دي ز دلتنگي زماني طوف کردم در چمن

شاعر : سنايي غزنوي

يک جهان جان ديدم آنجا رسته از زندان تن		دي ز دلتنگي زماني طوف کردم در چمن
بي دهن خندان درخت و بي زبان گويا چمن		بي طرب خوشدل طيور و بي‌طلب جنبان صبا
نرگس آنجا خوش بخفته در کنار نسترن		سوسن آنجا بر دويده تا ميان سرو بن
فوطه‌ي کحلي بنفشه شعر سيما بي سمن		چاک کرده بر نواي عندليب خوش نوا
شاخ مرجان ارغوان و عقد گوهر ياسمن		بسته همچون گردن و گوش عروس جلوه‌گر
نقش بيرون سوي و نقاش از درون سو خامه زن		بوي بيرون سوي و عطار از درون سو مشک سوز
کاينت عقل افزاي صحرا وينت جان پرور وطن		من در آن صحراي خوش با دل همي گفتم چنين:
بر چنين آواز و رنگ و بوي مانده مفتتن		باغ رفت از راه ديده کي سنايي آن تويي
تا هم از خود فارغ آيي هم ز بلبل هم ز من		مجلس نجم القضاة و قاري و حالش ببين
دل بدين تزويرها هرگز ندارد مرتهن		رنگ و بوي باغ و بستان را چه بيني کاهل دل
نقش بندان در خطا و مشک سايان در ختن		سوي قاضي شو که خلق و خلق او را چاکرند
پيش هر بادي که بيني چفته گردد نارون		راستي از نارون بيني ولي از روي ضعف
جز به پيش راستي چفته نشد چون نون «ان»		نجم را آن استقامت هست کاندر راه دين
هست شمع گفت او را سمع هشياران لگن		شمع ما را گر لگن کردست چرخ از خاک و خون
نعره‌هاي «طرقوا» برخيزد از جان در بدن		چون عروس فکرت او چهره بگشايد ز لب
برتري از علم او زايد چو نصب از حرف «لن»		ساکني از حلم او خيزد چو جزم از حرف «لم»
کز تو خوشتر چيست؟ گويد: مجلس قاضي حسن		من چه گويم گر ز فردوس برين پرسي تو اين
فاخته کوکوکنان يعني که کو آن انجمن		نجم را باغ اين ثنا مي‌گفت وز شاخ چنار
خرقه در بازد فقير و بت بسوزد برهمن		شاد باش اي مهتري کز بهر چشم زخم تو
چون فرود آيي ازو «والنجم» خواند ذوالمنن		چون به منير برشوي «والشمس» خواند آسمان
وي مقر دشمنان از رد تو تابوت ظن		اي نثار دوستان از کان تو ياقوت علم
پرده‌ي خلقان تويي چون روي بنمايد محن		انجمن دلها تويي چون پشت برتابد هدي
بنده‌ي يک بت شود آن گه که بسپارد ثمن		اين بتان کامروز بيني از سر دون همتي
کز سر همت يکي بت را نشد هرگز شمن		اندرين بتخانه قاضي صدهزاران بت بديد
گنگ ماندست ار چه هستش ده زبان در يک دهن		سوسن آزاده را بيني که بي‌تاييد اصل
در طريق دين بگويد صدهزار الوان سخن		شمع دنيا را ببين کز يک زبان در يک زمان
گر چنين خوانمت نجمي ور چنان خوانم مجن		اين خطابت از دو معني چون برون آيد همي
زهر خورد و دوستان گشتند از آن دل پر حزن		اندر آن ساعت که همنامت ز دست دشمني
زهره خون گشتي وز آن چون مشک زادي با لبن		زين عبارت گر لبش خالي نبودي در دهانش
از جمال لفظ خود هم عدن گردي هم عدن		روضه‌ي شرع معين‌الدين ز بهر عز دين
سوختي بتخانه و در هم شکستي آن وثن		هر دلي کز عشق و جاه و مال چون بتخانه بود
همچو محمود آمدي بتخانه سوز و بت شکن		نسبت از محموديان داري و بهر عز دين
زيرکان دانند سير از سوسن و خار از سمن		مدعي بسيار داري اندرين صنعت وليک
توتيايي نايد از هر باد و از هر پيرهن		بي‌جمال يوسف و بي سوز يعقوب از گزاف
رفته‌اي جايي که بيش آنجا نه ما گنجد نه من		گر چه در ميدان قالي ليکن از روي خرد
گر نه بهر مصلحت بودي ز من گشتي زمن		از براي انتظار مجلست را روز و شب
مرغ بريان طوطي گويا شود بر بابزن		شادباش اي عندليبي کز پي وصفت همي
چون پري پوشيده شد گو باش عريان اهرمن		گر تن ما جامه‌ي عيدي ندارد گو مدار
با فنا هرگز بدين پوشش نگردد مقترن		جان ما آن جامه پوشيده ز اوصافت که بيش
ميروم چون شمع سر پر نور و دل پر سوختن		افسري سازم ز گرد نعل اسبت روز عيد
کي نهاده بر ميان فرق جان خويشتن		تا ز روي تهنيت گويند اجرام سپهر
بر مريد مرده خواند هم در اندازد کفن		مادحت عريان کجا ماند که گر مدح ترا
باد جسم و جان تو تا روز محشر بي‌وسن		باد عمر و عز تو اندر زمانه لايزال
نز خراسان چون تويي زادست نز غزنين چو من		شادمان باش از من و از خود که اندر نظم و نثر
تا نگردد شير غرنده شکار پيره‌زن		تا نگردد صعوه مانند عقاب تيز چنگ
تا فلک بر پاي باشد فرش دين بر وي فگن		تا جهان بر جاي باشد نقش دين بر وي نگار
اي بقاي تو بهار و قدر عيد مرد و زن		فرخ و فرخنده بادت نوبهار و روز عيد
شاخ بدگويان تو سوز و بيخ بد دينان تو کن		کام دين داران تو جوي و نام دين‌داران تو بر

دي ز دلتنگي زماني طوف کردم در چمن

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته