چگونه يک سيستم عامل لينوکس نصب کنيم

«لينوکس» يکي از نام هايي است که بسياري از کاربران گاه و بي گاه مي شنوند اما هيچ گاه شخصاً آن را نمي بينند، و حتي بعضي از کاربران نمي دانند که دقيقاً لينوکس چيست.
لينوکس آن گونه که فکر مي کنيد يک معما و يک سيستم عامل(1) پيچيده نيست. اساساً يک سيستم عامل است، يا دقيق تر، يک جزء بنيادي بسياري از سيستم عامل هايي است که در سراسر جهان يافت مي شود، از وسايل موبايل گرفته تا کامپيوترهاي پيچيده IT. هنگامي که کسي مي گويد که اين يا آن سيستم عامل يک سيستم لينوکس است، منظورش آن است که آن سيستم عامل بر روي لينوکس ساخته شده است.
نگارش هاي متعددي از سيستم عامل هاي لينوکس براي کامپيوترهاي شخصي طراحي شده است، که همان نقش ويندوز اکس پي/ ويستا/7 يا Mac OS X را بازي مي کنند. يکي از پرطرفدارترين آنها ابونتو( Ubuntu) است. به بيان دقيق تر،ابونتو و لينوکس هم معني نيستند؛ ابونتو يک سيستم عامل مبتني بر لينوکس است، اما تعداد زياد ديگري سيستم عامل وجود دارد که بر بنياد لينوکس هستند. به عنوان مثال، سيستم عامل موبايل آندرويد ( Android) يک سيستم عامل مبتني بر لينوکس است.
ابونتو يک گزينه خوب براي مبتدياني است که مي خواهند لينوکس را امتحان کنند، چون نه تنها کاربر پسندتر از ساير نگارش هاي لينوکس است، بلکه بر روي بعضي از نت بوک ها(2) نيز نصب شده است، و در نتيجه ممکن است با ابونتو بيشتر از ساير نگارش هاي لينوکس برخورد کنيد.
آخرين نگارش ابونتو در زمان چاپ مقاله نگارش Ubuntu 9.10 Karmic Koala است.( در نام هر نگارش جديد يک صفت به اضافه نام يک حيوان به ترتيب حروف الفبا مي آيد. به عنوان مثال، چند نگارش پيشين عبارت بودندو از Jaunty Jackalope (3) و Interpid Ibex ( 4) . حالا سازندگان بعد از ساخت Zany Zebra (5) يا مانند آن از چه نامي استفاده خواهند کرد با خودشان است).

چرا لينوکس؟
 

تعداد محدودي از کاربران کنجکاو دوست دارند فناوري ها، محصولات و ابزارهاي جديد را بررسي کنند، بعضي از مردم نيز تعجب مي کنند که چرا آنها به خود زحمت مي دهند تا يک سيستم عامل جديد را بلافاصله پس از انتشار به کار بگيرند. بالاخره، با وجود شکايت ها درباره ويندوز يا Mac OS، آنها هنوز بسيار طرفدار دارند و خيلي خوب کار مي کنند.
علت اصلي براي انتخاب يا مهاجرت به يک سيستم عامل لينوکس هزينه است، يا دقيق تر، آزادي از قيد هزينه هاي مربوط به سيستم عامل و نرم افزارهاي اختصاصي است. لينوکس يک سيستم عامل منبع باز(6) است، يعني کد منبع آن در اختيار همگان است، و هرکسي که توانايي برنامه سازي دارد مي تواند آن کد را اصلاح کند يا چيزي به آن اضافه کند. نرم افزار منبع باز در مقابل نرم افزار اختصاصي قرار دارد، که کد آن محرمانه مي ماند و فقط در اختيار صاحب آن است.
بي آن که به تاريخ پر فراز و نشيب نرم افزار منبع باز مراجعه کنيم،به اختصار مي گوييم که بسياري از کاربران معتقدند که نرم افزار بايد هزينه اي در بر نداشته باشد. آنها معتقدند که سيستم عامل ها نيز بايد رايگان باشند.

از سطح ايدئولوژي اگر بگذريم، حقيقت آن است که بسياري از نگارش هاي لينوکس مخصوص کامپيوترهاي شخصي، مانند ابونتو رايگان هستند.اين رايگاني سبب کاهش هزينه هاي کامپيوتر از طريق حذف هزينه سيستم عامل، مثلاً ويندوز روي يک پي سي، و همچنين حذف هزينه هاي بسياري از نرم افزارهاي مورد استفاده شما مي شود.
تعداد زيادي برنامه رايگان و کاملاً قانوني براي هر نوع نرم افزاري که تصور مي کنيد،شامل برنامه هاي اداري، مرورگر اينترنت، ابزار صدا و ويدئو، بازي و مانند آن براي سيستم عامل هاي لينوکس وجود دارد.
البته معايبي نيز وجود دارد_ مثلاً مشکل سازگاري سخت افزار يا يادگيري يک سيستم عامل جديد _ اما ابونتو را به راحتي مي توانيد امتحان کنيد و سپس در مورد استفاده از آن تصميم بگيريد.

دريافت ابونتو
 

اگر اينترنت پر سرعت داشته باشيد براي دريافت ابونتو مي توانيد به سايت وب ابونتو مراجعه کنيد:
http://www.ubuntu.com
يک روش دريافت ابونتو، دريافت فايل تصوير ديسک (7) ISO (8) است. اين فايل را بعداً مي توانيد در يک سي دي ذخيره کنيد. يک تصوير ديسک يک فايل است که حاوي همه داده هاي مورد نياز براي بازسازي يک ديسک سخت است. در اين حالت، فايل ISO حاوي سيستم عامل ابونتو است.

براي شروع،روي Download Ubuntu در سراصفحه(9) سايت وب ابونتو کليک کنيد. از منوي پايين آمدني Download Location ( تحت دکمه سبز Begin Download) براي انتخاب کشوري که در آن مقيم هستيد بهره بگيريد و روي Begin Download کليک کنيد. فايل ISO را در مکان دلخواه تان ذخيره کنيد. دريافت اين فايل بسته به سرعت اينترنت شما مدتي طول خواهد کشيد( اين فايل حدود 700 مگابايت است). پس از تکميل عمليات دريافت، يک سي دي فرمت نشده خام را در ديسک ران قرار دهيد.
روشي که براي نوشتن تصوير ISO در سي دي به کار مي بريد به نوع نرم افزار رايتر مورد استفاده شما بستگي دارد. از هر نرم افزاري که استفاده کنيد، فايل تصوير ISO را در يک سي دي خام بنويسيد.
از يک برنامه رايتر سي دي مانند برنامه رايگان ISO Recorder براي نوشتن تصوير ISO در يک سي دي بهره بگيريد( http://isorecorder.alexfeinman.com/isorecorder.htm)
همچنين يک حافظه فلش USB بوت پذير مي توانيد بسازيد. چندين روش براي اجراي اين کار وجود دارد، اما ساده ترين روش آن است که يک حافظه فلش را به کامپيوتر وصل کنيد( که دست کم يک گيگابايت فضاي آزاد دارد) و فايل رايگان UNetbootin را از سايت وب زير دريافت و نصب کنيد:

unetbootin.sourceforge.net
پس از اجراي UNetbootin، دکمه راديويي Diskimage را فعال کنيد و مکان فايل ISO را که پيشتر از اينترنت دريافت کرده ايد بيابيد و آن را انتخاب کنيد.
در کنار Type، حافظه فلش USB وصل شده را انتخاب کنيد و روي OK کليک کنيد. هنگامي که برنامه بار کردن همه فايل ها را تمام کرد، روي Reboot Now کليک کنيد.
عمليات اجراي Ubuntu Installer For Windows بسته به اين که از مرورگر Internet Explorer بهره مي گيريد يا از مرورگر Mozilla Firefox اندکي تفاوت مي کند.
در زمان باز راه اندازي کامپيوتر با هر روشي که کامپيوترتان استفاده مي کند( معمولاً زدن کليد DELETE يا F2) وارد بايوس (10) شويد و آن را طوري پيکربندي کنيد که از ديسک ران سي دي يا حافظه فلش USB بوت کند. پس از باز راه اندازي کامپيوتر، هنگامي که پيام مشخص کردن زبان آمد زبان مورد نظر خود را_ که احتمالاً انگليسي است_ انتخاب کنيد. منتظر بمانيد ديسک ران سي دي يا حافظه فلش USB کارهاي خود را انجام بدهد و سپس به ابونتو بوت کند.
توجه داشته باشيد که در اين مرحله، در عمل ابونتو را نصب نکرده ايد. آنچه انجام مي دهيد يک نگارش « زنده» يا « live» از سيستم عامل ابونتو است، که اساساً يک نمونه از اين سيستم عامل را بدون نصب کردن خودش به اجرا در مي آورد. يک روش عالي براي آزمودن ابونتو است، بي آن که مجبور باشيد ابتدا آن را بر روي ديسک سخت خود نصب کنيد، و يک روش عالي براي نشان دادن ابونتو به دوستان و آشنايان در کامپيوتر خودشان است. براي تشخيص عيوب کامپيوترهايي که به ويندوز بوت نمي کنند يا براي پشتيبان گيري از داده هاي مهم نيز مي تواند به کار رود.

هر چند، ابونتو را به آساني مي توانيد از نگارش live آن نصب کنيد. بر روي دسک تاپ، يک آيکن Install Ubuntu 9.10 حاضر است؛ روي اين آيکن براي نصب ابونتو کليک - دو ضرب کنيد.
همچنين، پيش از آن که نگارش زنده ابونتو بار شود آن را مي توانيد در ديسک سخت نصب کنيد. پس از آن که زبان مورد نظرتان را به هنگام بوت شدن ابونتو انتخاب کرديد، به جاي گزينه Try Ubuntu Without Any Change To Your Computer، گزينه Install Ubuntu را انتخاب کنيد. برنامه نصاب ابونتو به اجرا در خواهد آمد.
هرگاه درخواست شد، زبان مورد نظرتان را انتخاب کنيد و روي Forward کليک کنيد.

ساعت را ميزان کنيد و دوباره روي Forward کليک کنيد. سپس، طرح صفحه کليد( USA طرح پيش فرض است) را انتخاب کنيد و روي Forward کليک کنيد.
درصفحه بعد، ديسک سخت تان را به منظور ساخت يک ترکيب دو بوتي سيستم عامل موجود و ابونتو مي توانيد پارتيشن کنيد. دکمه راديويي کنار عبارت زير را فعال کنيد:
Install Them Side By Side, Choosing Between Them Each Startup
سپس،برنامه نصاب يک پارتيشن براي شما برپا خواهد کرد. به طور دستي خودتان نيز مي توانيد فضاي ديسک سخت را تقسيم بندي کنيد. فقط براي پارتيشن سيستم عامل ابونتوي خود فضاي کافي به اندازه چند برنامه، و تعدادي فايل در نظر بگيريد؛ مقدار 10 گيگابايت بايد بسيار خوب باشد.( اما اگر قصد داريد از ابونتو به عنوان سيستم عامل اصلي خود بهره بگيريد، فضاي بيشتري را در نظر بگيريد).
پس از مشخص کردن انتخاب هاي تان، روي Forward کليک کنيد. سيستم دقايقي را به تکميل کردن عمليات پارتيشن بندي اختصاص خواهد داد. پس از آن، نامي را که مي خواهيد به هنگام ورود به کامپيوتر براي حساب شما ظاهر شود، يک گذرواژه، يک نام براي کامپيوتر، و تنظيم هاي ورود به حساب( مثلاً آيا مي خواهيد پيش از ورود به حساب تان يک گذرواژه تايپ شود يا نه) را وارد کنيد. اين اطلاعات را که تايپ کرديد، روي Forward کليک کنيد. در صفحه بعد، وارد کردن حساب هاي موجود از يک سيستم ديگر، مثلاً حساب ويندوزي که هم اکنون بر روي کامپيوترتان داريد، را مي توانيد انتخاب کنيد تا برنامه Ubuntu Migration Assistant به اجرا در بيايد و به طور خودکار فايل ها و تنظيم هاي شما( مانند بوک مارک هاي (11) برنامه مرورگر، چهره دسک تاپ، و حساب هاي IM) را به فرمت ابونتو تبديل کند.
روي Forward کليک کنيد، تنظيم هاي خود را در صفحه بعد بررسي کنيد، و روي Install کليک کنيد. منتظر بمانيد تا عمليات نصب تمام شود و سپس در زماني که درخواست شد روي Restart Now کليک کنيد.

آسان ترين روش ممکن
 

با آن که روش ذکر شده دريافت و نصب ابونتو آسان است، يک روش آسان تر نيز براي انجام اين کار وجود دارد. ابونتو چيزي به نام Ubuntu Installer For Windows دارد.
براي دستيابي به Ubuntu Installer For Windows، روي Download Ubuntu در سراصفحه سايت وب ابونتو کليک کنيد. تحت دکمه سبز Begin Download، روي Alternative Download Options Including Ubuntu Installer For Windows کليک کنيد.اطمينان يابيد که دکمه راديويي Download Ubuntu 9.10 انتخاب شده است و سپس به پايين صفحه برويد و روي Ubuntu Installer For Windows تحت Other Download Options کليک کنيد.
درصفحه نتيجه، متوجه خواهيد شد که دکمه سبز Begin Download آنجاست، اما با يک تغيير مهم_حالا «Ubuntu Installer For Windows» را نيز در کنار خود دارد.
مکان ذخيره خود را در منوي پايين آمدني Download Location انتخاب کنيد و روي Begin Download کليک کنيد. دکمه سبز به رنگ خاکستري در خواهد آمد، و يک پنجره به نمايش در خواهد آمد. اگر از Internet Explorer استفاده مي کنيد، روي Run براي به اجرا در آوردن نصاب کليک کنيد. اگر از Mozilla Firefox استفاده مي کنيد، روي Save File کليک کنيد، و هنگامي که دريافت فايل به پايان رسيد، روي فايل Wubi.exe کليک - دو ضرب کنيد، روي OK کليک کنيد، و روي Run کليک کنيد.

سپس برنامه نصب کننده به شما امکان مي دهد که يک سيستم دوبوتي برپا کنيد. در پنجره اي که به نمايش در خواهد آمد، مقدار فضاي آزاد موجود بر روي ديسک سخت تان را مي توانيد ببينيد و در کادر کنار Installation Size مي توانيد اندازه پارتيشن ابونتوي جديد را به هر مقداري که دوست داريد معين کنيد.
همچون قبل، مقدار فضاي آزاد مناسبي را براي اين پارتيشن اختصاص بدهيد. اگر قصد داريد که از پارتيشن ابونتو زياد استفاده کنيد يا آن را به عنوان پارتيشن اصلي( Primary Partition) خود به کار بگيريد، مقدار فضاي بيشتري از ديسک سخت را به آن اختصاص بدهيد. اگر فقط مي خواهيد آن را آزمايش کنيد و گاهي از آن بهره بگيريد، اطمينان يابيد که پارتيشن اصلي شما( در مورد نمونه ما، ويستا) بخش بيشتر ديسک سخت را به خود اختصاص مي دهد. روي منوي پايين آمدني Installation Size کليک کنيد و انتخاب تان را معين کنيد.تحت منوي پايين آمدني Desktop Environments يکي از چند« چهره» مختلف را مي توانيد انتخاب کنيد. بين اين گزينه ها اختلاف زيادي وجود ندارد. ما گزينه اول، Ubuntu را انتخاب کرديم.
در پنجره Ubuntu Installer، همچنين مي توانيد يک زبان انتخاب کنيد، و يک نام کاربري و يک گذرواژه بسازيد. در خاتمه، روي Install کليک کنيد. ( چند دقيقه اي طول خواهد کشيد.) يک پيام خواهد آمد و از شما خواهد خواست که کامپيوتر را براي تکميل عمليات نصب باز راه اندازي کنيد. دکمه راديويي Reboot Now را انتخاب کنيد و روي Finish کليک کنيد.

در زمان باز راه اندازي، از شما پرسيده خواهد شد که کدام سيستم عامل را مايليد بار کنيد. ما گزينه هاي ويستا و ابونتو را داشتيم. از صفحه کليد براي انتخاب Ubuntu و زدن کليد Enter بهره بگيريد. ابونتو سپس به طور خودکار براي نخستين بار به اجرا در خواهد آمد. اين عمل چند دقيقه اي طول خواهد کشيد.

کاوش کنيد و لذت ببريد
 

از هر روشي که براي رسيدن به ابونتو بهره بگيريد، امتحان کردن آن جالب و آسان است. اين سيستم عامل به گونه اي باورنکردني سازمان يافته است. پيدا کردن همه ابزار و برنامه هاي توکار اين سيستم عامل فقط به نگاه کردن به چند منو در بالاي صفحه نمايش احتياج دارد؛ با اين همه، امکانات فراواني دارد که آنها را بايد کشف کنيد و از آنها لذت ببريد.

پي نوشت ها :
 

1) operating system
2)netbook
3)شغال زرنگ
4) بز بي باک
5) گور خر مسخره
6) open source
7) disk image
8) international standards organization
9)home page
10)BIOS( Basic Input/Output System)
11)bookmark
 

منبع:نشريه ريز پردازنده، شماره 190.
/ج