دانستنیها و حقایقی دربارهی دهان
هر بخش از بدن ما، مسئول یک وظیفهای است و برای انجام وظایفش تمام اجزا و بخشهایش را به کار میگیرد. وقتی ذرهبین علم را به دست میگیریم و با دقت به کارها و ظرافتهای درون بدنمان نگاه میکنیم، از نظم و هماهنگی آن تعجب کرده، به خودمان میگوییم: «چه دنیای بزرگی است درون ما!» و طعم آن چیزهایی که میدانیم آنقدر خوب است که دلمان میخواهد بیشتر بدانیم. در شمارههای گذشتهی باران دربارهی چشم و مغز و قلب صحبت کردیم. حالا نوبت رسیده است به دهان؛ دهانی که فقط بخشی از بدنمان نیست. وقتی صحبت میکنیم و حرفها را از گوشه و کنار تجربیات و خاطرات و دانستههایمان برمیداریم و به گوش دنیا میرسانیم، استفادهای بیشتر از کاربرد گوارشی و تغذیهای آن کردهایم. حالا بیشتر از قبل میخواهیم دربارهی این عضو مهم و پرفایده بدانیم. اگر آمادهاید بلند بگویید: آآآآآآره.
در دهانمان چه داریم؟
دهان از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. هر بخش آن مسئول کار خاصی است. بعضیها مثل کامهای سخت و نرم، بخش ساختاری دهاناند و البته در نوع صحبت نیز بیتأثیر نیستند. بعضیها هم مانند زبان کوچکی که انتهای دهانتان هست و وقتی بلند میخندید دیده میشود، وظیفهی جلوگیری از ورود آب و مواد غذایی به بینی را دارد. زبان کوچک نقش تولید بعضی از صداها را هم دارد. لوزهها بخشی از دستگاه ایمنی بدن هستند و بدن را در برابر عفونتها مقاوم میکنند. نوبت رسید به گیرندههای چشایی! اینها همانهایی هستند که طعم غذاها را مدیون آنها هستیم.
در دهانمان چه میگذرد؟
1. 90 درصد بیماریهای خطرناک و تهدیدکنندهی سلامت نشانههایی درون دهان دارند.2. یک انسان در طول عمرش به اندازهای که پنج استخر را از آب دهانش پر کند، بزاق ترشح میکند. بزاق دهان در هضم بهتر غذا و حفاظت دندانها به باکتریها کمک میکند. یادمان نرود بدون بزاق دهان، نمیتوانستیم مزهی غذاها را بچشیم.
3. وقتی طوری میخندید که دندانهایتان دیده میشود، بدنتان آنتیبادیهای محافظ بیشتری در سیستم ایمنی تولید میکند.
4. اگر شما راست دست باشید، با سمت راست دهانتان غذا را میجوید. دست چپها بیشتر تمایل به جویدن با سمت چپ دهانشان دارند.
دندان از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
تا به حال چندبار جلوی آینه رفتهاید و وقت لبخند زدن به دندانهایتان نگاه کردهاید؟ دندانها بخشی از زیبایی صورت، عضو مهمی در سیستم گوارش و تغذیه و تاثیرگذار در شیوهی گفتار و صحبت هستند. حرکت زبان نسبت به دندان در تنوع صداهایی که ما میتوانیم ایجاد کنیم، نقش زیادی دارد. دندانپزشکها بخشهای مختلف دندان را خوب میشناسند تا هرکدام که خراب شد، بتوانند به درستی و در زمان مناسب درستش کنند. گاهی خرابکاریها سطحی و در حدّ مینای دندان است و گاهی به ریشهی دندان هم میرسد. آن وقت با یک دست روی لپ باد کرده از درد، پیش دکتر میرویم و قول میدهیم از این به بعد حسابی مسواک بزنیم.
دندان
- 1. دندانهای شیری از دوران جنینی شروع به شکلگیری میکنند و بین 6-12 ماهگی از لثهها بیرون میزنند.
- 2. دندانها عضو زنده و فعال بدن هستند و مثل سایر اندامها رگهای خونی و عصب دارند.
- 3. هر انسان چهار نوع دندان دارد: نیش، پیشین، آسیاب و عقل که برای تکهتکه کردن، جویدن و آسیاب کردن غذاها به کار میرود.
- 4. انسانها دو مجموعه دندان دارند: دائمی و شیری. زمانی که دندانهای دائمی درمیآیند باید بسیار مراقب نگهداری از آنها باشیم؛ چون تا آخر عمر همراه ما هستند.
- 5. ما 20 دندان شیری و 32 دندان دائمی داریم.
- 6. فقط 35درصد بزرگسالان دندانهای منظم و ردیف دارند.
- 7. به ازای هر پنج نفر از کسانی که عمل ردیف کردن دندان را انجام دادهاند، یک نفر بالای هجده سال سن دارد.
- 8. حدود 20 درصد از مردم جهان به درستی نمیتوانند گاز بزنند.
- 9. مصریان باستان برای ردیف کردن دندانها از نوارهای فلزی به جای سیم استفاده میکردند.
- 10. دندان، سفت و سختترین عضو بدن است. سختترین بخش دندان، مینای آن است.
- 11. پوسیدگی دندان بعد از سرماخوردگی رایجترین بیماری است.
- 12. مصریها پنج هزار سال قبل از نمک و فلفل و نعناع به عنوان خمیر دندان استفاده میکردند.
- 13. چینیها مدعیاند که اولین مسواک را 3600 سال پیش استفاده میکردند. آنها این مسواک را با استفاده از موی حیوانات و بامبو میساختند.
- 14. دو مادهی غذایی که از پوسیدگی دندان جلوگیری میکنند، پنیر و شکلات تلخ است.
- 15. اگر شما نخ دندان نکنید، 35درصد از تمیزی دندانهایتان رااز دست میدهید.
- 16. علتهای شایع از دست دادن دندانها در افراد زیر 35سال ورزش، تصادف، جنگ و زمین خوردن است.
- 17. نوشیدن شیر به قویتر شدن دندانها کمک میکند.
- 18. وقتی پوسیدگی دندان را سوراخ میکند و از مینای دندان میگذرد، عصبها کمکم از بین میروند.
زبان
- چه کارهایی با زبانتان میتوانید انجام بدهید؟ آن را لوله کنید، به سقف دهانتان بچسبانید، زبان درازی کنید، جلوی آینه زبانتان را به دماغتان بچسبانید و بخندید. هنوز کارهای زیادی هست که زبان میتواند انجام دهد. چیزهای عجیبی هم دربارهاش وجود دارد. باور ندارید؟ حالا ببینید!
- 1. طولانیترین زبان از نوک تا انتها حدود ده سانتیمتر است. پهنترین زبان 7-8 سانتیمتر شناسایی شده است.
- 2. طول زبان خانمها از آقایان کوتاهتر است. بلندترین زبان یک خانم، هفت سانتیمتر بوده است.
- 3. به نظر شما قویترین زبان متعلق به کیست؟ توماس بلکاستون قویترین زبان را دارد. او توانسته با زبانش یک وزنهی 11کیلویی را بلند کند. چطوری؟ یک چنگک در زبانش فرو کرده.... تصورش یککم درد دارد.
- 4. میان حیوانات، وال آبی بزرگترین زبان را دارد. سایز زبان وال آبی چیزی هم قد و قوارهی یک فیل است و حدود 2500کیلوگرم وزن دارد.
- 5. شما مزههای اصلی که حس چشایی آنها را تشخیص میدهد، میشناسید؛ مثل: ترشی، شیرینی، شوری، تلخی؛ اما یک مزهی جدید هم هست که اسمش شاید برایتان آشنا نباشد. اومامی (Umami) مسئول درک طعم خوراکیهایی چون سویا، سس، گوجهفرنگی و غذاهایی است که نمک اسید گلوتامیک دارند. این طعم اولینبار در سال 1908میلادی توسط یک دانشمند ژاپنی معرفی شد.
- 6. تمیز کردن زبان مزایای زیادی دارد؛ مثل: جلوگیری از حملهی قلبی، بیماریهای دیابتی، ذاتالریه، تولد نارس نوزادان، پوکی استخوان و ناباروری. پس بعد از مسواک و نخ دندان، زبان خود را هم با مسواک تمیز کنید.
- 7. تاریخچهی بعضی از ضربالمثلها کمی ترسناک است؛ مثلا همین ضربالمثل «موش زبونتو بخوره» که خارجیها از نوع «گربه زبونتو بخوره» دارند. حدود 2500سال قبل در دوران آشوریان، زبان سربازان دشمن و مجرمان را قطع میکردند و ظاهرا خوراک موش و گربه میشده است.
- 8. میدانیم که نوک انگشت هرکس منحصر به فرد است و یکی از راههای شناسایی آدمها، اثر انگشت آنهاست. این موضوع برای زبان هم صدق میکند؛ یعنی اثر زبان هرکس با دیگری فرق دارد. خوشحالم که اثر انگشت زودتر از اثر زبان کشف شد.
- 9. برای تشخیص طعم یک ماده 25هزار مولکول بیشتر از تشخیص یک بو نیاز است.
- 10. گیرندههای چشایی فقط به موادی واکنش نشان میدهند که محلول در آب هستند. نمک یک حلشوندهی خیلی خوب در آب است و به همین دلیل، گیرندههای چشایی خیلی زود شوری آن را حس میکنند.
- 11. روی زبان ما بیشتر از ده هزار گیرندهی شیمیایی قرار دارد.
- 12. فکر کردید دهان یک جای خیلی تر و تمیز و شیک است؟! بیشتر از ششصد مدل مختلف باکتری در دهان زندگی میکنند و کمتر از یک میلیمتر بزاق یکمیلیون باکتری دارد.
- 13. یک عدد گیرندهی چشایی 50-100 سلول چشایی دارد. هرکدام از این سلولها دارای حسگرهای مختلفی برای درک چشایی هستند. یک تکسلول هیچ وقت قادر به تشخیص طعم شیرینی یا تلخی نمیشود.
- 14. آیا شما میتوانید در حالی که زبانتان را بیرون میآورید آن را لوله کنید؟ دانشمندان تحقیق کردهاند که آیا لوله کردن زبان یک توانایی ژنتیکی است یا خیر. با بررسی دوقلوهای همسان دریافتند این توانایی ژنتیکی نیست.
- منبع: مجله باران