بنه چوگان ز دست اي دل که گمشد گوي در ميدان

شاعر : سنايي غزنوي

چه خيزد گوي تنهايي زدن در پيش نامردان		بنه چوگان ز دست اي دل که گمشد گوي در ميدان
که چوگاني‌ست از تقدير و ميدانيست از ايمان		چو گويي در خم چوگان فگن خود را به حکم او
چو اين کردي و آن ديدي شوي چون گوي سرگردان		بدين چوگان مدارا کن وز آن ميدان مکافا بين
که بيني از ره حکمت جمال حضرت سلطان		ز خود تا گم نگردي باز هرگز نيست اين ممکن
رسيد آنجا کزو تا حق کماني بود و کمتر زان		نه سيد بود کز هستي شبي گمشد درين منزل
پي عيسي کجا يابي برون از هفت و چهار ارکان		تو تا از ذوق آب و نان رکاب اينجا گران داري
نظر راهيست پر منزل عيان را باش چون اعيان		خبر باديست پر پيماي اثر خاکيست دور از وي
پديد آيد به رزم اندر ز چوب خشک صد ثعبان		تو موسي باش دين‌پرور که پيش مبغض و اعدا
همه آراسته بيني چو يازي دست زي انبان		تو صاحب سر کاري شو که هرچت آرزو باشد
چو کردي قبله‌ي دين را به زهد و ترس آبادان		نبيني هيچ ويراني در اطراف جهان دل
کند عرضه ترا بر حق ميان زمره‌ي نيکان		سليم و بارکش مي‌باش تا عارض بروز دين
وزين بشنود بوي جان برون از آب و گل سلمان		کزين دريافت سر دل امين در کوي تاريکي
ازين درد آسمان گردان وز آن خون حلقها قربان		همه در دست کار دين همه خونست راه حق
به معيار عياري بر ببين تا چون بود ميزان		ز روي عقل اگر بيني گماني کان يقين گردد
وگر در شرع افزايد گمان بر کان بود فرمان		اگر بر عقل چرب آيد يقين دان کان گمان باشد
سکندر از ره ديگر برون آمد چو تابستان		خضر زين راه شد در کوي کابي يافت جان پرور
همه شاديست غم خوردن چو داني زيست با هجران		همه دادست بي دادي چو تو در کوي دين آيي
چو بلبل بر اميد وصل منشين هشت مه عريان		چو بوتيمار شو در عشق تا پيوسته ره جويي
به همت راه بر مي‌باش بر اميد کشتيبان		اگر خواهي که تا داني که از درياچه مي‌زايد
برو بر تجربت بر طور چون موسي‌بن عمران		چو نور از طور مي‌تابد تو از آهن کجا يابي
که بي راي مسلماني بميري در بن زندان		اگر سلمان همي خواهي که گردي رو مسلمان شو
که گمراهي برون آيي بسي گمره‌تر از هامان		مرو در راه هر کوري اگر مردي برين هامون
نه هر زنده که تو بيني بود در قالب او جان		نه هر آهو که پيش آيد بود در ناف او نافه
بسي شخصست در گيتي که جانش نيست در ابدان		بسي آهو در عالم که مشکش نيست در ظاهر
که جان دريست در خلقت ز بهر زينت جانان		نه جان خود زندگي باشد غلط زينجاست غافل را
هر آنکو مرز جان داند نباشد فارغ از احزان		هر آنکو نور جان بيند شود سخته چو پروانه
ز ناجنسان جداييها و با جنسان بهم چسبان		بپر عشق شو پران که عنقاوار خود بيني
که چون از ره برون رفتي تا خمارت گيرد از شيطان		شراب شوق چندان خور که پاي از ره برون ننهي
چه عيب آيد اگر باشند آن اصحاب سگبانان		تو بر ره چو اصحابي که خود ميريست مر ره را
هم از خورشيد تابانست لعل سرخ اندر کان		هم از درد دل ايشان برون آمد سگي عابد
نهاد بوي دردي بود و رنگ سالک گريان		شعاع روي مردي بود و شمع وقت بسطامي
ز نور روي آن مه بين مزين قامت کيوان		ز روي درد اين رهرو مبين آلت کانون
چه باشد گر کني در پيش جانان جان و تن قربان		همه اکرام و احسان‌ست سيلي خوردن اندر سر
اگر پيري خبر گويد که آيد عاقبت طوفان		چو عالم جمله منکر شد چرا دارد خرد طرفه
کنون بازار شيطانست و آنک موعد ديوان		کنون طوفان مردانست و آنک طرف گل در گل
تني کو مده‌ي کين بود با وي کي رود يکسان		زني کو عده‌ي دين داشت آنجا مردوار آمد
بدن در کعبه پر آيند ليکن در نظر نقصان		حسن در بصره پر بينند ليکن در بصر افزون
که صاحب همتان آيند از بنياد ترکستان		ز يثرب علم دين خيزد عجب اينست در حکمت
هشام از مکه مي‌جويد صليب و آلت رهبان		صهيب از روم مي‌پويد به عشق مصطفا صادق
تنا آنجا که اعلامست از کعبه بود خذلان		دلا آنجا که انصافست خود از روم دل خيزد
نه در کوي ضلالت بود چندين روزها عثمان		نه در کعبه مجاور بود چندين سالها بلعم
نه بر تقدير حرف آيد معاني ز آيت قرآن		نه از ترتيب عقل افتد سخن در خاطر عيسي
شعاع شمع حکمت را نه از عقل آورد يزدان		سماع روح عاشق را نه از نقل آورد ناقل
هر آنک اندر شعاع افتد شود ديوانه در گيهان		هر آنک اندر سماع آيد همه علمش هدر گردد
بلي در ذکر علم آن ثناخواند بسي حسان		وليک از کار و بار اين اثر يابد جهان دل
خبر يابد مگر يک دل شود در آسمان پران		جگرها خون شد و پالود تا باشد کزين معني
پي مرکب رها کردند تا پيدا بود پنهان		چه جاي اين هوس باشد که بگذشت اينهمه لشکر
وگر در حصن جان آيي همه شهرست و شهرستان		خرابي در ره نفست و در ميل طريق تن
خبر زان خانه‌ي خرم که مي‌آرد يک اشتربان		بهشت اينجا بنا کردست شداد از پي شادي
ز روح نوح پيغمبر شده بي قوت دين کنعان		ز هول سيل عالم بر شده ايمن لب کشتي
ز طعم منزل اندر دل نه خر آگاه و نه پالان		سواري مي‌کند عيسي و بار حکم او بر خر
خبر گويي و جان جويي بلا خواهي تو بي امکان		چه راهست اي سنايي اين که با مرغان خود يک دم
که فخر اهل ري اويست و تاج صدر اصفاهان		مگر ز آواز مرغانت نداند کس جز اين سيد
ازو راضي رضا در حشر و با او مصطفا همخوان		اميني رهروي کو را رضا گويند در دنيا

بنه چوگان ز دست اي دل که گمشد گوي در ميدان

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته