خیلی از چیزها در جهان به نگاه ما بستگی دارد. دنیا مملو از زشتیها و زیبایی‌هاست. عده ای وقتی صبح از خواب بیدار می شوند، با نگاه و ذهنیتی تلخ به همه چیز می نگرند، اما در برابر عده ای هم هستند که همه چیز را با مثبت اندیشی و با احساسات عمیق و ظریف انسانی می بینند و تفسیر می کنند. همین رویکرد یک عامل اساسی و مؤثر در موفقیت یا شکست آدمهاست. عدهای هر روز در زندگی با مصائب، سختی ها و مشکلات عدیده مواجه میشوند و هیچ راه گریزی از این شرایط ندارند و همه چیز را به سرنوشت شوم خود نسبت می دهند. اما عده ای در برابر هر شکستی، مقاوم تر می شوند و توانایی دوباره بلند شدن را پیدا می کنند. حال سؤال این است که چه چیزی عده ای را معطوف به موفقیت و عده ای را به شکست متمایل میسازد؟ پاسخ مشخص است، همه چیز به نگاه و ایمان ما به پیروزی بستگی دارد. یکی از وظایف آموزشی مدارس، تقویت و توجه به نگاه متفاوت کودکان است.هیچ گلی در طبیعت در دو روز مختلف یک بوی مشخص را نمی دهد. هیچ درختی هر روز به یک صورت به ما سلام نمی دهد.نگاه متفاوت، در هم ریختن انحصارات فکری، توجه به نگرش های مثبت و اعتبار بخشی به زاویه دید کودکان است. کودکان حرفهای متفاوت و متعددی می زنند که برخی حتی خنده دار و شاید مسخره به نظر برسند. اما وظیفه دشوار ما این است که به نگاه خاص، متفاوت و ذهنیت خنده دار کودکان اجازه بروز و ظهور دهیم. تجربه ثابت کرده تمام تمدن های بزرگ تمام اختراعات بزرگ، مبتنی بر فکرهای اولیه خنده دار و بعضأ متفاوت شکل گرفته است. برای تقویت و تکوین نگاه خلاق در کودکان می توان به اقدامات زیر توجه کرد:
الف: یکی از روشهای مؤثر این است که کودکان را به پارک، فضاهای سبز و جنگلها برده و از آنها بخواهیم به اطراف خوب نگاه کنند. آنها باید بدانند که نظاره گر بودن، دقت واقعی داشتن به حوادث و اتفاقات محیط بسیار مهم است. بچه‌ها می توانند در فضاهای سبز، سیر و گردش کنند و هر آنچه را که می بینند بر روی کاغذ بیاورند. حتی بهتر است از کودکان بخواهیم طبیعت بکر اطرافشان را روی کاغذ و با مدادهای رنگی، نقاشی کنند.
ب: یکی از ویژگیهای معلم‌های توانمند، این است که به نگاه تیزبین کودکان توجه می کنند. اگر آنها یک پدیده یا سوژه ای را می بینند که دیگران نتوانسته اند آن را تشخیص دهند، باید از آن استقبال کنند. معلمها وظیفه خطیری در همراهی و همسازی با کودکان دارند تا بتوانند انعطاف را در ذهنیت و نگاه کودکان تقویت کنند.
ج: یک تمرین ویژه این است که کودکان به صف در کنار هم بایستند و به روبه رو و مناظر سرسبز یا جنگل ها و درختها توجه کنند و هر آنچه را که می بینند برای همگان بازگو کنند. حال می توان جلسه ای پر از شور و نشاط برگزار کرد و به نظریات جالب و شگفت انگیز بچه‌ها توجه کرد و با سوت و دست زدن بچه‌ها را تشویق کرد. کودکان در چنین فضای پر از هیجان و شادی دچار حیرت، شور و شوق و رهایی از موانع شده و می توانند عاشقانه خود را به دیگران نشان دهند.
د: یکی از بزرگترین معضلات جوامع بشری، تکثیر و یا رشد رکود ذهنی است. رکود زمانی ایجاد می شود که همه چیز را به یک صورت و با یک نگاه مشخص و ثابت تفسیر کنیم. اما سؤال این است که آیا زیبایی های باران با زیبایی های برف یکسان است؟ آیا تگرگ هر روز نازل میشود؟ اصلا آیا دو روز بارانی مثل هم هستند؟ هرگز. این شکل بیمارگونه و پر از درد و رنجی که در زندگی بشر حاکم شده، به ایستایی نوع نگاه بشر بستگی دارد. ما نباید در کلیشه ها و عادت های خود غرق شویم و شکوه و شیدایی عشق و نگاه های مختلف را از دست بدهیم. هیچ گلی در طبیعت در دو روز مختلف یک بوی مشخص را نمی دهد. هیچ درختی هر روز به یک صورت به ما سلام نمی دهد. کودکان باید یاد بگیرند صدای درختها، کوهها، آسمان و دریا را بشنوند و با آنها زندگی کنند. این وظیفه دشوار معلمی است که باید اولا خود عاشق کهکشان ها و هستی باشد و این عشق را با همه تغییرات و تنوع اش به بچه‌ها منتقل کند (1998 ,Amabile)
هـ : یکی از مشکلات و معضلات آموزش این است که همیشه و به صورت کلیشهای کودکان توانمند و درس خوان تر تشویق و سایرین در کنار و در ارزشیابی مقایسه ای با آنها معرفی می شوند. اما در کلاسهای خلاق این دیدگاه قابل قبول نیست. ادراک هر کودک در محیط به تجربیات و گذشته او بستگی دارد. فراموش نشود که کودکان ضعیف‌تر حداقل از لحاظ درسی بیشتر نیاز به همراهی و محبت معلمها دارند. برای آنکه یک آموزگار بتواند دستاوردها را در یک کلاس ارتقا بخشد و کیفیت آموزش را مبتنی بر موفقیت کودکان قرار دهد باید به نیازها و گفتار همه کودکان با گوش جان گوش فرا دهد.
و: نگاه خلاق یک مهارت است که در اثر تمرین و ممارست در افراد ایجاد میشود. به بچه‌ها بگویید به اطرافشان نگاه کنند و با استفاده از قوه تخیل و رویاپردازیشان بگویند چه می بینند؟ مثلا با نگاه به دریا چه چیزهایی را می بینند (1996 ,Amabile).
منبع: جامعه‌شناسی نخبه‌پروری، مهرداد ناظری، چاپ دوم، نشر علم، تهران 1396
