به رغم اصرار داروسازان و پزشکان اعصاب و روان، مبنی بر کارایی و بی ضرر بودن داروهای روان درمانی، به نظر می‌رسد تعدادی از آن‌ها اعتیاد آور، نامطمئن و مسئله آفرین هستند. قرص های خواب آور، مسکن‌ها و آرام‌بخش ها، بیش از هر داروی دیگری به وسیله پزشکان تجویز می‌شوند، و فروش آن‌ها در بسیاری از کشورها مثل ایران بدون نسخه دکتر آزاد است. چنین تخمین زده شده است که حدود دو میلیون نفر در بریتانیا و بسیار بیشتر در آمریکا به این داروها معتادند. فقط باربیتورات‌ها سالانه علت مرگ بیش از هزار نفر در انگلستان است و با بودن چنین داروهایی در دسترس عامه، نظارت بر خودکشی ها و جلوگیری از آن‌ها در هیچ کشوری امکان پذیر نیست.
فن‌آوری آرایشی‌ها، بدون اینکه خاصیتی داشته باشند، جیب شرکت‌های چند ملیتی و بنگاه های بازاریابی را پر می‌کنند. لوسیون‌ها، زیبایی کاذب می دهند، اما پیری زودرس می آورند، عطرها حساسیت زا هستند، اودکلن‌ها حتی خاصیت گند زدایی پوستی نیز ندارند، اسپری ها تأثیر ویرانگری بر مو، پوست سر، بینی و ریه ها دارند، و از دیدگاهی کلان، تأثیر کلی بر حیات انسان می گذارند و سیستم ایمنی بیولوژیک سایر موجودات زنده را به هم می ریزند. برای ریشه کنی مالاریا و جلوگیری از آفت میوه ها، یا فساد مواد غذایی از سم د.د.ت استفاده می کنیم، اما با مسئله تجمع آن در بدن انسان مواجه می شویم.
برای رشد اقتصاد مجبور به توسعه ترابری هستیم، برای این کار هر چه بیشتر اتومبیل و کامیون و قطار تولید میکنیم و میزان مصرف سوخت را افزایش میدهیم؛ بیش از هفتاد سال است که فن‌آوری شیمیایی، بیوشیمی را به سخره گرفته است. سلاح های میکروبی - شیمیایی در کنار سلاح های رادیو اکتیویته در قاموس جنگ و دفاع، سلاح های غیرمتعارف را پدید آورده اند، و به رغم هزاران سخنرانی، کنفرانس و میتینگ در خلال این چند دهه هنوز قربانی می گیرند.
پسماندهای انرژی هسته ای به طور دایم ولی یکی، یکی سلامت و جان انسان‌ها را می گیرند. یک نیروگاه برق هسته‌ای هزار مگاواتی سالانه یک تن پسماند سوختی تجزیه پذیر و تشعشعی ایجاد می‌کند. این پس ماند (زباله) پرتو افکن بوده و حتی پس از سپری شدن ششصد سال نیز خطرناک خواهد بود. ساده ترین مواد غذایی ما اعم از میوه ها، سبزی ها و لاشه های حیوانات زمینی، دریایی، هوایی تحت تأثیر آنتی بیوتیک ها و مکمل های دارویی استرلیزه و یا پر حجم می‌شوند. بیوشیمی از یک سو می‌خواهد جلوی امراض مسری را بگیرد، اما از سوی دیگر این امراض مسری، به امراضی جدید و ناشناخته تبدیل گشته اند و به نوعی دیگر سلامت آدمی را تاراج می‌کنند.
آفت کش ها، ارسنیک ها، بنزن‌ها، و ترکیبات روی، سرب، کرم، جیوه، و صدها ماده شیمیایی دیگر از طریق آبیاری، لباسشویی، پالایش ها، و صنایع رنگ، پاک کننده ها، دباغی، باتری سازی، منسوجات و... وارد چرخه زیستی ما می‌شوند و حداقل از طریق آلودگی آب، به سلامت ما زیان می رسانند. خطای بزرگ آن است که رابطه ای بین سلامت جمع و سلامت فرد برقرار نکنیم. سلامت به دلیل ساختار جمعی بودن آدمی، هم چون هر امر دیگری ساختی جمعی و گروهی دارد، یعنی تندرستی فرد وابسته به تندرستی جامعه است و بالعکس.
عکس العمل فرد و جامعه در برابر تاراج فیزیکی و شیمیایی سلامت، کنشی اهتمامی بر مبنای وجدان جمعی آگاهانه و خردمندانه است. همانگونه که نشت نفتی چاه ها با کشتی ها، سواحل مجموعه کشورهای حوزه خلیج فارس را آلوده می کند و آلودگی رود «راین» توسط کارخانه های صنعتی فرانسه به کشور هلند آسیب می رساند، یا شکسته شدن دیوار صوتی توسط هواپیماهای مافوق صوت کنکورد، مردم کشورها را دچار آلودگی صوتی می کند، افراد نیز به مثابه این گروه ها می توانند آسیب رسان یا آلوده کننده باشند. راه سلامت، از هنجارهای قاعده مند آگاهانه و خردمندانه ای می گذرد که در آن افراد چشم خود را پیوسته باز می گذارند تا دیگران و سلامت دیگران را ببینند. در هر گروه یا سازمان، مدیریت، یا مهندسی ارزان شرط نیست و در عملکرد فردی نیز «باری به هر جهت» شرط انصاف نیست.
سلامت از نینداختن دستمال کاغذی و ته سیگار آلوده در خیابان آغاز و به حفظ محیط زیست بین المللی ختم می‌گردد. کسی که بیش از اندازه از موبایل استفاده می کند، یا فاضلاب دست شویی پشت در خانه اش به کوچه می ریزد و آنکه شبانه و دزدانه درختان جنگل را قطع می کند، همه و همه در رسیدن به ناکجا آباد سلامت شریک‌اند. زمانی می توان تمام مسائل سلامت را حل کرد که همواره و هم زمان مراقب تندرستی خود و دیگران باشیم.
در برخی موارد وراثت و ژنتیک نخستین عامل طول عمر و کیفیت امید به زندگی قلمداد می‌گردد. ژن از آن نظر که تولیدکننده، جهت دهنده، تداوم دهنده و نیز بنیان و ریشه پیدایی و تکوین آدمی است، اهمیتی فراتر از معیارها و عوامل دیگر دارد. این جزء عقاید و اطلاعات عمومی بشر شمرده شده که معمولا کودک به والدینش شباهت دارد، چراکه اعتقاد عمومی بر آن بود که خون دارای خواص جادویی است. متعاقب چنین عقایدی، خون مسئول انتقال صفات ارثی نیز شناخته شد، و اساطیری پدید آمد که طبق آن، خصایص والدین توسط خون به کودکانشان منتقل می شود.
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص285-281، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391
