با جاذبه های گردشگری شهر نیشابور آشنا شوید

جاذبه های گردشگری نیشابور با توجه به توسعه صنعت گردشگری در این شهر بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته است، بطوریکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، منطقه نیشابور را منطقه نمونه گردشگری در ایران معرفی کرده‌است. با توجه به تاریخ نیشابور این شهر دارای بناهای تاریخی و مذهبی بسیاری است که قابلیت گردشگری دارند. این آرامگاه‌ها و بناهای تاریخی مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی است. بهترین زمان برای سفر به نیشابور بهار و پاییز می‌باشد.

گنبدهای شه میر

یکی از دیدنی های نیشابور گنبدهای شه میر هستند که در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب نیشابور واقع شده اند. این گنبدها که به فاصله ی ۱۵ متری از هم قرا گرفته اند و بر کنار راه این شهر به کاشمر در میان قبرستان قدیمی قرار دارند، به نام های مهروا، مهرآباد و شهمیر- شه مهر معروف اند. کلمه ی مهر که در همه اسامی مشترک است نشانگر پیوند این مکان به آیین مهرپرستی ایران باستان می باشد.

این بنا که از دیدنی های اطراف مشهد است، در نوع خود یک شاهکار به حساب می آید، پلان هشت ضلعی از خارج و فضای چهارضلعی از داخل، ورودی عریض، دیوارهای قطور همه بر زیبایی و شگفتی آن می افزاید. چیزی که از همه این ها جالب تر است، وجود یک راه زیرزمینی در آن جاست که احتمالاً به اسحاق آباد می رسد(یا درود). قابل به ذکر است که این تونل زیرزمینی هم اکنون غیر قابل استفاده است و هیچ گونه بازدیدی از آن صورت نمی گیرد و افراد مجهز و مسلح هم حتی به دلیل کمبود اکسیژن نتوانستند بیش از ۴ کیلومتر پیش بروند.

افلاک نمای خیام

مجتمع اخترشناسی و افلاک نمای خیام یکی از بزرگترین طرح‌های علمی در ایران است. این مجتمع یکی از مراکز پژوهشی در حال ساخت در نیشابور است. این مجتمع اخترشناسی و افلاک نما یکی از بزرگترین طرح‌های علمی و گردشگری ایران است. افلاک نمای این بنا بزرگترین افلاک نمای خاورمیانه‌است. مجتمع فرهنگی افلاک نمای خیام با زیربنای ۲ هزار و ۸۸۹ متر مربع شامل ۲ هزار و ۸۰۰ متر مربع سقف محصور، ۳۷ متر مربع رواق کناری، ۵۲ متر مربع کنسول و پیشامدگی ساختمان و سردر ورودی است که در سه طبقه احداث شده‌ است.

این پروژه از سال ۱۳۷۹ به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان واگذار گردیده‌است که تاکنون بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌است. گنبد افلاک نمای خیام، ۲۳ متر قطر داشته و از گنجایش بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ نفر برخوردار است. این افلاک نما که کلنگ احداث آن در سال ۱۳۷۷ زده شد، با وجود اهمیتی که از لحاظ علمی، فرهنگی و گردشگری دارد، اما همچنان مورد بی توجهی مسؤولان قرار دارد.

منطقه حفاظت شده بینالود

منطقه حفاظت شده بینالود با مساحت یک هزار و ۶۰۰ هکتار و منطقه حفاظت شده بینالود که ۶۷ هزار هکتار آن متعلق به نیشابور است، به مناطق حفاظت شده این شهرستان اضافه شد. هدف از این اقدام حفاظت هر چه بهتر از تنوع محیط زیست منطقه بوده است. منطقه حیدری به دلیل محصور شدن در یک منطقه خاص و نبود امکان گذار حیات وحش به سایر مناطق، با مشکل تبدیل شدن به یک جزیره زیستی مواجه بود. به همین دلیل منطقه بینالود در نزدیکی منطقه حیدری به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد تا به نوعی پشتوانه گونه‌های زیستی منطقه حیدری باشد.

