امروزه با توجه به هجوم فرهنگ بیگانه در جامعه و تبلیغات گسترده در جهت تحقق بخشیدن افکار غربی، ضرورت آشنایی کودکان و نوجوانان با تعالیم دینی دو صد چندان شده است. چرا که تنها راه ایمنی ونجات در برابر این تهاجم فرهنگی، پناه بردن به آغوش اسلام و مکتب اهل بیت(ع) است که معرفت نسبت به آن موجب پرورش روحیه‌ی ایثار، فداکاری، عزت نفس و ... می‌شود. در این میان مدرسه به عنوان خانه‌ی دوم می‌تواند پل ارتباطی مهمی میان کودکان و نوجوانان با دین باشد.
آموزش و پرورش در جوامع امروزی به عنوان کلیدی‌ترین نهاد آموزشی در جهت توسعه همه‌جانبه به شمار می‌رود، چرا که در پرتو آموزش است که انسانها متحول می‌شوند.
در اهمیت نقش مدرسه همین بس که به عنوان مرکز آموزش و پرورش، بعد از خانواده مهمترین کانونی است که ارزشها، الگوها و هنجارها را در میان فرزندانمان شکل می‌دهد.
در این مقاله سعی داریم به راههای آشنا سازی دانش‌آموزان با اهل بیت(ع) بپردازیم تا بتوانیم نسلی دینی و ولایی برای آینده تربیت نماییم:
آموزش و پرورش در جوامع امروزی به عنوان کلیدی‌ترین نهاد آموزشی در جهت توسعه همه‌جانبه به شمار می‌رود، چرا که در پرتو آموزش است که انسانها متحول می‌شوند.
در اهمیت نقش مدرسه همین بس که به عنوان مرکز آموزش و پرورش، بعد از خانواده مهمترین کانونی است که ارزشها، الگوها و هنجارها را در میان فرزندانمان شکل می‌دهد.
در این مقاله سعی داریم به راههای آشنا سازی دانش‌آموزان با اهل بیت(ع) بپردازیم تا بتوانیم نسلی دینی و ولایی برای آینده تربیت نماییم:
اکتفا نکرن به محتوای درسی و تغییر در شیوه تدریس
معرفی و شناسایی ارزش‌های اسلامی به دانش‌آموزان مهمترین اقدامی است که آموزش و پرورش می‌تواند در این راه داشته باشد، اما نباید برای عملی شدن این موضوع به گنجاندن ارزشها در محتوای کتب آموزشی بسنده کرد؛ بلکه باید به شیوه‌ی تدریس این دروس توجه نمود.
متاسفانه یکی از عوامل افت تربیت دینی در مدارس این تصور است که روشهای تدریس نوین و جذاب تنها برای یادگیری دروسی چون زیست، ریاضی، شیمی و فیزیک است در حالیکه ساعت دینی و هدیه‌های آسمان برای بچه‌ها باید سرشار از روشهای جدید و متناسب با ویژگی‌های سنی‌شان که بازی و شادی است باشد.[1]
در زیر به چند راهکار در جهت بهبود روشهای تدریس اشاره می‌کنیم:
1.استفاده از داستان و قصه‌گویی:
در آموزش محتوای دینی می‌توان از روشهای نوین تدریس مثل قصه‌گویی و نمایش استفاده کرد. قصه‌گویی شیوه مهم و موثری است که راه و رسم مخصوص به خود را دارد و مهمترین راه ارائه برخی مفاهیم و پیامهای آموزشی به کودکان و نوجوانان است.
2.بهره‌گیری از سوژه‌ها:
استفاده از سوژه‌ها بدین معناست که هرگاه موضوعی در ارتباط با اهل‌بیت(ع) مطرح شد مربی می‌تواند بلافاصله آن موضوع را به عنوان سوژه انتخاب نموده و درباره اهل‌بیت(ع) و فضایل آنها صحبت کند.[2]
3.مقارن‌سازی نام و یاد اهل‌بیت(ع) با زیبایی‌ها
این موضوع که جنبه رفتاری و عملی دارد خود می‌تواند شیوه‌ای برای آشناسازی کودکان با ائمه(ع) باشد. به این صورت که مربیان می‌توانند اهل‌بیت(ع) را همراه با خوبی‌ها و زیبایی‌ها معرفی نمایند.
