عشقست مرا بهينه‌تر کيش بتا

شاعر : سنايي غزنوي

نوشست مرا ز عشق تو نيش بتا		عشقست مرا بهينه‌تر کيش بتا
نه پاي تو گيرم نه سر خويش بتا		من مي‌باشم ز عشق تو ريش بتا
و آنجا که ترا پاي سر من بادا		در دست منت هميشه دامن بادا
اي دوست همه جهانت دشمن بادا		برگم نبود که کس ترا دارد دوست
درهاي بلا همه گشادي ما را		عشقا تو در آتش نهادي ما را
تو نيز به دست هجر دادي ما را		صبرا به تو در گريختم تا چکني
مجلس چو بهار با تو باشد ما را		آني که قرار با تو باشد ما را
آخر سر و کار با تو باشد ما را		هر چند بسي به گرد سر برگردم
بر اوج فلک باشد پرواز ترا		اي کبک شکار نيست جز باز ترا
در پرده کسي نيست هم آواز ترا		زان مي‌نتوان شناختن راز ترا
چون مي‌ندهد آب تو پاياب مرا		هر چند بسوختي به هر باب مرا
دريافت مرا غم تو، درياب مرا		زين بيش مکن به خيره در تاب مرا
از ره نبرد رنگ عبادات مرا		چون دوست نمود راه طامات مرا
محراب ترا باد و خرابات مرا		چون سجده همي نمايد آفات مرا
وز خرمن عشق خوشه‌اي نيست مرا		در منزل وصل توشه‌اي نيست مرا
کمتر باشد که گوشه‌اي نيست مرا		گر بگريزم ز صحبت نااهلان
بر جان ز عدم نهاده داغيست مرا		در دل ز طرب شکفته باغيست مرا
از هستي و نيستي فراغيست مرا		خالي ز خيالها دماغيست مرا
کفر تو دهد بار کمي ايمان را		اندوه تو دلشاد کند مرجان را
با درد تو گر طلب کند درمان را		دل راحت وصل تو مبيناد دمي
ما رسته و رسته ريش‌ملعون شما		کي باشد که ز طلعت دون شما
\N		ما نيز بگرديم و نبايد گشتن
گردي نبرد ز بوسه از افسر ما		چون ... خري گرد در ... شما
تازان خودي مگرد گرد در ما		گر بوسه به نام خود زني بر سر ما
در دل کردي قصد بدانديشي ما		يا چاکر خويش باش يا چاکر ما
اي جسته به اختيار خود خويشي ما		ظاهر کردي عيب کمابيشي ما
زان سوزد چشم تو زان ريزد آب		بگرفت ملالتت ز درويشي ما
ابروي تو محراب و بسوزد به عذاب		کاندر ابروت خفته بد مست و خراب
تا در چشمم نشسته بودي در تاب		هر مست که او بخسبد اندر محراب
و اکنون که برون شدن به رستم ز عذاب		پيوسته همي بريختي در خوشاب
با دل گفتم: چگونه‌اي، داد جواب		چون ديده ز خس برست کم ريزد آب
ناخورده ز وصل دوست يک جام شراب		من بر سر آتش و تو سر بر سر آب
گفتي که کيت بينم اي در خوشاب		افتاده چنين که بينيم مست و خراب
کايام چنان بود که شبها گذرد		درياب مرا و خويشتن را درياب
آنکس که ز عابدي در ايام شراب		کز دور خيال هم نبينيم به خواب
از عشق چنان بماند در دام شراب		نشنيد کس از زبان او نام شراب
روزاز دورخت بروشني ماند عجب		کز محبره فرمود کنون جام شراب
گويي که به ما همي نمايي ز طرب		آن مقنعه‌ي چو شب نگويي چه سبب
اي مجلس تو چو بخت نيک اصل طرب		کاينک سر روز ما همي گردد شب
خورشيد سما را چو ز چرخست نسب		وين در سخنهات چو روز اندر شب
لبهات مي ست و مي بود اصل طرب		خورشيد زميني و چو چرخي چه عجب
