همه چیز درباره دیابت (1)

ديابت چيست؟

بدن ما براي توليد انرژي به سوخت نياز دارد، مواد غذايي که مصرف مي‌كنيم نهايتاً به يك قند ساده به‌نام گلوكز تبديل مي‌شوند. گلوكز وارد جريان خون وسپس سلولها شده و براي توليد انرژي و رشد بدن مورد استفاده قرار مي گيرد. درصورتي که قند به جاي ورود به سلولها درخون باقي بماند، قند خون افزايش يافته و منجر به بروز ديابت مي گردد. علت بروز اين بيماري، كمبود انسولين است. انسولين هورموني است كه از غده لوزالمعده (پانكراس) ترشح مي‌شود. اين ماده كليدي، موجب ورود قند به سلولها مي‌شود تا قند، جهت تأمين انرژي مورد استفاده قرار گيرد يا براي مصارف بعدي ذخيره گردد. بدون وجود انسولين، قند نمي‌تواند از جريان خون خارج و وارد سلولها شود. ديابت به دو نوع تقسيم مي‌شود: ديابت نوع 1 و ديابت نوع 2

ديابت نوع 1 چيست؟

در اين نوع ديابت، غده پانكراس توانايي توليد انسولين را ندارد و توليد انسولين بسيار كم يا متوقف مي‌شود. ديابت نوع 1 معمولاً در دوران كودكي يا نوجواني آغاز مي‌شود، اما ممكن است در هر سني شروع شود.متخصصان، اين نوع ديابت را يک بيماري خود ايمني دانسته ومعتقدند که عامل وراثت وعوامل محيطي به درجات نا معلوم در آن موثر است.

ديابت نوع 2 چيست؟

در ديابت نوع 2، غده لوزالمعده انسولين توليد مي‌كند اما مقدار آن ناكافي است و يا بدن نسبت به آن مقاوم است و توانايي استفاده از آن را ندارد. اين نوع ديابت بيشتر در افراد مسن (بالاي 40 سال) ديده مي‌شود. ديابت نوع 2 با رژيم غذايي مناسب، ورزش و در صورت لزوم با قرص كنترل مي‌شود.
گاهي اوقات، وقتي لوزالمعده بيش از حد تنبل مي‌شود ويا...، فرد مبتلا به ديابت نوع 2 نيز ممكن است به انسولين نياز پيدا كند.

نكات مشترك ديابت نوع 1 و 2 کدامند؟

نكته مشترك اين دو نوع ديابت، اين است كه قند خون بسيار بالا مي‌رود (هيپرگليسمي).در صورتي‌كه قند خون سالهاي سال بالا بماند، عوارض بعدي ديابت به‌وجود مي‌آيد.

چه تفاوتي بين ديابت نوع 1 و 2 وجود دارد؟

تفاوت اساسي بين اين دو نوع ديابت آن است كه در ديابت نوع اول، فرد براي ادامه حيات نياز به مصرف انسولين دارد، زيرا سلولهاي بتاي لوزالمعده وي از بين رفته است و بدن او قادر به توليد انسولين نمي‌باشد. اگرچه بعضي از افراد مبتلا به ديابت نوع دوم نياز به مصرف انسولين پيدا مي‌كنند؛ اما غالباً شروع مصرف انسولين پس از عدم پاسخ به درمان با قرصهاي خوراكي مي‌باشد.

علائم و نشانه‌هاي ديابت نوع 1 چيست؟

در صورتي‌كه ديابت نوع 1 داريد و قند خون شما در نتيجه عدم رعايت رژيم غذايي، عدم فعاليت بدني و كافي نبودن ميزان انسولين دريافتي و يا به واسطه بيماري يا استرس بالا مي‌رود، علائم زير به‌وجود مي‌آيند: • تشنگي شديد (پرنوشي) • افزايش حجم ادرار (پرادراري) وشب ادراري • افزايش اشتها (پرخوري) • کاهش وزن به‌علاوه علائمي مثل خستگي و افزايش احتمال ابتلا به عفونت نيز ممكن است ديده نشود.

درمان ديابت نوع 1 چگونه است؟

هدف از درمان ديابت نوع 1 اين است كه قند خون ناشتا در محدوده طبيعي (130-90 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر) بوده و قند خون،دوساعت پس از صرف غذا در محدوده کمتر از 180 ميليگرم باشد . براي رسيدن به اين هدف بايد انسولين مورد نياز بدن، روزانه تزريق شود. انسولين تزريقي با كمك رژيم غذايي و فعاليت بدني، قند خون شما را متعادل مي‌كند.
در بدن افراد غيرديابتي، انسولين به‌طور خودكار و با توجه به ميزان قند موجود در غذا، تحرك فرد و استرسي كه فرد دارد به‌صورت متعادل ترشح مي‌شود. اما در بدن افراد ديابتي، فرد بيمار بايد اين تعادل را با يك برنامه‌ريزي منظم شخصاً برقرار كند.

