از آنچه گذشت چنین به دست می‌آید که راه درست، تغییر انتظارات و تنظیم آنها با واقعیت هاست. قوانین زندگی، تغییر ناپذیرند. انسان باید انتظارات خود را با شرایط دنیایی که در آن زندگی می‌کند، تطبیق دهد تا راحت زندگی نماید. این یعنی هماهنگ سازی انتظارات با واقعیت‌ها. وقتی انسان، انتظار خود را با واقعیت ها هماهنگ ساخت، انتظارات او واقع گرایانه خواهد شد و در نتیجه، موجب احساس ناکامی نمی‌گردد و بدین سان، رضامندی از زندگی به دست می‌آید. بر همین اساس، پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) با اشاره به برخی ویژگیهای دنیا، تصریح می‌کند که شناخت دنیا واکنش های منفی به هر دو موقعیت را تعدیل می‌کند:« ای مردم این جا سرای غم است، نه سرای شادی، و سرای پیچ در پیچ است، نه سرای سر راست. پس هر که دنیا را شناخت، به امیدی شاد نمی‌شود و از رنجی اندوهگین نمی‌گردد.» در بخش دیگری از روایات، نقش شناخت دنیا در دوران ناخوشایند مورد توجه قرار گرفته است. امام علی (علیه السلام) در باره نقش تعیین کننده و محوری «شناخت دنیا» می‌فرماید:« هر کس دنیا را بشناسد، از بلاهای آن اندوهگین نمی‌شود.»
همچنین ایشان در کلام دیگری می‌فرماید:« کسی که دنیا را بشناسد، به خاطر مصیبت های آن، غمگین نمی‌شود.» مصیبت‌ها و بلاها از زمینه‌های بسیار مهم در نارضایتی‌اند. اندوه و افسردگی و نارضایتی، از پیامدهای بلاهای زندگی به شمار می روند و امام على (علیه السلام) بر این اصل تأکید دارد که اگر کسی دنیا را آن گونه که هست بشناسد، از سختی های آن، اندوهگین و ناراضی نمی‌شود. ایشان نمیفرماید که دنیا باید جای خوشی ها باشد و آن را باید پر از خوشی و راحتی تصور کنید؛ بلکه می‌فرماید اگر دنیاشناسی‌تان واقعی باشد، با وجود سختی ها و با اقرار به وجود آنها، باز هم احساس ناراحتی و نارضایتی به شما دست نخواهد داد. آموزه‌های زندگی‌ساز دین، انسان را به گونه ای تربیت می‌کند که در اوج سختی ها و در عمق گرفتاری ها نیز نامید و افسرده نخواهد شد. بر اساس آنچه گذشت، زندگی دنیا قوانینی دارد که باید آنها را شناخت تا انسان، خود را با آن هماهنگ سازد. بنابراین، یکی از ضرورت‌های رضامندی، شناخت قوانین و واقعیت‌های حاکم بر زندگی است.
این قوانین، توسط ما وضع نشده‌اند و به دلخواه ما نیز تغییر نخواهند کرد. اگر انسان از آنها آگاهی یابد و بر اساس آن، انتظارات و رفتار خود را تنظیم کند، ناراضی نخواهد بود. شناخت واقعیت های الهی، گاه در ادبیات دین با تعبیر «یقین» به کار می‌رود. بر اساس برخی روایات اسلامی، نارضایتی، ریشه در ضعف یقین دارد. پیامبر(صلی الله علیه و اله) در تبیین رابطه میان یقین با رضامندی، به قوانین تنظیم شده از سوی خداوند متعال در این باره اشاره می‌کند و می‌فرماید:« همانا خداوند با حکمت و فضل خودش، آسایش و شادمانی را در یقین و رضا قرار داده است و اندوه و حزن را در شک و نارضایتی» باور به واقعیت‌های هستی، موجب رضامندی می‌گردد و رضامندی، آسودگی و شادمانی را به دنبال دارد. پس می‌توان گفت که یقین، بهترین دفع کننده اندوه است. امام علی (علیه السلام) در این باره می‌فرماید:« بهترین دفع کننده اندوه، یقین است.» بر همین اساس در برخی روایات، به روشنی، رابطه واقعیت شناسی دنیا با آسایش روانی انسان، مورد بحث قرار گرفته. ایشان بر این باور است که شناخت دنیا موجب دل کندن از آن می‌شود.
در راستای آنچه گفتیم، بسیاری از متون دینی، به تبیین ماهیت دنیا پرداخته‌اند. مأموریت تمام متونی که در باره دنیا سخن رانده‌اند، آشنا کردن مردم با واقعیت دنیاست. افراد ناراضی، معمولا کسانی‌اند که از دنیا انتظار بهشت را دارند. در بهشت، هرچه انسان اراده کند، محقق می‌شود، اما در دنیا این گونه نیست. دنیا به جهت ماهیت و هدفی که برای آن در نظر گرفته شده، برنامه خاصی دارد که انسان باید خود را با آن تنظیم کند و انتظاراتش را با آن هماهنگ سازد. ما به دنیا نیامده‌ایم تا آن گونه که می‌خواهیم زندگی کنیم و آن طور که دوست داریم، آن را تنظیم نماییم؛ بلکه به دنیا آمده‌ایم تا هنر و مهارت خود را در هماهنگ شدن با کش و قوس‌های زندگی نشان دهیم. اگر انسان از دنیا انتظار بهشت داشته باشد، میان انتظارات و واقعیت های زندگی، ناهماهنگی به وجود خواهد آمد و این ناهماهنگی، به ناکامی می‌انجامد و ناکامی، فشار روانی و تنیدگی انسان را به شدت افزایش می‌دهد، در نتیجه، موجب احساس نارضایتی از زندگی می‌گردد؛ اما اگر دنیا را آن گونه که هست بشناسیم و بپذیریم و بر اساس شرایط موجود، به برنامه ریزی و فعالیت بپردازیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که به رضایت از زندگی دست یابیم. در بهشت، آنچه را بخواهیم می‌شود؛ اما در دنیا آنچه را می‌شود باید خواست. این، یک اصل در احساس رضایت از زندگی است.
منبع: الگوی اسلامی شادکامی، دکتر عباس پسندیده، صص233-228، مؤسسه علمی فرهنگی دار‌الحدیث، قم، چاپ دوم، 1394