تو از نمک آنچنان ترش داري لب		چندان ترشي درو نگويي چه سبب
نيلوفر و لاله هر دو بي‌هيچ سبب		گر مي ز نمک ترش شود نيست عجب
مي‌شويم و مي‌پوشم اي نوشين لب		اين پوشد نيل و آن به خون شويد لب
تا بشنيدم که گرمي از آتش تب		در هجر تو رخ به خوان و از نيل سلب
مرگست نديمم از فراقت همه شب		گرمي سوي دل بردم و سردي سوي لب
از روي تو و زلف تو روز آمد و شب		تب با تو و مرگ با من اين هست عجب
تا عشق مرا روز و شبت هست سبب		اي روز و شب تو روز و شب کرده عجب
تا ديده‌ام آن سيب خوش دوست فريب		چون روز و شبت کنم شب و روز طلب
انديشه‌ي آن خود از دلم برد شکيب		کو بر لب نوشين تو مي‌زد آسيب
بي‌خوابي شب جان مرا گر چه بکاست		تا از چه گرفت جاي شفتالو سيب
باشد که خيال او شبي رنجه شود		جر بيداري ز روي انصاف خطاست
اي جان عزيز تن ببايد پرداخت		عذر قدمش به سالها نتوان خواست
اندر دل کن ز عشق خواري و نواخت		گر با غم عشق و عاشقي خواهي ساخت
آن موي که سوز عاشقان مي‌انگيخت		با روي نکو چو عاشقي خواهي باخت
آخر اثر زمانه رنگي آميخت		کز يک شکنش هزار دلداده گريخت
در دوستي اي صنم چو دادم دادت		تا در کفش از موي سيه پاک بريخت
دشمن خواني مرا و خوانم بادت		بر من ز چه روي دشمني افتادت
اي مانده زمان بنده اندر يادت		اي دوست چو من هزار دشمن بادت
تو عيد مني به عيد بينم شادت		دادست ملک ز آفرينش دادت
اي کرده فلک به خون من نامزدت		اي عيد رهي عيد مبارک بادت
ز اقبال قبول تو و ز ادبار ردت		ديدار نکو داده و برده خردت
صدبار به بوسه آزمودم پارت		من خود رستم واي تو و خوي بدت
گفتم که کنون کشيد خواهم بارت		بس بوسه دريغ يافتم هر بارت
اي خواجه محمد اي محامد سيرت		با اين همه هم به کار نايد کارت
پيدا به شما دو تن سه اصل فطرت		اي در خور تاج هر دو هم نام و سرت
زين پس هر چون که داردم دوست رواست		ز آن روي سخا از تو و علم از پدرت
آزادي و عشق چون همي بايد راست		گفتار بيفتاد و خصومت برخاست
خورشيد به زير دام معشوقه‌ي ماست		بنده شدم و نهادم از يک سو خواست
امروز جهان به کام معشوقه‌ي ماست		مه با همه حسن نام معشوقه‌ي ماست
بيرون جهان همه درون دل ماست		عالم همه بانگ و نام معشوقه‌ي ماست
زحمت همه در نهاد آب و گل ماست		اين هر دو سرا، يگان يگان منزل ماست
روز از طلبت پرده‌ي بيکاري ماست		پيش از دل و گل چه بود آن منزل ماست
هجران تو پيرايه‌ي غمخواري ماست		شبها ز غمت حجره‌ي بيداري ماست
هر باطل را که رهگذر بر گل ماست		سوداي تو سرمايه‌ي هشياري ماست
آنجا که نهاد قبله‌ي مقبل ماست		تو پنداري که منزلش در دل ماست
هجرت به دلم چو آتشي در پيوست		درد ازل و عشق ابد حاصل ماست
چون خواستم از ياد غمت گشتن مست		آب چشمم قوت او را بشکست
دستي که حمايل تو بودي پيوست		بگرفت مرا خاک سر کوي تو دست
زان دست بجز بند ندارم بر پاي		پايي که مرا نزد تو آوردي مست
تا زلف بتم به بند زنجير منست		زان پاي بجز باد ندارم در دست
گويم بگرم زلف ترا هر چون هست		سرگشته همي روم نه هشيار و نه مست
خواهم که به انديشه و ياراي درست		نه طاقت دل يابم و نه قوت دست
کز مذهب اين قوم ملالم بگرفت		خود را به در اندازم ازين واقعه چست
گفتم پس از آنهمه طلبهاي درست		هر يک زده دست عجز در شاخي سست
برگشت به خنده گفت اي عاشق سست		پاداش همان يکشبه وصل آمد چست
مستست بتا چشم تو و تير به دست		زان يکشبه را هنوز باقي بر تست
گر پوشد عارضت زره عذرش هست		بس کس که به تير چشم مست تو بخست
اي مه تويي از چهار گوهر شده هست		از تير بترسد همه کس خاصه ز مست
در چشم آبي و آتشي اندر دل		زينست که در چهار جايي پيوست
چون من به خودي نيامدم روز نخست		بر سر خاکي و بادي اندر کف دست
هر چند رهي اسير در قبضه‌ي توست		گر غم خورم از بهر شدن نايد چست
اي چون گل و مل در به در و دست به دست		زين آمد و شد رضاي تو بايد جست
آنرا که شبي با تو بود خاست و نشست		هر جا ز تو خرمي و هر کس ز تو مست
اي نيست شده ذات تو در پرده‌ي هست		جز خار و خمار از تو چه برداند بست
مردانه کنون چو عاشقان مي در دست		اي صومعه ويران کن و زنار پرست
لشکرگه عشق عارض خرم تست		گرد در کفر گرد و گرد سر مست
آسايش صدهزار جان يک دم تست		زنجير بلا زلف خم اندر خم تست
گيرم که چو گل همه نکويي با تست		اي شادي آن دل که در آن دل غم تست
چون آينه خوي عيب جويي با تست		چون بلبل راه خوبگويي با تست
محراب جهان جمال رخساره‌ي تست		چه سود که شيمت دورويي با تست
شور و شر و شرک و زهد و توحيد و يقين		سلطان فلک اسير و بيچاره‌ي تست
امروز ببر زانچه ترا پيوندست		در گوشه‌ي چشمهاي خونخواره‌ي تست
سودي طلب از عمر که سرمايه‌ي عمر		کانها همه بر جان تو فردا بندست
بر من فلک ار دست جفا گستردست		روزي چندست و کس نداند چندست
امروز به محنتم از آن از سر و دست		شايد که بسي وفا و خوبي کردست
تا جان مرا باده‌ي مهرت سودست		تا درد همان خورد که صافي خوردست
گر باده به گوهر اصل شادي بودست		جان و دلم از رنج غمت ناسودست
در دام تو هر کس که گرفتارترست		پس چونکه ز باده‌ي تو رنج افزودست
وان دل که ترا به جان خريدار ترست		در چشم تو اي جان جهان خوارترست
مژگان و لبش عذر و عذابي دگرست		اي دوست به اتفاق غمخوار ترست
بي‌شک داند آنکه خردمند بود		وز کبر و ز لطف آتش و آبي دگرست
هر خوش پسري را حرکات دگرست		کان آفت آب آفتاب دگرست
گويند مزاج مرگ دارد هجران		واندر لب هر يکي حيات دگرست
هر روز مرا با تو نيازي دگرست		هجر پسران خوش ممات دگرست
هر روز ترا طريق و سازي دگرست		با دو لب نوشين تو رازي دگرست
در شهر هر آنکسي که او مشهورست		جنگي دگر و عتاب و نازي دگرست
هستي به معاني تو جهاني ديگر		دانم که ز درد پاي تو رنجورست
غم خوردن اين جهان فاني هوسست		پايي که جهاني نکشد معذورست
نيکويي کن اگر ترا دست رسست		از هستي ما به نيستي يک نفسست
در ديده‌ي کبر کبرياي تو بسست		کين عالم يادگار بسيار کسست