انسولين چيست ؟

همان‌طور كه عنوان شد با از دست رفتن قدرت لوزالمعده در ترشح انسولين، فرد براي كنترل قند خون نياز به تزريق انسولين خواهد داشت.
معمولاً انسولين را بايد دو بار (يا بيشتر) در طول روز تزريق كرد. تعداد دفعات تزريق، بيانگر شدت بيماري نيست. افراد با يكديگر متفاوت هستند، پس لازم است هر فرد از بهترين رژيم انسولين بهره‌مند شود، گاهي چهار بار تزريق انسولين به مقدار كم بهتر از دو بار تزريق در مقادير زياد است و قند خون را بهتر كنترل مي‌كند. مطمئن باشيد پزشكان متخصص ديابت بهترين روش را براي شما تعيين مي‌كنند.
در حال حاضر انسولين را به‌طور مصنوعي و دقيقاً مثل انسولين طبيعي بدن انسان در محيط آزمايشگاه مي‌سازند و به آن انسولين انساني مي‌گويند. انسولين‌هاي حيواني نيز وجود دارند كه از بدن گاو يا خوك به‌دست مي‌آيند.
دو نوع انسولين رايج عبارتند از :
انسولين رگولار: شفاف و كوتاه‌اثر است و به‌سرعت تأثير مي‌گذارد.
انسولين NPH: كدر و شيري‌رنگ است، به آهستگي اثر مي‌كند.
در مورد نحوه نگهداري، كشيدن و تزريق انسولين پيشنهاد مي‌شود كتابچه خودآموز تزريق را مطالعه نماييد. نكات بسيار مهمي قبل، بعد و در هنگام تزريق انسولين وجود دارد كه اطلاع از آنها لازم و ضروري است.

علائم افزايش قند خون کدامند؟

هنگامي‌كه قند موجود در خون وارد سلولها نمي‌شود،
انرژي مورد نياز بدن تأمين نمي‌شود و ممكن است شخص، احساس خستگي و بي‌حالي كند.
عدم ورود قند به درون سلولها باعث مي‌شود، مواد قندي به مصرف بدن نرسند و بدون مصرف در خون باقي بمانند پس سلولهاي بدن گرسنه شده و شخص لاغر و ضعيف شده و در حالي‌كه احساس گرسنگي مي‌كند، مقدار زيادي غذا مي‌خورد.
بالا بودن قند خون، باعث مي‌شود كليه‌ها مقداري از آن را دفع كنند. براي دفع قند اضافي خون، كليه‌ها بايد مقداري از آب بدن را نيز به همراه آن دفع نمايند پس حجم ادرار افزايش مي‌يابدو در حالي‌كه فرد مقدار زيادي آب و مايعات مي‌نوشد، دائماً تشنه است.
قند خون بالا، شخص مبتلا به ديابت را آماده ابتلا به عفونتهاي مختلف مي‌كند: مثل عفونتهاي ادراري يا عفونتهاي پوستي و ....

علائم كاهش قند خون (هيپوگليسمي) کدامند؟

كاهش يا افت قند خون يكي از عوارض خطرناك بيماري ديابت مي‌باشد. وقتي قند خون فرد به كمتر از 70 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر مي‌رسد، هورموني به‌نام آدرنالين در بدن ترشح مي‌شود. ترشح اين هورمون باعث بروز علائمي چون تعريق، عصبانيت و لرزش مي‌گردد.
ساير اختلالات عبارتند از: تاري ديد، سردرد، سوزن سوزن شدن يا بي‌حسي لبها.
در صورتي‌كه افت قند خون در حد خفيف باشد، تشخيص علائم و درمان آن امكان‌پذير است. در موارد شديدتر علائم به‌صورت ناگهاني ايجاد شده و باعث بروز تشنج و از دست دادن هوشياري مي‌شود، كه اين حالت جزء فوريتهاي پزشکي است.
علامتهايي كه هنگام افت قند خون ممكن است تجربه كنيد، عبارتند از:
- تپش قلب
- تعريق
- سرگيجه
- سردرد
- رنگ‌پريدگي
- ضعف و لرزش
- گرسنگي
- سوزن سوزن شدن لبها و دهان
- گيجي يا عدم تمركز
- تهوع
- اضطراب
در صورتي‌كه كاهش قند خون خيلي شديد باشد، علائم زير ديده مي‌شود:
- از دست دادن هوشياري
- گيجي و بي‌قراري
- تشنج
منبع: کلینیک مجازی دیابت
/خ