از روانشناسی غربی تا روانشناسی دینی

از روانشناسی غربی تا روانشناسی دینی
 

چکیده
در روانشناسی غربی جایگاهی برای خدا در زندگی انسان تعریف نمی‌شود. این‌گونه است که دنیا و لذت بردن از آن و نفهمیدن دردهای آن می‌شود هدف اصلی. هدفی که به هر قیمتی باید بدان رسید. درحالی‌که آرامش خاطر و لذت بیش از آنکه در گروی داشتن داشته‌های فراوان باشد در گروی چگونه داشتن آن‌هاست. هدف از تعلیم و تربیت نیز تفاوت جدی دیگر میان روانشناسی غربی و روانشناسی اسلامی است.
تعداد کلمات1042 زمان مطالعه 5 دقیقه

 

بحث تعلیم و تربیت یکی از بحث‌های جدی امروز دنیاست. بحثی که دویست سیصد سال پیش این مقدار مشغولیت را به همراه خود نداشت. یکی از دلایل این است که فناوری به پیچیده‌تر و پیچیده‌تر شدن جوامع کمک کرده است. مرزهای شخصی را از میان برداشته است و هویت فردی را بازتعریف کرده است. در روانشناسی غربی تنها هدفی که تعریف می‌شود، افزایش اطاعت‌پذیری است؛ تعبد بی‌چون‌وچرا. در این رویکرد شرطی‌سازی یک شیوه جدی است [1] و آموزش سمعی –بصری اهمیت ویژه‌ای دارد. مسئله هم این نیست که با این شیوه چه بر سر قدرت تفکر ، سنجش و تعقل مخاطب می‌آید و صدالبته کدام پدر و مادر و مربی‌ای است که از بچه حرف‌گوش‌کن بدش بیاید؛ اما آیا این نهایت هدفی است که می‌توان در تعلیم و تربیت در پی آن بود؟ ساختن شهروندانی مطیعی برای حکومت. در منطق مادیگرایانه غرب که همه‌چیز محصور در این جهان است و مرگ پایان همه‌چیز آری؛اما در اسلام قطعاً چنین نیست.
 روانشناسی غربی تا یک جایی می‌تواند به انسان کمک کند و از یک مرزی به بعد او را به تفریح‌هایی که بیش از آنکه نشاط و طراوت را در زندگی او جاری کنند، او را غرق در لغو و لهو و فراموشی بیشتر از خویشتن می‌کنند، دعوت می‌کند. می‌خواهد دردی را که به سبب فراموشی خدا و از بین رفتن نگرشی که خدا را حاکم بر جهان می‌بیند ،است با فراموشی بیشتر از خداوند جبران کند.
یک شهروند نمونه برای حکومت غربی نباید فکر کند یا اگر هم فکر کرد و اهل فکر کردن هم بار آمد باید فقط به چیزهای بیخود فکر کند . بچه‌ها هم باید همه‌چیز را یاد بگیرند؛ حتی چیزهایی را که هرگز لازمشان نمی‌شود. اما باید فکر کردن را یاد نگیرند و اگر گرفتند ، درست فکر کردن را یاد نگیرند. باید بچه‌هایی باشند نونوار، تروتمیز، چاق‌وچله ، شاد و خندان اما بی‌قدرت تعقل و تفکر. راه‌حل این مسئله چیست؟آموزش سمعی –بصری! یعنی باید چشمانت فقط کار کند و گوش‌هایت؛ نه فکر و ذهنت. اصلاً نباید به چیزی فراتر از چه خورم صیف و چه پوشم شتا احساس نیاز کنی تا به آن بیاندیشی .[1] این تعریف شهروند نمونه غربی است ؛ غایت روانشناسی غرب تربیت چنین انسانی است؛ ساکت و آرام و حرف‌شنو.
 
روانشناسی غربی مبتنی بر فلسفه‌هایی است که مبنایش مادیگری است، حیوان انگاشتن انسان است، عدم مسئولیت انسان در قبال خداوند متعال است, نداشتن نگاه معنوی به جهان و انسان است.[2] این نگرش‌هاست که روش‌ها را و اهداف را در روانشناسی غربی تعیین می‌کند. بنابراین روانشناسی غربی تا یک جایی می‌تواند به انسان کمک کند و از یک مرزی به بعد او را به تفریح‌هایی که بیش از آنکه نشاط و طراوت را در زندگی او جاری کنند، او را غرق در لغو و لهو و فراموشی بیشتر از خویشتن می‌کنند، دعوت می‌کند. می‌خواهد دردی را که به سبب فراموشی خدا و از بین رفتن نگرشی که خدا را حاکم بر جهان می‌بیند ،است با فراموشی بیشتر از خداوند جبران کند. تنگی و سختی و فشاری را که به استناد آیه «و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا» [3] است را می‌خواهد با خودفراموشی و از یاد بردن مبدأ و منتها داشتن زندگی درمان کند.  
 

---

پی نوشت

[1] بنگرید به :ویتن،وین، روانشناسی عمومی،یحیی سید محمدی،ص118.
[1] . علی شریعتی، یک جلوش تا بی نهایت صفر، مقدمه کتاب.

[2] . سخنرانی مقام معظم رهبری ،8شهریور 1388.

[3] طه آیه24.

[4] من دیگر ما،ج1،ص30.

[5] . من دیگر ما،ج1،ص30-31.