هرزه خواری؛ نوعی اختلال تغذیه‌ای که مربوط به غذا نیست!
هرزه خواری یا پیکا (Pica) نوعی اختلال روانی مربوط به تغذیه است که در آن فرد موادی را که معمولاً غذا تلقی نمی‌شوند و ارزش غذایی ندارند، می‌خورد. فرد مبتلا به این اختلال ممکن است مواد نسبتاً بی‌ضرر مانند یخ، یا مواد به شدت خطرناکی مانند تکه‌های آهن را بخورد. در مورد دوم، این اختلال ممکن است منجر به عواقب بسیار خطرناکی نظیر مسمومیت شود. یک فرد هرزه خوار را نباید با کسی که غذاهای رژیمی یا نوشیدنی‌های فاقد مواد مغذی را می‌خورد اشتباه گرفت.این اختلال اغلب در کودکان و زنان باردار رخ می‌دهد و معمولاً موقتی است. پیکا همچنین در افراد دارای ناتوانی‌های ذهنی نیز دیده میشود. این اختلال معمولاً در افراد مبتلا به اختلالات رشدی شدید، نسبتاً شدید و طولانی مدت است.1
نشانه‌های پیکا (هرزه خواری)
پیکا از جمله اختلالات خوردن است که روانشناسان با توجه معیارهایی آن را می‌سنجند. افراد دارای مشکل هرزه خواری معمولا به طور مداوم یا حداقل بیشتر از یک ماه به خوردن یک یا چند ماده غیر خوراکی و بدون ارزش غذایی می‌پردازند. این مواد می‌تواند شامل؛ کاغذ، صابون، گچ، خاک، پودرهای شستشو، رنگ، چسب، زغال، خاکستر، خاک رس، یخ و نشاسته باشند. به طور معمول در این افراد بیزاری از غذا دیده نمی‌شود.برای تشخیص این بیماری حداقل سن فرد 2 سالگی است چرا که کودکان زیر دو سال به طور طبیعی اشیاء را به سمت دهان و بلعیدن می‌برند.
این بیماری همانطور که گفته شد معمولا در کودکی آغاز میشود، اما در نوجوانی و بزرگسالی نیز احتمال بروز وجود دارد. حتی در دوران حاملگی نیز مشاهده شده که مادر تمایل و میل به خوردن مواد غیر خوراکی (مثل گچ) پیدا می‌کند. اما زمانی می‌توان آن را هرزه خواری نامید که خوردن بیش از حد مواد باعث آسیب به مادر و جنین شود.2
علل بروز اختلال هرزه خواری
این اختلال در کودکانی که دچار تاخیر در رشد اجتماعی و گفتاری هستند شایع‌تر است. کمبودهای تغذیه‌ای و کمبود مواد معدنی در بدن مثل روی و آهن ممکن است باعث هرزه خواری شود. برخی روانشناسان نیز هرزه خواری را مکانیزم جبرانی برای ارضای نیازهای دهانی کودک مطرح می‌کنند.عواملی چون فقر، غفلت و بی‌توجهی والدین به کودک، خطر ابتلا به هرزه خواری را در کودک بیشتر می‌کند. هرزه خواری در کودکان کم‌هوش‌تر، شایع‌تر است و برخی مواقع در کنار اوتیسم یا اسکیزوفرنی دیده میشود. هرزه خواری معمولا در کشورهای ضعیف از نظر اجتماعی_اقتصادی بیشتر دیده میشود و در “زنان باردار” هم ممکن است رخ دهد.3
انواع اختلال هرزه خواری
نوعی از سندروم پیکا که در آن فرد مبتلا تمایل زیادی برای خوردن مواد نشاسته‌ای و قندی دارد و بیشتر در زنان باردار دیده میشود.گروهی دیگر افرادی هستند که تمایل زیادی به خوردن خاک و گچ دارند. این اختلال ژئوفاژی نامیده میشود و در زنان باردار و کودکان دیده میشود.
خوردن شیشه نوعی دیگر از تمایلات افراد مبتلا به پیکا است؛ فرد تمایل زیادی برای جویدن مواد شیشه‌ای دارد.
در برخی موارد فرد علاقه زیادی به خوردن یخ و نوشیدنی‌های بسیار یخ دارد که به سبب کم خونی شدید اتفاق می‌افتد و به آن پاگوفاژی می‌گویند.
خوردن وسایلی از جنس چوب و یا خوردن مو از دیگر اختلالات هرزه خواری است.2
علائم هرزه خواری چیست؟
افراد هرزه خوار مواد غذایی را به طور منظم می‌خورند. این رفتار باید حداقل به مدت یک ماه ادامه پیدا کند تا به عنوان هرزه خواری شناخته شود. اگر فردی به پیکا مبتلا شود، معمولاً به طور منظم موادی مانند موارد زیر را می‌خورند:یخ
صابون
دکمه
خاک رس یا شن
مو
ته‌سیگار
خاکستر سیگار
خاک
رنگ
چسب
کاغذ
گچ
مدفوع.1
سندروم پیکا چگونه تشخیص داده میشود؟
پیکا زمانی تشخیص داده میشود که فرد برای مدت یک ماه مواد غیر خوراکی و بدون ارزش غذایی مصرف کند. در صورتی که پزشک به وجود این بیماری در فرد مشکوک شود وضعیت تغذیه‌ای را به دنبال کاهش وزن و نقص در مصرف غذاها بررسی می‌کند. گاه پیکا زمانی تشخیص داده میشود که فرد به دلیل درد شدید روده، یبوست، مسمومیت سربی و یا عفونت انگلی به اورژانس مراجعه می‌کند. آزمایش خون و آزمایش مدفوع برای تشخیص مواد خورده شده، از راه‌های تشخیص هرزه خواری است.2درمان هرزه خواری
روان‌درمانی
روانشناسان بالینی برای درمان اختلال‌های خورد و خوراک از جمله اختلال هرزه خواری از برنامه‌های خودیاری، خانواده درمانی، درمان شناختی_رفتاری و سیستم‌های خدماتی جایگزین استفاده می‌کنند. آن‌ها از اهمیت برنامه‌های پیشگیری نیز به‌خوبی آگاهند. این برنامه‌ها که در سطح جامعه انجام می‌گیرد؛ از شروع اختلالات روانی، پیش از بروز اولین سمپتوم‌ها پیشگیری می‌کنند.دارو درمانی
درمان‌های دارویی افراد مبتلا به این اختلال به دلیل افسردگی عمده‌ای که دارند، معمولا با داروهای ضدافسردگی مانند فلوکسیتین( پروزاک)، تحت درمان قرار می‌گیرند. همچنین از نظر درمانگران استفاده از SSRI ها( فلوکسیتین، فلوکسامین، سرترالین) و آمفتامین و داروهای شبیه به آمفتامین نیز ممکن است مفید واقع شوند اما در بلندمدت فایده چندانی ندارند.در نهایت در درمان این اختلالات، ترکیب درمان CBT و دارودرمانی می‌تواند بسیار موثر باشد.3
عوارض هرزه خواری
از جمه مهمترین عوارض هرزه خواری یا پیکا می توان به موارد زیر اشاره داشت :_خوردن مواد خاصی مثل رنگ که حاوی سرب است باعث مسمومیت میشود همچنین خطر ابتلا به اختلال یادگیری و آسیب مغزی را بالا می‌برد، بیشترین مرگ و میر ناشی از هرزه خواری با خوردن مواد سمی یا حاوی سرب رخ می‌دهد.
_خوردن مواد غیر خوراکی می‌تواند اشتهای فرد را برای خوردن مواد مغذی کم کرده و در نهایت فرد را با کمبود مواد معدنی مورد نیاز بدن و کاهش شدید وزن مواجه کند.
_خوردن برخی از این مواد غیر خوراکی قابل هضم نیست، مثل سنگ یا شن ریزه، که می‌تواند باعث یبوست و انسداد دستگاه گوارش شود. به علاوه خوردن اشیاء سخت یا تیز (مثل برش‌های فلزی) منجر به زخم در مری یا روده شده و احتمال ابتلا به عفونت و یا زخم‌های پیشرونده را به وجود می‌آورد.
_باکتری‌ها و انگل‌های موجود در خاک، یا اشیاء دیگر می‌تواند عفونت‌های جدی در برخی موارد باعث آسیب به کلیه و کبد شود.
_طولانی شدن مدت هرزه خواری یا اختلال پیکا ، ناتوانی در برابر خوردن مواد غیر خوراکی متفرقه، و عدم توانایی فرد در کنترل میل خود می‌تواند درمان را سخت‌تر نماید.2
پینوشتها
1.www.fullfekr.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.ravannegah.com