کوران هزار ساله را در ره عشق		در کيسه‌ي فقر کيمياي تو بسست
گر گويم جان فدا کنم جان نفسست		يک ذره ز گرد توتياي تو بسست
گر ملک فدا کنم همان ملک خسست		گر گويم دل فدا کنم دل هوسست
تا اين دل من هميشه عشق انديش‌ست		کي برتر ازين سه بنده را دست رسست
عيبم مکنيد اگر دل من ريش‌ست		هر روز مرا تازه بلايي پيش ست
زين روي که راه عشق راهي تنگ‌ست		کز عشق مراد خانه ويران بيشست
مي‌بايد مي چه جاي نام و ننگ‌ست		نه بر خودمان صلح و نه بر کس جنگست
ار نيست دهان فزونت ار هست کمست		کاندر ره عشق کفر و دين همرنگست
درد است و دواست هم شفا و الم‌ست		گويي به مثل وجودش اندر عدم‌ست
تنگي دهن يار ز انديشه کمست		گويي ملک الموت و مسيحا بهم‌ست
گر هست به نيستي چرا متهمست		انديشه‌ي ما برون هستي ستم‌ست
هر روز مرا ز عشق جان انجامت		ار نيست فزونشدست ور هست کمست
يک جان دو شود چو يابم از انعامت		جانيست وظيفه از دو تا بدامت
آنجا که سر تيغ ترا يافتن ست		از دو لب تو چهار حرف از نامت
زان تيغ اگر چه روي برتافتن ست		جان را سوي او به عشق بشتافتن ست
آنم که مرا نه دل نه جان و نه تنست		يک جان دادن هزار جان يافتن‌ست
تا ظن نبري که هستي من ز منست		بر من ز من از صفات هستي بدنست
برهان محبت نفس سرد منست		آن سايه ز من نيست که از پيرهنست
ميدان وفا دل جوانمرد منست		عنوان نياز چهره‌ي زرد منست
شبها ز فراق تو دلم پر خونست		درمان دل سوختگان درد منست
چون روز آيد زبان حالم گويد		وز بي‌خوابي دو ديده بر گردونست
آن روز که بيش با من او را کينست		کاي بر در بامداد حالست چونست
گويم به زبان نخواهمش گر دينست		بيشش بر من کرامت تمکينست
در مرگ حيات اهل داد و دينست		شوخيست که مي کنم چه جاي اينست
نز مرگ دل سنايي اندهگينست		وز مرگ روان پاک را تمکينست
آنکس که سرت بريد غمخوار تو اوست		بي مرگ همي ميرد و مرگش زين‌ست
آنکس که ترا بار دهد بار تو اوست		وان کت کلهي نهاد طرار تو اوست
آنکس که به ياد او مرا کار نکوست		وآنکس که ترا بي تو کند يار تو اوست
گر دشمن بنده را همي دارد دوست		با دشمن من همي زيد در يک پوست
ايام درشت رام بهرام شه‌ست		بدبختي بنده‌ست نه بدعهدي اوست
آرام جهان قوام بهرامشه‌ست		جام ابدي به نام بهرامشه‌ست
هر چند بلاي عشق دشمن کاميست		اجرام فلک غلام بهرامشه‌ست
منديش به عالم و به کام خود زي		از عشق به هر بلا رسيدن خامي‌ست
در دام تو هر کس که گرفتارترست		معشوقه و عشق را هنر بدنامي‌ست
آن دل که ترا به جان خريدارترست		در چشم تو اي جهان جان خوارترست
چندان چشمم که در غم هجر گريست		اي دوست به اتفاق غمخوارترست
من خود ز ستم هيچ نمي‌دانم گفت		هرگز گفتي گريستنت از پي چيست
گويند که راستي چو زر کانيست		کو با تو و خوي تو چو من خواهد زيست
گر راست به هر چه راستست ارزانيست		سرمايه‌ي عز و دولت و آسانيست
کمتر ز من اي جان به جهان خاکي نيست		من راستم آخر اين چه سرگردانيست
