اي ز راه لطف و رحمت متصل با عقل و جان

شاعر : سنايي غزنوي

وي به عمل و قدر و قدرت برتر از کون و مکان		اي ز راه لطف و رحمت متصل با عقل و جان
هر کجا قهر تو آيد کيسه بگشايد روان		هر کجا مهر تو آيد رخت بربندد خرد
وي به گرد خوان فضلت ميزبانان ميهمان		اي به پيش صدر حکمت سرفرازان سرنگون
عجز ما دارد همي ذات ترا از ما نهان		ذات نامحسوست از خورشيد پيداتر وليک
مي ندانستي خرد يک پارسي بي ترجمان		گر نبودي علم تو ذات خرد را رهنمون
چون مه دوشينه تابد آفتاب از آسمان		آفتاب ار بي‌مدد تا بد ز عونت زين سپس
هر که بهر سود خويشت جست ماند اندر زيان		هر که بهر ذات پاکت جست ماند اندر وصال
چشم زخم نيستي در هستي ما در رسان		هستي ما پادشاها چون حجاب راه تست
پيش درگاهش کمر بندد به خدمت انس و جان		هر که از درگاه عونت يافت توقيع قبول
لاله رويد از ميان خاره در فصل خران		چون علاي دين و دولت آنکه از اقبال او
و آنکه عدل اوست هر جا بدرقه‌ي هر کاروان		آنکه بذل اوست هر جا بارنامه‌ي هر غريب
مرد را جوشن نبايد اسب را بر گستوان		دولتي دارد که هر لشکر که باوي شد به حرب
چون کله گوشه‌ي علايي نور داد اندر جهان		رايت بدعت چو قارون شد نهان اندر زمين
آل محمود از سنان و آل حداد از لسان		نيک پشتي آمدند الحق نهان شرع را
چون زليخا صد هزاران بخت پير از وي جوان		خاصه بدر صدر شمع شرع يوسف آنکه هست
مبتدع را مغز خون گردد همي در استخوان		پيشواي دين فقيه امت آن کز حشمتش
طيلسان داران سرش کردند همچون طيلسان		آنکه گاه پايداري دولت خود را همي
بستر او خاک ساکن بود و فرش آب روان		آنکه گاه دانش‌آموزي ز بهر قهر نفس
خاک نعل اسب او را چشم حوران سرمه‌دان		لاجرم گشت آنچنان اکنون که هست از روي فخر
بين که اکنون قحط دينست اندرين آخر زمان		دان که وقتي قحط نان بود اندران اول قرون
يوسف غزني به دين و يوسف مصري به نان		ميزبان بودند عالم را دو يوسف در دو قحط
هر که پي بر کام او بنهاد چون ما يک زمان		هر که سر بر خط او بنهاده چون کلکش دو روز
سر چو شير عود سوز و تن چو پيل پرنيان		زين جهان بيرون نشد تا چشم او او را نديد
جرم کيوان از براي نحس او بر وي قران		مشتري گر خصم او گردد نيارد کرد هيچ
اين چنين اقبال کس را آسمان ندهد نشان		شب به دوزخ رفت آن کش بامدادان گفت بد
گر نماند آفتاب و مشتري را گو ممان		تا جمال طلعتش بر جاي باشد روز حشر
از براي امن ما يارب تو دارش در امان		از بقاي اوست چون ايمان ما در ايمني
اي مسلمانان چه زايد جز گل اندر گلستان		از چنان صدري چنين بدري برآمد با کمال
خلقت يوسف شعار و خلق احمد قهرمان		بوالمعالي احمد يوسف که او را آمدست
گر ندارد ديده زير نعل اسب اوستان		آنکه آن ساعت حسودش را علم گردد نگون
از براي گفت او را آيد اندر جسم جان		از براي کرد او را آيد اندر چشم نور
اين نکوتر باز کتش در زد اندر نردبان		تا ببام آسمانش برد بخت از راه علم
روشن آن ماهي که باشد آفتابش سايبان		زير سايه‌ي آفتاب دولت‌ست آن ماه روي
دير زي اي ممتحن خصم تو اندر امتحان		شاد باش اي منحني پشت تو اندر راه دين
مايه‌ي شادي جدا کرد از مزاج زعفران		تا طبيعت زعفران را رنگ اعداي تو ديد
چون به منبر بر شوي بحري بوي گوهر فشان		چون مسائل حل کني شيري بوي دشمن شکار
کان ز گوهر سرفرازي يافت نه گوهر ز کان		منبر از تو زيب گيرد نه تو از منبر از آنک
بود بدعت جاي قومي بقعت شالنکيان		بود بتخانه‌ي گروهي ساحت بيت الحرام
قبله‌ي سنت شد اين و کعبه‌ي خدمت شد آن		اين دو موضع چون ز ديدار دو احمد نور يافت
دير زي اي شاه خانه شاد باش اي خاندان		قبله‌ي دين امامان خاندان تست و بس
هر که در خواهد که دارد چون صدف بايد دهان		هر که دين خواهد که دارد چون شما بايد خطر
اين عناي مغز باشد آن هلاک خاندان		خاک و بادي کان نيابد خلعت و تاييد حق
شير رايت باشد آن کو باد دارد در ميان		شير اصلي معني اندر سينه دارد همچو خاک
خاک اين در کرد بيرون بادشان از بادبان		لاجرم آنرا که بادي بود چون اينجا رسيد
هيچ دين دزدي نيارد گشت در گيتي عيان		تا جمال خانه‌ي حداديان باشد به جاي
دزد متواري شود چون شمس باشد پاسبان		زان که ايشان شمسه‌ي دينند اندر عين شب
تا به پشت گاو ماهي بوي دل آيد از آن		من غلام آستاني ام که بويي خاک او
بخت و اقبال ازل پرورد را نبود کران		اي ترا پرورده ايزد بهر دين اندر ازل
پيش ازين گفتست بيتي من همي گويم همان		از پي بخت ازل را فرخي در شعر خويش
کار از آن سر نيک بايد گر نمي‌داني بدان»		يک بختي هر کرا باشد همه زان سر بود
از پس کسب سنا را چون سنايي مدح خوان		تا ببيني کز براي خدمتت گردد فلک
تير دشمن پيشت آيد چفته گردد چون کمان		حرمتي‌يابي چنان گر في‌المثل در صف حرب
فتوي از صدرت برد خورشيد سوي قيروان		آنچنان گردي ز دانش کز براي دين حق
باش تا خورشيد اقبالت بتابد ز آسمان		اين همه رتبت ز يک تاثير صبح بخت تست
وز براي حرمتت را حور در بازد جنان		کز براي خدمتت را ماه بگزيند زمين
با چنين تاييد و دانش مقتدا بودن توان		رو که تاييد سپهر و دانش کلي‌تر است
تا نباشد وقت بخشش تير گردون چون کمان		تا نباشد گاه کوشش تيغ شهلان چون رماح
چون شريعت کار جوي و چون طبيعت کامران		چون طريقت کارخواه و چون حقيقت کارکن
باد همچون دين همنام تو عمرت جاودان		باد همچون دور همنام تو دورت پايدار

اي ز راه لطف و رحمت متصل با عقل و جان

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته