منه مهره کز راست بازان معني

شاعر : خاقاني

در اين تخته نرد آشنائي نيابي		منه مهره کز راست بازان معني
به همت مششدر گشائي نيابي		همه عاجز شش در و مهره در کف
که دل را بيشي هوائي نيابي		اگر کم زني هم به کم باش راضي
چو يک نقش خواهي دغائي نيابي		دغا در سه شش بيش بيني ز ياران
وفا و کرم هيچ جائي نيابي		اگر ثلثي از ربع مسکون بجوئي
که سازنده‌تر زين دوائي نيابي		عقاقير صحراي دلهاست اين دو
جز از فيض قدسي نمائي نيابي		دو بر گند بر يک شجر ليکن آن را
در اين هفت دکان گيائي نيابي		ازين دو عقاقير صحراي دلها
کز اين ساعيان جز جفائي نيابي		وفا باري از داعي حق طلب کن
حقوق کرم را ادائي نيابي		کرم هم ز درگاه حق جوي کز کس
ز داروي ترسا شفائي نيابي		دم عيسوي جوي کسيب جان را
ز صاع ليمان عطائي نيابي		در يوسفي زن که کنعان دل را
که بر خوان دونان صلائي نيابي		ببر بيخ آمال تا دل نرنجد
ابا بيني ار خود ابائي نيابي		خرد را چه گوئي که بر خوان دو نان
بصر بسته‌ي توتيائي نيابي		چو شل کرده باشي رگ آب ديده
که برخوان چنان خوش لقائي نيابي		چو گرگ اجري از پهلوي زاغ کم خور
که هم‌کاسه الا همائي نيابي		فرشته شو ارنه پري باش باري
چنان کن که از کس جزائي نيابي		نکوئي مجو از کس و پس نکوئي
که بالاي آن در فزائي نيابي		جزاي نکوئي است نام نکوئي
که از طشت زر سربهائي نيابي		تن شمع را روشني سربها بس
اگر سيم مزد از سقائي نيابي		نه خاکي که بيرون نياري وديعت
غذا کم پزي گر غذائي نيابي		نه نيز آتشي کز سر خام طمعي
اگر چون شکر دل‌ربائي نيابي		نه عودي که خوش دم بسوزي چو عاشق
که چون خاک عبرت فزائي نيابي		اسيران خاکند اميران اول
نبيره نبيني، نيائي نيابي		به کم مدت از تاج داران اکنون
سرش رفت جز پادشائي نيابي		گداي مجرد صفت را که روزي
کله گم شود جز گدائي نيابي		ولي پادشه را که يک لحظه از سر
ز خسرو شدن جز فنائي نيابي		گرفتم فنا خسروي نقش اول
کياني کيان بي و بائي نيابي		وگر نيز کيخسروي آخر آخر
وزين شوره مردم گيائي نيابي		ازين شير سگ خورده شيري نبيني
ز ريم آهن اقليميائي نيابي		ازين ريمن آيد کرم؟ ني نيايد
به نزديک دور از خدائي نيابي		مجوي از جهان مردمي، کاين امانت
ز دندان هيچ اژدهائي نيابي		نداني که ترياک چشم گوزنان
از آن آتش انس و سنائي نيابي		اگر کرم شب تاب آتش نمايد
به آخر سحاب سخائي نيابي		ز دو نان که برق سرابند از اول
ازين دادگرتر قضائي نيابي		قضات از در ظالمان کرد فارغ
که از مرغ خانه نوائي نيابي		تو ويک تنه غربت و وحش صحرا
بجز سوزنش رشته‌ي تائي نيابي		چو عيسي که غربت کند سوي بالا
که جم را به مور اقتدائي نيابي		تو چون نام چوئي ز نان جوي بگسل
که آن همت از کهربائي نيابي		ببين همت سنگ آهن‌ربا را
ز کبريت هم کبريائي نيابي		اگر کبريا بيني از نار شايد
که چون او معاني سرائي نيابي		ز خاقاني اين منطق الطير بشنو
جهان را سليمان لوائي نيابي		لسان الطيور از دمش يابي ارچه
که ناقد بجز ژاژخائي نيابي		سخن‌هاش موزون عيار آمد آوخ
بجز سير يا گندنائي نيابي		بلي ناقد مشک يا دهن مصري
که جز بارک الله صدائي نيابي		گر اين فصل بر کوه خواني همانا
که از زخم خارش عنائي نيابي		بهاري است خوش چون گل نخل بندان
مجوي اهل کامروز جائي نيابي		در اين منزل اهل وفائي نيابي
که جز عذر زادنش رائي نيابي		عجوز جهان در نکاح فلک شد
بجز نار بنت الزنائي نيابي		بلي در زناشوئي سنگ و آهن
جز از دست هر خاکپائي نيابي		اگر کيمياي وفا جستا خواهي
پس از خاک به کيميائي نيابي		دمي خاکپائي تو را مس کند زر
کزين خوشتر آب و هوائي نيابي		نفس عنبرين دار و آه آتشين زن
کزين تيزتر آسيائي نيابي		به آب خرد سنگ فطرت بگردان
وراي خرد ده کيائي نيابي		در اين هفت ده زير و نه شهر بالا
به از دل در او کد خدائي نيابي		وليکن به نه شهر اگر خانه سازي
بجز هفت ده روستائي نيابي		چه بايد به شهري تنشستن که آنجا
علف‌خانه‌ي چارپايي نيابي		همه شهر و ده گر براندازي الا
به روزش سکندر دهائي نيابي		به شب شهر غوغاي ياجوج گيرد
که از هندي آهن بنائي نيابي		زني رومي آيد کند کاغذين سد
که سد زنان را بقائي نيابي		همه شهر ياجوج گيرد دگر شب
که اينجاش آب و چرائي نيابي		برون ران ازين شهر و ده رخش همت
جز اين سدرة المنتهائي نيابي		به همت وراي خرد شو که دل را
بجز استقامت عصائي نيابي		به دل به رجوع تو کان پير دين را
عصا جز خط استوائي نيابي		فلک هم دو تا پشت پيري است کورا
که جز صادق ابن الذکائي نياب		دلت آفتابي کز او صدق زايد
ز دل راستگوتر گوائي نيابي		به صورت دو حرف کژ آمد دل، اما
اگر کژ شود هم خطائي نيابي		الف راست صورت صواب است ليکن
بجز راستش مقتدائي نيابي		نه نون و القلم هم کژ است اول آنگه
همه روي بيني قفائي نيابي		ز دل شاهدي ساز کو را چو کعبه
کم از مروه‌اي يا صفائي نيابي		چو دل کعبه کردي سر هر دو زانو
برون ران کز اين به وغائي نيابي		برو پيل پندار از کعبه‌ي دل
تهي کن کز اين به غزائي نيابي		بيا کعبه‌ي عزت دل ز عزي
به از دير حاجت روائي نيابي		گر از کعبه در دير صادق دل آيي
به کعبه قبول دعائي نيابي		ور از دير زي کعبه بي‌صدق پويي
ز داعي غم مرحبائي نيابي		رفيق طرب را وداعي کن ار نه
بجز پرده‌ي دل وطائي نيابي		در اين جايگه غم مقيم است کورا
که اينجا ربيع رجائي نيابي		به ديماه خوف آتش غم سپر کن
دوا به ز قلب شتائي نيابي		چو سرسام سرد است قلب شتا را
جز از صيقل غم جلائي نيابي		به غم دل بنه کاينه‌ي خاطرت را
که بهتر ز غم غم زدائي نيابي		غم دين زدايد غم دنيي از تو
ز هر مرغ ملک سبائي نيابي		وليکن ز هر غم مجوي انس زيرا

منه مهره کز راست بازان معني

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته