انسان باید از خدای بزرگ بهتریتن نیات را بخواهد منظور از بهترین نیات این است که انگیزه انسان در مقابل اطاعت کامل میان شکر و حیا و اجابت دعوت خداوند و اهلیت او برای عبادت باشدو اگر ایمان من کامل ترین ایمان ها باشد و یقین من در همه عقاید احسن یقین ها باشد به احسن النیات خواهم رسید .
یکی دیگر از راه هایی که به احسن نیات راه یابم شناخت احکام نیت روزه است و در سلسه مقالاتی که از مراجع بزرگوار ارائه می دهیم مثل نیت روزه آیت الله علوی گرگانی این قرار شد احکام نیت روزه را از نگاه مرجع عالی قدر آیت الله بهجت قدس سره را بیان کنیم امیدواریم که مورد پسند قرار بگیرد.1

1.وقت نیت ماه رمضان:

آیا باید برای ماه رمضان یک جا نیت کنیم یا می توان برای هرروز یک نیت به جای آوریم؟

پاسخ: افراد می توانند برای نیت ماه مبارک رمضان در شب اول نیت کل ماه را کنند و همچنین می توانند در هر شب برای روزه بعد نیت کنند اگر نیت کل ماه را در شب اول به جای آورد احتیاط برآن است که نیت هرشب هم انجام شود.

1. زمان نیت ماه رمضان:

زمان نیت ماه مبارک رمضان چه موقع است؟

پاسخ :از ابتدای شب تا اذان صبح است، در این میان هر موقع نیت کند روزه او درست است.

2.چگونگی بیان نیت روزه:

برای نیت روزه باید چه لفظی را یبان کرد وآیا اصلا لازم است که نیت روزه را به زبان جاری کرد؟

پاسخ: برای به جای آوردن روزه، لازم نیست نیت روزه را حتی از قلب بگذرانیم یا اینکه بگوییم مثلا: «بگوید قصد دارم فردا روزه بگیرم قُربةً اِلَی اللّه» فقط همین اندازه که برای انجام دستور خداوند از اذان صبح تا اذان غروب هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام ندهد کفایت می کند.

3.زمان نیت روزه مستحبی:

برای روزه مستحبی چه وقت باید نیت روزه را به جای آورد ؟

پاسخ: برای نیت روزه مستحبی، از ابتدای شب تا روز بعد موقع غروب تا وقتی که به اندازه نیت کردن زمان باقی باشد می تواند نیت روزه مستحبی کرد فقط باید تا زمان نیت هیچ مبطل روزه ای انجام نداده باشد در این صورت روزه او درست است.

4.خوابیدن بدون نیت برای روزه های واجب غیر معین:

شخصی که قبل اذان صبح نیت نکرده و تا نزدیک ظهر خواب بوده آیا چنین شخصی می تواند روزه واجب غیر معین نیت کند؟

پاسخ: فردی که روزه واجب غیر معین بر ذمه دارد شب بدون نیت خوابیده باشد و تا قبل از ظهر از خواب بیدار شود و در حال اختیار نیت کند روزه او درست است در روزه مستحبی نیز صحیح می باشد ولی اگر بعد از اذان ظهر بیدار شود دیگر نمی تواند روزه واجب نیت کند.

6. معین کردن نیت روزه:

اگر انسان هم روزه قضا و هم روزه کفاره بر ذمه دارد، در واقع روزه های واجب متعددی بر گردن اوست این چنین شخصی چگونه باید نیت کند؟

پاسخ: در صورتیکه روزه های واجب متعددی بر عهده فرد باشد «غیر از روزه ماه رمضان»باید نیت آن مشخص باشد مثلا در موقع نیت معلوم باشد که امروز نیت روزه کفاره یا نذر می کنم؛ حال این کار برای ماه رمضان لزومی ندارد که فرد نیت کند و در نیت اسم ماه رمضان را بگوید حتی اگر غفلت کند یا ندانست که ماه رمضان بوده و نیت روزه دیگری را به جای آورد، روزه او روزه ماه رمضان به حساب می آید. اما وقتی که نیت روزه استیجاری کند در این صورت روزه او روزه ماه رمضان محسوب نمی شود و درست بودن این روزه جای تامل است، الا اینکه قصد او دو قسمت باشد یکی به نیت روزه واجب یکی هم روزه برای دیگری که در اینجا ظاهرا روزه او روزه ماه رمضان به حساب می آید.

7. ترک عمدی نیت روزه در روزه واجب معین:

در ماه مبارک رمضان یا روزه ای که وقت آن معین باشد اگر فرد عمدا نیت روزه را ترک کند تا صبح شود حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: کسی درروزه واجب معین مثل روزه ماه رمضان عمدا نیت روزه تا صبح به تاخیر بیندازد روزه او درست نیست و قضا بر او واجب است ولی برای واجب شدن کفاره جای تامل است .

8. نیت غیر از روزه ماه رمضان در ماه رمضان:

شخصی که می داند ماه رمضان است و از روی عمد نیت دیگری برای روزه کند حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: اگر انسان می داند که ماه رمضان است و از روی عمد نیت دیگری غیر از نیت روزه ماه رمضان کند، روزه او نه روزه ماه رمضان به حساب می آید و نه روزه ای که نیت آن را کرده.

9.جابجایی در نیت روزهای ماه رمضان:

اگر شخصی به جای روز سوم ماه رمضان نیت روز دوم کند روزه او چگونه است؟

پاسخ:اگر انسان نیت روزهای ماه رمضان را جابجا کند مثلا به جای نیت روز دوم نیت روز سوم کند، موردی در روزه او ایجاد نمی شود و روزه او درست است.

10. بی هوشی در سراسر روز:

کسی که درتمام روزی که روزه واجب معین بر عهده او بوده روزه او چگونه است؟

پاسخ: کسی که در روز روزه واجب معین، مثل روزه ماه رمضان ، کل روز را بی هوش بوده روزه آن روز بر او واجب نیست اما اگر قبل از ظهر به هوش بیاید بنابر احتیاط واجب باید روزه آن روز را کامل کند و قضای آن روز هم برعهده اوست و همچنین براحتیاط واجب اگر قبل از ظهر شیعه شود نیز جاری است.

11. ندانستن یا فراموشی ماه رمضان:

چنانچه شخصی نمی دانست ماه رمضان بوده یا فراموش کرد و قبل از اذان ظهر متوجه شد وظیفه او چیست؟

پاسخ: اگرانسان نمی دانست یا فراموش کرد که ماه مبارک رمضان بوده و قبل از متوجه شد اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد وظیفه او این است سریعا نیت روزه کند والا روزه او درست نمی باشد.

12. بالغ شدن کودک در ماه رمضان:

اگر کودکی در ماه مبارک رمضان قبل ازاذان صبح به بلوغ برسد و یا اگر بعد از اذان صبح به بلوغ برسد حکم روزه او چیست؟

پاسخ: چنانچه کودک در ماه مبارک رمضان قبل از اذان صبح به سن بلوغ برسد باید نیت روزه کند و روزه بگیرد و اگر بین فاصله اذان صبح تا اذان ظهر به بلوغ برسد و هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد بنابر احتیاط واجب ما بقیه روز را روزه باشد و قضای این روز هم بر ذمه اوست. اگر شخصی که مجنون است و جنونش از بین برود و بنابر احتیاط همانند بچه ای که بالغ نیست و از ابتدای صبح نیت روزه نداشته است، اما روزه بچه ای که ممیز است درست می باشد - البته روزه بر او واجب نیست - چنانچه نیت روزه داشته و در میانه روز به بلوغ برسد روزه آن روز درست است و قضا هم ندارد.

13. روزه مستحبی گرفتن برای کسی که روزه استیجاری برذمه دارد:

آیا کسی که برای روزه گرفتن میتی اجیر شده باشد می تواند روزه مستحبی بگیرد؟

پاسخ:کسی که روزه میتی را بر ذمه دارد، می تواند روزه مستحبی بگیرد .

14. روزه مستحبی باوجود داشتن روزه قضا:

آیا کسی که روزه قضا بر ذمه دارد، می تواند روزه قضا بگیرد؟

پاسخ: شخصی که روزه قضا بزذمه دارد، نمی تواند روزه مستحبی به جای آورد.

15. مسلمان شدن کافر در ماه رمضان:

کافری که قبل از اذان ظهر مسلمان شود، حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: چنانچه کافر، در ماه رمضان و قبل از اذان ظهر مسلمان شود احتیاط مستحب باید نیت روزه به جای آورد و آن روز را روزه باشد.

16.سالم شدن مریض قبل از اذان ظهر:

مریضی که قبل از اذان ظهر سالم شود ، وظیفه روزه آن روز و چیست؟

پاسخ: اگر مریض قبل از اذان ظهر بیمار سالم شود و تا آن لحظه هیچ مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد و همچنین واجب بودن روزه این روز و درست بودن روزه باید بنا به احتیاط عمل کند.

17. نیت روزه آخر ماه شعبان:

روزی که انسان مردد است که اخرین روزشعبان است یا روز اول ماه رمضان وظیفه او چیست؟

پاسخ :روزه در روزی که فرد مردد است که آخرین روز ماه شعبان است یا روز اول ماه رمضان، روزه در این روز واجب نبوده و فرد نباید نیت روزه ماه رمضان کند، می تواند نیت روزه دیگری مثلا روزه قضا به جای آورد و اینکه بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده روزه او جزء روزه ماه رمضان محسوب می شود. و همچنین می تواند نیت کند که فعلا هر آنچه که خداوند از او خواسته را انجام دهد، و بعدا مشخص شود که ماه رمضان بوده کفایت می کند.

18. مشخص شدن ماه رمضان در میانه روز:

شخصی که در آخرین روز ماه شعبان به نیت روزه قضا یا مستحبی روزه گرفته و در میانه روز متوجه شده که ماه رمضان است وظیفه او چیست؟

پاسخ: اگر درمیانه روز ملتفت شده نیت روزه خود را به روزه ماه رمضان برگرداند و نیت ماه رمضان کند و بنابر احتیاط حتی اگر بعد از زوال ملتفت شود.2

19. برگرداندن نیت روزه مستحبی به واجب :

آیا کسی که که روزه واجب بر ذمه دارد، فراموش کرده و روزه مستحبی نیت کرده و قبل از زوال ملتفت شده که روزه واجب دارد آیا می تواند از نیت خود برگردد؟

پاسخ: کسی که روزه وااجب بر ذمه دارد، نباید روزه مستحبی به جای آورد چنانچه به دلیل فراموشی یا غفلت نیت روزه مستحبی کرد و قبل از زوال آفتاب ملتفت شد اجازه دارد نیت خود را به روزه واجب برگرداند.

20. مردد شدن در باطل بودن روزه:

چنانچه شخصی تردید کند که روزه شده و یا اینکه خللی در آن وارد شده باشد و این تردید بین باطل بودن یا باطل نبودن روزه چند ساعت طول بکشد و بعد این مدت تردید او از بین برود و بفهمد که روزه او درست بوده آیا روزه او درست است، و اینکه آیا فرقی بین روزه واجب و مستحب وجود دارد؟آ یا باید دوباره نیت روزه کند؟

پاسخ: روزه او درست است و لازم به نیت مجدد نیست تفاوتی بین اقسام روزه نیست.

21.فراموشی بر ذمه داشتن روزه واجب:

چنانچه شخصی فراموش کرده که روزه واجب بر ذمه دارد آیا می تواند نیت کند که اگر قضا بر ذمه دارد نیت روزه قضا و اگرنه به نیت روزه مستحبی؟

پاسخ : بله می تواند این گونه نیت کند، و روزه ایشان درست است.

22. نیت روزه قضای احتیاطی پدر و مادر:

آیا امکان این هست که نیت قضای روزه احتمالی پدر یا مادر انجام داد و اگر بر گردن آنها روزه قضا نبوده نیت روزه مستحبی یاشد؟

پاسخ : بر فرض مذکور درست است.

23. نیت روزه استیجاری پیش از اذان ظهر:

شخصی که برای روزه میتی اجیر شده آیا می تواند قبل اذان ظهر نیت روزه کند؟

پاسخ: شخصی که برای روزه میتی اجیر شده و قبل اذان صبح می خواهد نیت روزه کند در صورتی می تواند که هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد و اینکه در خواب جنب نشده باشد و یا با جنابت وارد صبح نشود.

24.منصرف شدن از نیت روزه و مجدد نیت کردن:

شخصی که در غیر ماه مبارک رمضان نیت روزه کند و بعد از مدتی از نیت خود منصرف شود در حالی که روزه خود را افطار نکرده باشد آیا جازه دارد دوباره پیش از اذان نیت روزه قضا یا استیجاری کند؟

پاسخ: برفرض مذکور منعی ندارد.

25. نیت روزه فرد جنب و انجام غسل قبل از اذان ظهر:

فردی که در قبل یا بعد از طلوع فجر محتلم شده باشد و پیش از اذان ظهر غسل کند و هیچ مبطل دیگری از مبطلات روزه را انجام نداده باشد؛ آیا اجازه دارد نیت روزه قضا یا روزه استیجاری کند؟

پاسخ: چنانجه فرد قبل از طلوع فجر محتلم شده باشد نمی تواند نیت روزه کند اما اگر بعد طلوع فجر باشد، منعی ندارد.

26. اولویت روزه نذر یا قضا:

شخصی که هم روزه قضا بر ذمه دارد هم روزه نذر، اولویت با کدام است که آن را انجام دهد؟

پاسخ: اولویت با روزه ای است که وقت ادای آن کم باشد و اگر وقت برای هردو به اندازه کافی باشد، هر کدام که خواست می تواند انجام دهد.

27. نذر روزه ای که انجام آن در سفر باشد:

آیا امکان این هست، که فرد نیت کند روزه قضای ماه رمضان را در سفر انجام دهد؟

پاسخ: بر فرض مذکور صحیح نمی باشد.

28. برگشتن از نیت روزه واجب مدت دار به روزه مدت دار دیگر:

آیا فرد می تواند از نیت روزه واجب مدت دار مثلا روزه قضا را به روزه واجب دیگری مثل روزه نذر برگرداند ؟

پاسخ: چنانچه قبل از ظهر باشد منعی ندارد.

29. وقت نیت روزه ماه رمضان:

چنانچه شخصی در ماه مبارک رمضان تا طلوع آفتاب خواب باشد و برای آن روز نیت نکرده باشد، آیا می تواند همان لحظه نیت کند؟

پاسخ: اگر شب قبل آن نیت کرده باشد کافی است.3

منابع:
1.سایت رسمی حوزه
2. دفتر نشر آثار بهجت
3.سایت النهار