجب می شود تا نتواند تکنولوژی ها و اجزای موجود را خریداری کند. با این وجود، برخی کشورها به طور موفقیت آمیز موفق به ساخت این وسایل به صورت مستقل و یا با کمک های فنی خارجی و یا با خرید اجزای این موشک ها، شده اند.
یکی از پیچیده ترین اجزای برای ساخت این موشک ها، سیستم هدایت آنهاست. یک سیستم هدایت بی دقت بالستیک موجب می شود تا اثرات منفی بر روی بار مؤثر سری جنگی آن، ایجاد شود. یک کشور می تواند از کامپیوترهای موجود و سیستم های ناوبری ماهواره ی موجود، استفاده کند اما تولید دقیق ژیروسکوپ و یا سرعت سنج، نیازمند مهارت ها و تأسیسات دقیق تولید می باشد. اگر سیستم هدایت نتواند به طور دقیق RV ها را به سمت هدف، ارسال کند، بنابراین، کشور قطعه ای بسیار بزرگ ایجاد کرده است که بسیار گران تر از روش های دیگر حمله به یک کشور است.
کشورها همچنین باید یک سری جنگی مناسب بسازند. مقادیر بار مؤثر پایین با میزان مواد منفجره ی بالا، موجود می باشد اما این سری های جنگی، چیزی فراتر از بارهای انفجاری است که هواپیماهای دور برد مورد استفاده قرار می دهند. بسته به اندازه ی سری جنگی، هواپیما ممکن است یک بار مؤثر بزرگتر از موشک حمل کنند. بیشتر کشورها که دارای نیروی موشک بالستیکی هستند، می خواهند یک سلاح شیمیایی، بیولوژیکی، پرتویی و یا هسته ای تولید کنند که می تواند موجب تخریب ها و آسیب های گسترده شود. این برنامه ها مشابه برنامه های توسعه ی موشک های بالستیکی، گران قیمت است و دارای هزینه های سیاسی بالایی در جامعه ی جهانی است. این برنامه ها، می تواند موجب بروز تحریم های کمرشکن بر ملت ها، شود. این کشور باید یم RV بسازد که قادر به حمایت و تحویل از این سلاح ها را داشته باشد. RV باید در برابر حرارت، شوک، و سرعت های بالا، مقاوم باشد. این مسئله نیازمند هزینه های بالا می باشد.
آخرین مشکل عمده، توسعه ی یک سیستم پیشرانش راکتی قابل اطمینان می باشد. سوخت های جامد قابلیت اطمینان بالایی دارند اما تولید آنها نیازمند تحقیقات پیچیده ی شیمیایی و توسعه ی روش های تولید خاص، می باشد. یک راه ساده تر، استفاده از سوخت های مایع است. سوخت های مایع در دسترس تر می باشند (مثلا اکسیژن و الکل). تولید اکسیژن مایع کافی و سوخت مناسب مورد نیاز این سیستم ها، ممکن نیست یک مشکل خاص ایجاد کند (حتی در کشورهای کمتر توسعه یافته). به هر حال، سوخت های مایع سختی بیشتری برای خدمه ی پرتاب ایجاد می کنند و زمان آماده سازی این موشک ها، طولانی تر است. ایجاد یک سیستم پیشرانش با سوخت جامد، نیازمند برخی پیچیدگی های خاص برای ذخیره سازی، مخلوط کردن و احتراق سوخت می باشد تا بدین صورت اطمینان حاصل شود که موتور در حین پرواز، منفجر نشود.
موشک بالستیک به عنوان یک سلاح برای آینده
موشک های بالستیک موجب می شوند تا سلاحی دوربرد و با سهولت استفاده ی بالا تولید شود که بواسطه ی آنها کشورها می توانند با کشورهای رقیب منطقه ای خود، مبارزه کنند. این کشورهای می توانند هزاران مایل دورتر از مرزهای خاکی یک کشور باشند. تجهیز شدن با سری ها یا کلاهک های هسته ای، شیمیایی، بیولوژیکی و ...، موجب می شود تا موشک های بالستیک، راهی مستقیم در زمینه ی پیروزی در یک نزاع، باشند. جهانی شدن موجب شده است تا تکنولوژی و سیستم های این موشک ها، به کشورهای دیگر، انتقال یابد. انباشت سریع نعمت، ظهور نزاع های قومی و تاریخی و سایر مسائل موجب شده است تا نیروی نظامی، به طور قابل توجهی، گسترش یابند. این نیروها، شامل موشک های بالستیک نیز می شوند. چین، هند، پاکستان، ایران، کره ی شمالی و سایر کشورها، به دنبال ساخت و توسعه ی بسیاری از موشک های بالستیک SLBMs و موشک بالستیک کوتاه برد هستند. علارغم این مسائل، استفاده های صلح آمیز مانند قابلیت پرتاب ماهواره های فضایی، موجب شده است تا توسعه های زیادی در این زمینه، رخ دهد.
تکثیر موشک های بالستیک در میان کشورها، منجر به ایجاد وهم و خیال در زمینه ی نزاع هایی شده است که از بخش های ناحیه ای تا بخش های بین المللی گسترش یافته است. ملت هایی که دارای ظرفیت موشک های بالستیک با برد متوسط رو به بالا و موشک های بالستیک قاره پیما هستند، می توانند از سیستم های موشک بالستیک برای تهدید کشورهای دیگر استفاده کنند مثلا از در برابر کشورهای دشمن هم جوار خود. به طور مشابه، اگر این موشک ها بتوانند مواد منفجره ی هسته ای و سایر وسایل را با خود حمل کنند، این کشور می تواند مسابقه ی تسلیحاتی و یا حملات پیشگیرانه ای را با کشورهای موجود انجام دهند.
اگر چه موشک های بالستیکی در اصل بوسیله ی قدرت های بزرگ و در طی جنگ سرد، بیشتر مورد توجه بود، حصول این وسایل و گسترش آنها در بین بسیاری از ملت ها، مورد توجه است. این کشورها، بودجه های نظامی بزرگی را بر روی این موشک ها، صرف کرده اند. بدبختانه، جهان تنها به کاربردهای جنگی این موشک ها توجه دارد. کشورهای اروپای میانه، اخیراً از موشک های بالستیک در جنگ استفاده کرده اند. ملت هایی مانند هند، پاکستان و کره ی شمالی، به طور باز مشتاق توسعه ی این سیستم ها و بررسی آنها در کاربردهای هسته ای می باشند. این تکثیر موجب افزایش تحقیقات بر روی افزایش برد این وسایل، شده است. کره ی شمالی انواع مختلفی از این سیستم ها را مورد بررسی و آزمایش قرار داده است که روزی ممکن است برد برخی از آنها به ایالات متحده ی آمریکا نیز برسد.
منبع مقاله :
Thunder over the horizon/ Clayton K.S. Chun
استفاده از مطالب این مقاله، با ذکر منبع راسخون، بلامانع می باشد.
