کرد نوروز چو بتخانه چمن

شاعر : سنايي غزنوي

از جمال بت و بالاي شمن		کرد نوروز چو بتخانه چمن
شد چو پشت شمنان شاخ سمن		شد چو روي صنمان لاله‌ي لعل
ثور کردار به ما نجم پرن		آفتاب حمل آن گه بنمود
پر ستاره‌ست جهان را دامن		از گريبان شکوفه بادام
کند از سحر ز بيجاده مجن		هم کنون غنچه‌ي پيکان کردار
شاخ چون زلف عروسان ز شکن		باغ شد چون رخ شاهان ز کمال
باد بيزاست درختان ز فنن		مرغ ناليد به گلبن ز فنون
چون دل خواجه بياراست چمن		ابر چون خامه‌ي خواجه به سخا
داد خلق حسن و خلق حسن		خواجه اسعد که عطاي ملکش
خصلت سيه بگذاشت وطن		آنکه تا سيرت او شامل شد
رخت برداشت ز دل رنج و حزن		آنکه تا بخشش او جاي گرفت
شد چو خرمهره همه در عدن		پيش يک نکته‌ي آن دريا دل
کارها داند پيرايه‌ي تن		علمها دارد سرمايه‌ي جان
بودش دايره‌ي شمس لگن		نکته‌ي رايش اگر شمع شود
ياد نارد کسي از مشک ختن		ذره‌ي خلقش اگر نشر شود
روح محروم نشيند ز شجن		گر رسد ماده‌ي عونش به عروق
ديده معزول بماند ز وسن		ور وزد شمت هرمش به دماغ
همچو در عدن از لعل يمن		شادباش اي سخن از دو لب تو
مدح تو بيشتر آمد ز سخن		به سخن چونت ستايم بر آنک
کردي آراسته تو از شکر و منن		گردن عالمي از بخشش زر
طوقي از منت اندر گردن		خاصه از جود تو دارد پدرم
همه مدح تو سرايد به دهن		همه مهر تو نگارد به روان
عاشق خاک درت بودم من		از بسي شکر که گفتي ز تو او
بيش از آنست که بردم به تو ظن		ليکن از ديده بناميزد باز
جان او باز مرا همچو بدن		من چو جاني‌ام نزديک پدر
جاني آورد به نزد تو ثمن		پدرم تا که رضاي تو خرد
چه درافشانده ز درياي فطن		بنگر اي جان که اوصاف توتا
دردي آورد هم از اول دن		تا نگويي تو مها کين پسرک
گر ز سعي تو بيابد روغن		کاين چراغي که برافروخته‌اند
کند از مهر تو عالم روشن		تو ببيني که به يک ماه چو ماه
از تو مي خدمت او جويم من		پسري داري هم نام رهي
خدمت خواجه حسن بنده حسن		زان که نيکو کند از همنامي
تا بود تيزي خنجر ز فسن		تا بود کندي خنجر ز سنان
باد بنگاه عدوي تو دمن		باد بنياد ولي تو جنان
بيخ نحس از چمن عمر بکن		شاخ سعد از طرف بخت برآر
گردن دشمن چون شمع بزن		رايت ناصح چون تيغ بدار
خيز و بيا ملک سنايي ببين		بس که شنيدي صفت روم و چين
تا همه جان بيني بي کبر و کين		تا همه دل بيني بي حرص و بخل
جونه و اسب فلکي زير زين		زر نه و کان ملکي زير دست
دست نه و ملک به زير نگين		پاي نه و چرخ به زير قدم
تخت برآورده به چرخ برين		رخت کياني نه و او روح وار
جسته ز ترکيب شهور و سنين		رسته ز ترتيب زمين و زمان
دعوت او دولتي اندر کمين		سلوت او خلوتي اندر نهان
تا فلک از جذبه‌ي حبل‌المتين		بوده چو يوسف بچه و رفته باز
تا به نهانخانه‌ي عين‌اليقين		زير قدم کرده از اقليم شک
در صدف گوهر روحش دفين		کرده قناعت همه گنج سپهر
در کنف نکته‌ي نظمش مبين		کرده براعت همه ترکيب عقل
در هوسش چهره گشايان چين		با نفسش سحر نمايان هند
ظاهر و باطن همه دل همچو تين		اول و آخر همه سر چون عنب
داده به مريم زره آستين		روح امين داده به دستش چنانک
نکته‌ي او زاده‌ي روح‌الامين		نظم همه رقيه ديو خسيس
از نکت رايش و او زان حزين		کشوري اندر طلب و در طرب
با کف او سنگ نگين تکين		با دل او خاک مثال ينال
تا چه کند ملک مکان مکين		حکمت و خرسندي و دينش بشست
خاک عجم را پسر آبتين		دشت عرب را پسر ذواليزن
اينت حقيقت ملک راستين		عافيتي دارد و خرسنديي
گاه عدو گويد بود اين چنين		گاه ولي گويد هست او چنان
چون گل و چون سوسن و چون ياسمين		او ز همه فارغ و آزاد و خوش
چشم نديدست بر ابروش چين		خشم نبودست بر اعداش هيچ
کو ز اثير آمده او از زمين		خشم ز دشمن بود و حلم ازو
سر که بود تعبيه در انگبين		خشمش در دين چو ز بهر جگر
ابليس از آتش و آدم ز طين		کي کله از سر بنهد تا بود
جان کدرشان ز انا در انين		مشتي از اين ياوه درايان دهر
با همه‌شان کبر و حسد هم قرين		يک رمه زين ديو نژادان شهر
گه چو سرون سخت مر او را سرين		گه چو سرين سست مر او را سرون
مهترشان زين دو صفت شد لعين		بر همه پوشيده که هم زين دو حال
کور شده ديده‌ي ما بين بين		پيش کمال همه را همچو ديو
گربه‌ي چوبين و هزبر عرين		سوي خيال همه يکسان شده
مزرعه‌ي ديو تکاوش انين		وز شره لقمه شده جمله را
در غزل و مرثيه سحر آفرين		لاف که هستيم سنايي همه
از سرشان جهل جدا کرده سين		آري هستند سنايي وليک
زير تک خامه چو دين ست دين		گر چه سوي صورتيان گاه شکل
چشمه‌ي حيوان ز نم پارگين		ليک در آنست که داند خرد
گر چه جنان آمد نزد جنين		بس وحش آمد سوي دانا رحم
نيست سوي خاص بر آنسان گزين		کانچه گزيدست به نزد عوام
بيست شمارند به سوي يمين		کانچه دو صد باشد سوي شمال
نظم سرايند گه آن و گه اين		گر چه به لاف و به تکلف چنو
گربه نگارند نه شير آفرين		اين همه حقا که سوي زيرکان

کرد نوروز چو بتخانه چمن

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته