جهان بینی وجود گرایی
پنج اصل جهان بینی مکتب وجود گرایی، همه بر مدار هستی انسان، استقلال وجودی، و آزادی و اعتبار وجودی او دور می زنند تا آنجا که آدمی تنها در قبال خودش مسئول و متعهد شناخته می شود و کمال او به خودش واگذار گردیده است بدون اینکه به عامل با عواملی ورای خود متعهد باشد.
شنبه، 3 اسفند 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
از مقایسه اجمالی فوق که بگذریم، در نظر برخی صاحب نظران غربی، همچون والتر کافمن، وجود گرایی اساسا یک فلسفه نیست، بلکه برچسبی است بر پیشانی شماری از حرکت ها و جنبش های کاملا متمایز با یکدیگر که تنها وجه اشتراکشان مبارزه و معارضه با فلسفه کلاسیک سنتی است.
ورای اندیشه و اصولی که هر یک از صاحب نظران مکتب وجود گرایی تنظیم و ارائه کرده اند، به اصولی می شود اشاره داد که مورد پذیرش عموم صاحب نظران است. پیش از هر چیز لازم است درباره واژگان تعیین کننده ای چون هستی، انسان، آزادی، خودآفرینی، خودتعالی بخشی، اعتبار وجودی و وجود معتبر، استقلال وجودی و وجود مستقل اندیشید تا بهتر و بیشتر بتوان به اصول مورد توجه و قبول تمام دیدگاههای برگرفته از وجود گرایی پی برد. چنانچه خواسته باشیم این اصول را به اجمال بیان کنیم، لازم است برای هر یک از آنها اهمیت و جایگاه ویژه ای در تفکر و اندیشه های فلسفی - تربیتی وجود گرایان در نظر گیریم. بدون توجه به آن جایگاه، چه بسا اصول مزبور از اصل بودن خود دست بشویند. این اصول عبارت اند از:
١. هستی اساسا در رابطه با انسان و با توجه به وجود و معنا و مفهوم می یابد. از مجموع آرای وجودگرایان به دست می آید که آنان کوشیده اند برای انسان ارزشی متعادل با ارزش وجود در نظر بگیرند؛ تا جایی که در عوض محک زدن انسان به وجود، وجود را به انسان محک می زنند؛
٢. انسان موجودی آزاد است و مهم ترین بعد وجودی او آزادی است. شاید نتوان در نظر وجود گرایان هیچ اصلی را به پایۀ آزادی حیاتی و با اهمیت دانست. اساسا انسان هست یافته است تا آزاد باشد و آزاد است تا به هر صورتی خواست از خویشتن خودی بسازد، آزاد از انواع جبرهای درونی، محیطی، تاریخی و فلسفی و... ؛
٣. انسان موجودی مستقل است و استقلال وجودی کامل دارد. از دیدگاه وجودگرایی، استقلال پشتوانه مسئولیت پذیری انسان است؛ گرچه این استقلال به بها و منزله نادیده انگاشتن وجود ربطی انسان به خدا و جدایی او از خدا باشد؛
٤. انسان موجودی «خودآفرین» و به تعبیری موجودی «خودتعالی بخش» است. اصرار به خود آفرینی و خودتعالی بخشی در اندیشه وجود گرایی تا حدی است که حتی آن دسته از وجود گرایان که دین باورند و به خداوند ایمان دارند، انسان را تنها در قبال خودش مسئول و متعهد می دانند و تعالی و کمال او را به خود او واگذاشته، بدون اینکه وی به عاملی ورای خودش متعهد باشد؛
5. انسان همچنان که دارای «وجود معتبر» است، گرفتار «وجود نامعتبر» نیز می شود. وجودگرایی در تلاش است تا خود را محک و معیار اعتبار وجودی انسان وانمود کند؛ با این بیان که وجود فرد در عین فردیت یافتگی با جمع گره می خورد تا از نامتعادل بودن رهایی یابد. از این روی، «وجود معتبر» با فردزدگی یا جمع زدگی تهدید می شود. هم درون گرایی بیش از حد و هم برون گرایی افراطی انسان را از «شخص شدن» محروم می سازد.
بر این اساس، انسان در مکتب وجود گرایی کمترین دینی به عناصر و عوامل برون وجودی خود ندارد و وامدار هیچ یک از آن عوامل، خواه انسانی و خواه غیرانسانی نیست. انسان با تکیه بر هستی و آزادی خود و با برخورداری از حق مسئولیت و انتخاب فردی، خویشتن را می سازد. این انسان تشویق می شود تا خود را بریده از گذشته و تنها با محوریت وجود و اوصاف و آثار وجودی خویش به کمال برساند. هستی شناسی وجود گرایی ایجاب می کند انسان در مسیر کمال خود آن چیزی باشد که می تواند باشد. در این صورت، چنانچه کمترین تعلقی به گذشته و حال داشته باشد، آن را صرف رسیدن به آینده می کند. بدین ترتیب، نگاه اصلی و استقلالی انسان به آینده معطوف می شود و حرکت استکمالی او مبتنی بر درک و آگاهی او از نیستی و ناداری اوست که باید در این مسیر به هستی و دارایی بینجامد تا به تدریج به هستیداران و در نهایت به هستی دار بزرگ بپیوندد. اما این هستیداران کیان اند و این هستی دار بزرگ چیست و کیست و راه رسیدن به آن کدام است؟ از دیدگاهی تا دیدگاه دیگر در میان وجود گرایان پاسخ های متفاوتی به این پرسش کلیدی داده شده است که در درس بعدی به آن خواهیم پرداخت. گرچه ایشان کوشیده اند تا نیستی را از پوچی و پوچگرایی جدا سازند، از کلام برخی از آنان به دست می آید که زندگی انسان هرچند نه در آغاز، اما در پایان به پوچی می گراید و بیهوده و بی معناه می نماید.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، سیداحمد رهنمایی، صص 111-108، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1388
مقالات مرتبط
کاربرد اولی فلسفه در مجامع علمی
فهم و درک فلسفه تعلیم و تربیت
فلسفه تعلیم و تربیت؛ فلسفه دانش، فلسفه ارزش
رویکرد فلسفی تعلیم و تربیت (قسمت اول)
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله سیدعبدالکریم کشمیرى (رحمه الله)
توصیه هاى اخلاقى ـ عرفانى امام خمینى به فرزندش سیداحمد خمینى
اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟
اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب
دوست کیست و نحوه ارتباط و معاشرت با او از منظر ائمه اطهار
چرا زنازادگان عاقبت بخیر نمی شوند؟
اهمیت نماز در سیره علمى و عملى امام خمینی (رحمه اللّه)
نحوه کاشت و نگهداری از گل قلب ارغوانی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
پیش شماره شهر های استان تهران
نحوه خواندن نماز والدین
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
سمبل پرندگان و معانی آنها
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
موارد بیشتر برای شما
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان
منطق معیوب تنشزدایی آمریکایی
استعفای بالاترین مقام نظامی صهیونیستها
ابوعبیده: ما دیدیم که تاثیر عملیات ایران چقدر بود
آشنایی با ایرانشناس و ادیب برجسته
امضای قرارداد واگذاری سرخابیها با حضور وزرای ورزش و اقتصاد
پاسخ کوبنده نماینده کویت در سازمان ملل به نماینده اسرائیل
ایرانیان نشان دادند که میتوانند برای اسرائیل یک فاجعه بیافرینند!
لحظات دلهره آور از نجات راننده گرفتار در خودرو آتش گرفته
حضرت عبدالعظیم، شاه سلام علیک/حسین طاهری
بالا گرفت روز اُحد تا که کارزار/حسین طاهری
تو طبیب دل بیمار منی/محمدحسین پویانفر