4. استفاده از روش تشویق:
وقتی کسی به خاطر شعر گفتن یا قصه نوشتن یا کتاب خواند در مورد ائمه(ع) تشویق شود هم نسبت به این بزرگواران محبت پیدا می‌کند و هم به خاطر این پیوند احساس عزت و سربلندی دارد.
5. استفاده از قضیه شرطیه:
یکی دیگر از روشهای مؤثر در جهت آشنایی دانش‌آموزان، استفاده از قضیه شرطیه است. به این صورت که در این موضوع به نحوی عمل کنیم که با دیدن چیزی یا خاطره‌ای یاد اهل‌بیت(ع) برایشان تداعی شود و همواره ذهنشان با یک خاطره خوب از ایشان گره بخورد.
6. استفاده از روش پرسش و پاسخ:
پرسش و پاسخ از روشهای بسیار مؤثر در تعلیم و تربیت است و می‌توان با استفاده از آن، دانش‌آموزان را با احکام و معارف الهی آشنا ساخت. همان‌گونه که امروزه در مدارس رایج است که معلم پس از آموزش محتوای درسی مرتب از دانش‌آموزان در زمینه مطالب ارائه شده سوال می‌پرسد، در مورد آشناسازی آنها با اهل‌بیت(ع) نیز می‌توان از این شیوه بهره گرفت و پس از آشناسازی دانش‌آموزان با اهل‌بیت(ع) پرسش‌هایی را در این زمینه مطرح ساخت.
امروزه روان‌شناسان و کارشناسان امور تربیتی به استفاده از این روش تاکید دارند؛ زیرا پرسش، کودک و نوجوان را به تامل و تفکر وا می‌دارد و موجب فعالیت فکری او می‌شود تا جایی که یادگیری از این طریق پایدارتر و بادوام‌تر خواهد بود.
از طرفی باید توجه داشت که فرزندان در این سنین به علت غرور نوجوانی گاه از طرح همه سوالات خویش پرهیز دارند و همچنین به دلیل رشد عقلانیت و قوه استدلالشان به هر پاسخی راضی نمی‌شوند. لذا بر ماست که مستقیم و غیر مستقیم آنان را به سخن آورده و سپس پرسش‌‌هایشان را مستدل و منطقی و در حد فهم و درکشان پاسخ دهیم.
آنچه مهم است این است که نوجوان را در این حل و فصل مسائل فکری و یافتن پاسخ به پرسش‌های اساسی نباید تنها گذاشت و باید با معرفی کتابهای مناسب و بحث و گفتگو با او ذهنش را نسبت به مسائل روشن ساخت. بدون شک مناسب‌ترین افراد برای این کار مهم، معلمان و مربیان مدرسه هستند[3].
متاسفانه یکی از عوامل افت تربیت دینی در مدارس این تصور است که روشهای تدریس نوین و جذاب تنها برای یادگیری دروسی چون زیست، ریاضی، شیمی و فیزیک است در حالیکه ساعت دینی و هدیه‌های آسمان برای بچه‌ها باید سرشار از روشهای جدید و متناسب با ویژگی‌های سنی‌شان که بازی و شادی است باشد.[1]
در زیر به چند راهکار در جهت بهبود روشهای تدریس اشاره می‌کنیم:
1.استفاده از داستان و قصه‌گویی:
در آموزش محتوای دینی می‌توان از روشهای نوین تدریس مثل قصه‌گویی و نمایش استفاده کرد. قصه‌گویی شیوه مهم و موثری است که راه و رسم مخصوص به خود را دارد و مهمترین راه ارائه برخی مفاهیم و پیامهای آموزشی به کودکان و نوجوانان است.
2.بهره‌گیری از سوژه‌ها:
استفاده از سوژه‌ها بدین معناست که هرگاه موضوعی در ارتباط با اهل‌بیت(ع) مطرح شد مربی می‌تواند بلافاصله آن موضوع را به عنوان سوژه انتخاب نموده و درباره اهل‌بیت(ع) و فضایل آنها صحبت کند.[2]
3.مقارن‌سازی نام و یاد اهل‌بیت(ع) با زیبایی‌ها
این موضوع که جنبه رفتاری و عملی دارد خود می‌تواند شیوه‌ای برای آشناسازی کودکان با ائمه(ع) باشد. به این صورت که مربیان می‌توانند اهل‌بیت(ع) را همراه با خوبی‌ها و زیبایی‌ها معرفی نمایند.
4. استفاده از روش تشویق:
وقتی کسی به خاطر شعر گفتن یا قصه نوشتن یا کتاب خواند در مورد ائمه(ع) تشویق شود هم نسبت به این بزرگواران محبت پیدا می‌کند و هم به خاطر این پیوند احساس عزت و سربلندی دارد.
5. استفاده از قضیه شرطیه:
یکی دیگر از روشهای مؤثر در جهت آشنایی دانش‌آموزان، استفاده از قضیه شرطیه است. به این صورت که در این موضوع به نحوی عمل کنیم که با دیدن چیزی یا خاطره‌ای یاد اهل‌بیت(ع) برایشان تداعی شود و همواره ذهنشان با یک خاطره خوب از ایشان گره بخورد.
6. استفاده از روش پرسش و پاسخ:
پرسش و پاسخ از روشهای بسیار مؤثر در تعلیم و تربیت است و می‌توان با استفاده از آن، دانش‌آموزان را با احکام و معارف الهی آشنا ساخت. همان‌گونه که امروزه در مدارس رایج است که معلم پس از آموزش محتوای درسی مرتب از دانش‌آموزان در زمینه مطالب ارائه شده سوال می‌پرسد، در مورد آشناسازی آنها با اهل‌بیت(ع) نیز می‌توان از این شیوه بهره گرفت و پس از آشناسازی دانش‌آموزان با اهل‌بیت(ع) پرسش‌هایی را در این زمینه مطرح ساخت.
امروزه روان‌شناسان و کارشناسان امور تربیتی به استفاده از این روش تاکید دارند؛ زیرا پرسش، کودک و نوجوان را به تامل و تفکر وا می‌دارد و موجب فعالیت فکری او می‌شود تا جایی که یادگیری از این طریق پایدارتر و بادوام‌تر خواهد بود.
از طرفی باید توجه داشت که فرزندان در این سنین به علت غرور نوجوانی گاه از طرح همه سوالات خویش پرهیز دارند و همچنین به دلیل رشد عقلانیت و قوه استدلالشان به هر پاسخی راضی نمی‌شوند. لذا بر ماست که مستقیم و غیر مستقیم آنان را به سخن آورده و سپس پرسش‌‌هایشان را مستدل و منطقی و در حد فهم و درکشان پاسخ دهیم.
آنچه مهم است این است که نوجوان را در این حل و فصل مسائل فکری و یافتن پاسخ به پرسش‌های اساسی نباید تنها گذاشت و باید با معرفی کتابهای مناسب و بحث و گفتگو با او ذهنش را نسبت به مسائل روشن ساخت. بدون شک مناسب‌ترین افراد برای این کار مهم، معلمان و مربیان مدرسه هستند[3].
پی‌نوشت:
[1]. آموزش و مدرسه به عنوان یکی از عوامل موثر در تربیت دینی؛ معصومه افشار، زهرا جبارپور؛ همایش ملی حجاب و سبک زندگی؛ 21 تیرماه96
[2]. مقاله روشهای رفتاری و آشناسازی کودکان با اهل‌بیت(ع)؛ نشریه شمیم یاس؛ مهر85؛ ش 43
[3]. مقاله مدیریت دینی و تربیت دینی دانش‌آموزان؛ اکرم امالی؛www.pajoohe.ir