منطقه حفاظت‌شده حیدری یک منطقه حفاظت شده ی محیط زیست در ایران، شهرستان نیشابور، مجاور با رشته کوه بینالود است. منطقهٔ حیدری در حدود ۷۰ کیلومتری شهر نیشابور واقع شده‌است و یکی از شکارگاه‌های شرق کشور ایران محسوب می‌گردد. این منطقه در مجاورت پناه گاه حیات وحش حیدیری قرار دارد. منطقه‌ی حیدری نیشابور، که در منتهی‌الیه غربی رشته کوه بینالود واقع گردیده و داری سیمای کوهستانی و صخره‌ای، تپه‌ماهورهای فراوان و دره‌های نسبتا عمیق، اکوسیستمی فعال با ذخیره‌گاه‌های طبیعی با تنوع فون و فلور قابل‌ملاحظه، می‌باشد. این منطقه، یکی از بهترین شکارگاه‌های شرق کشور محسوب می‌گردد. منطقه‌ی حیدری، علاوه بر در بر گرفتن توده‌های جنگلی ارس شهرستان نیشابور، یکی از مهمترین زیستگاه‌های قوچ و میش اوریال در سطح کشور است.

آرامگاه بی بی بانو شطیطه

زیارتگاه بی بی شطیطه (رحمة الله علیها) در شهرستان نیشابور، غرب نیشابور و در خیابان امام خمینی (رحمة الله علیه) در وسط میدانی بنام شطیطه قرارگرفته است. فضای میدان در حدود ۶۰۰۰ متر مربع بوده و بقعه بی بی شطیطه با مساحت تقریبی ۱۰۰۰ متر داخل این میدان قرار گرفته است.

از تاریخ اولین بنا یا آرامگاه ساخته شده بر مزار بانو اطلاع دقیقی در دست نیست؛ ولی احتمال می رود پس از تجدید حیات شهر بعد از زلزله ی ویرانگر سال ۸۰۸ هـ.ق، بنای یادبود دیگری بر مزار بانو احداث گردیده و آن نیز در طی سـال های بعد مسلماً بارها تعمیر و بازسـازی شده باشـد. آخرین بنا، بنایی چهار گوش، مسـقف (خانه) و کوچک از خشت و گل بوده که در گوشه ی یک قبرسـتان قدیمی واقع شــده و قدمتی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال داشته اســت.

این بنا تا سال ‍۱۳۵۹ هـ. ش باقی بود تا این که بقعه ی جدیدی برای بانو شطیطه، در همان سال به همت مرحوم حاج عباس ترقی و جمعی از خیرین منطقه و شهرستان ساخته شد. قبرستان قدیمی اطراف بقعه نیز در سال ۱۳۷۲ با اجرای طرح ساماندهی شهری (در محله ی رسولی ـ سرآب کوشک) به یک فضای سبز عمومی یا میدان شهری تبدیل شد که با توجه به قرار گرفتن آرامگاه بانو در مرکز آن، به میدان بی بی شطیطه معروف گردید.

بقایای شهر کهن نیشابور

شهر کهن نیشابور به آثار و مانده‌هایی از شهر نیشابور در دوره تاریخی ای از ساسانیان تا حمله مغول به نیشابور اطلاق می‌شود با مساحت حدود ۳۵۰ هکتار . محدوده شهر کهن نیشابور شامل خرابه‌ها یا آثار مدفون در خاک است که طی پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور نمایان می‌شود. این محدودهٔ فرضی که دقیقاً مرزهای آن مشخص نیست با وسعتی بسیار در کنارهٔ جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور به‌شکل تپه‌ها و خرابه‌های باستانی به نام‌های کهندژ، محوطه آلب ارسلان، تپه‌های کارجی، تپه سلطان میدان، تپه طلایی، تپه نصیرآباد، تپه کلاته محمد جان، تپه‌حصارنو، سبزپوشان، شادیاخ، تپه مدرسه، بازار، قنات تپه، تپه تاکستان نامور است.

تعدادی از خرابه‌ها کاملا در زیر خاک مدفون گردیده‌اند اما به وسیلهٔ پشته‌ها و فروافتادگی‌های مزارع کشاورزی و مقدار زیادی سفال و آجر شکسته و آثار مختلفی از حفاری‌های غیر قانونی معلوم و مشخص می‌گردند.
نقشهٔ‌های توپوگرافی از نیشابور قدیم کاملاً دقیق نیست زیرا باستان شناسان در نیشابور هنوز موفق به تعیین دقیق محل نیشابور قدیم نشده‌اند و همگی بر پایه نیشابور تا پیش از حمله مغول است. شهر قدیم نیشابور مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در حاشیه جنوبی نیشابور کنونی واقع شده است.

آرامگاه عطار

بنایی است تاریخی که در دوره تیموری توسط امیر علی‌شیر نوایی روی قبر عطار نیشابوری ساخته شد. در دوره‌های پهلوی دوم مرمت کامل و دهه ۷۰ نیز مرمت مختصر شد. فریدالدین عطار نیشابوری شاعر و عارف نامی ایران در حدود سال ۵۴۰ هجری متولد و در سال ۶۱۸ درگذشت. آرامگاه وی در خیابان عرفان واقع در نیشابور کنونی هر ساله پذیرای علاقه‌مندان به ادب و فرهنگ ایرانی است.

مسجد جامع نیشابور

بنای مسجد جامع نیشابور، در مرکز شهر نیشابور واقع گردیده و بر اساس کتیبه تاریخی آن که بر روی یکی از جرزهای ایوان جنوبی نصب شده، در سال ۸۸۹ هـ.ق.، توسط پهلوان علی بن بایزید -معاصر سلطان حسین بایقرا- ساخته و بر اساس کتیبه بالای محراب، در دوره صفوی بازسازی شده است.

بازسازی‌های دوره صفوی به اندازه‌ای است که مانع می‌شود اطلاعات دقیقی از مسجد دوره تیموری به دست آید. بنای کنونی مسجد، با نقشه‌ی دو ایوانی، دارای چهار شبستان در جهات مختلف و سه در در اضلاع شمالی، شرقی و غربی است. مساحت کل مسجد حدود ۷۰۸۳ و زیر بنای آن ۴۳۷۷ متر مربع است ورودی اصلی مسجد، از جانب شمال و پشت ایوان شمالی است. این ورودی، از بیرون دارای سردری با تزیینات مقرنس‌کاری است که ساختمان آن، مربوط به تعمیرات دوره‌های بعدی است. بر دو طرف این سر در، دو سنگ‌نبشته از شاه عباس اول مورخ ۱۰۲۱ هـ.ق. و متضمن فرامینی، نصب شده است.

آرامگاه خیام

مرداد سال ۱۳۳۵ انجمن آثار ملی در نامه‌ای به مهندس هوشنگ سیحون نوشت که وضع بنای موجود آرامگاه حکیم عمر خیام متناسب با شخصیت علمی و هنری خیام نیست و انجمن در نظر دارد در این مورد اقداماتی به عمل آورد. از وی خواسته شده بود طرح و نقشه جدیدی متناسب با شخصیت خیام طراحی کند. محل جدید آرامگاه انتخابی سیحون در گوشه شمالی باغ مورد تایید انجمن قرار گرفت و در پی آن طرح پیشنهادی وی در ۱۳۳۷ به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فرستاده شد.

در سال ۱۳۳۸ ساخت آرامگاه آغاز شد و در این سال قسمت‌های عمده کار از جمله گودبرداری، بتن ریزی‌های بنا و طرح محوطه به اجرا درآمد. در سال ۱۳۴۱ کار ساختمان آرامگاه به پایا ن رسید. ارتفاع مقبره ۲۲ متر است و استخوان بندی اصلی آن فلزی محاط در پوشش بتنی است. شکل بنا در پایین تقسیم بندی ۱۰ گانه دارد و فاصله پایه‌ها ۵ متر است.

اضلاع بنا مستقیما به سمت بالا ادامه یافته و به صورت اشکال هندسی منظم تورفتگی پیدا می‌کنند و بعد به صورت تقریبا مخروطی شکل به هم رسیده شبه گنبدی را در بالا به وجود می‌آورند که قسمت عمده آن مشبک و تو خالی و یادآور ستاره‌ای است که نماد شخصیت علمی و ستاره شناسی خیام تلقی می‌شود.

سطح داخل و خارج مقبره با کاشی‌های معرق و اشعار خیام مزین شده است. روکار بنا معرق کاری سنگی است و با قطعات نازک سنگ‌های محکم و شفاف ساخته شده است. در کنار آرامگاه ۷ خیمه سنگی بسیار زیبا وجود دارد که در زیر هرکدام یک حوض آب با کاشی فیروزه‌ای رنگ ساخته شده است.