تو بي‌مني از منت همي آيد باک		بهتر ز تو مهتري و چالاکي نيست
اندر عقب دکان قصاب گويست		من با توام ار تو بي‌مني باکي نيست
از خون شدن دل که مي‌انديشد		و آنجا ز سر غرقه به خونش گرويست
زلفين تو تا بوي گل نوروزيست		آنجا که هزار خون ناحق به جويست
همرنگ شبست و اصل فرخ روزيست		کارش همه ساله مشک و عنبر سوزيست
عقلي که ز لطف ديده‌ي جان پنداشت		ما را همه زو غم و جدايي روزيست
جاني که همي با تو توان عمر گذاشت		بر دل صفت ترا به خوبي بنگاشت
روزي که رطب داد همي از پيشت		عمري که دل از مهر تو بر نتوان داشت
اکنون که دميد ريش چون حشيشت		آن روز به جان خريدمي تشويشت
نوري که همي جمع نيابي در مشت		تيزم بر ريش اگر ريم بر ريشت
دهري که شوي بر من بيچاره درشت		ناري که به تو در نتوان زد انگشت
بس عابد را که سرو بالاي تو کشت		بختي که چو بينمت بگرداني پشت
تو دير زي اي بت ستمگر که مرا		بس زاهد را که قدر والاي تو کشت
صد بار رهي بيش به کوي تو شتافت		دست ستم زمانه در پاي تو کشت
دل نيست کز آتش فراق تو نتافت		بويي ز گلستان وصال تو نيافت
بويي که مرا ز وصل يار آمد رفت		دست تو قوي‌ترست بر نتوان تافت
گيرم که ازين پس بودم عمر دراز		و آن شاخ جواني که به بار آمد رفت
اي عالم علم پيشگاه تو برفت		چه سود ازو کانچه به کار آمد رفت
اي چرخ فرو گسل که ماه تو برفت		اي دين محمدي پناه تو برفت
رازي که سر زلف تو با باد بگفت		در حجله‌رو اي سخن که شاه تو برفت
يک ره که سر زلف ترا باد بسفت		خود باد کجا تواند آن راز نهفت
چون ديد مرا رخانش چون گل بشکفت		بس گل که ز دست باد مي‌بايد رفت
گفتا که مخور غم که شوي با ما جفت		آن ديده‌ي نيمخوابش از شرم بخفت
افلاک به تير عشق بتوانم سفت		قربان چنان لب که چنان داند گفت
در عشق چنان شدم که بتوانم گفت		و آفاق به باد هجر بتوانم رفت
تا کي باشم با غم هجران تو جفت		کاندر يک چشم پشه بتوانم خفت
چون از تو نخواهدم گل و مل بشکفت		زرقيست حديثان تو پيدا و نهفت
در خاک بجستمت چو خور يافتمت		دست از تو بشستم و به ترک تو گفت
جايي اگر امروز خبر يافتمت		بسيار عزيزتر ز زر يافتمت
اي ديده‌ي روشن سنايي ز غمت		جان تو که نيک عشوه گر يافتمت
با اين همه يک ساعت و يک لحظه مباد		تاريک شد اين دو روشنايي ز غمت
از ظلمت چون گرفته ما هم ز غمت		اين جان و دل مرا جدايي ز غمت
از بس که شب و روز بکاهم ز غمت		چون آتش و خون شد اشک و آهم ز غمت
دل خسته و زار و ناتوانم ز غمت		از زردي رخ چو برگ کاهم ز غمت
هر چند به لب رسيده جانم ز غمت		خونابه ز ديده مي‌برانم ز غمت
هر چند دلم بيش کشد بار غمت		غمگين مانم چو باز مانم ز غمت
گفتي کم من گير نگيرد هرگز		گويي که بود شيفته‌تر بر ستمت
سرو چمني ياد نيايد ز منت		آن دل که کم خويش گرفتست کمت
خورشيد همه ز کوه آيد بر اوج		شد پست چو من سرو بسي در چمنت
زين رفتن جان رباي درد افزايت		وان من مسکين ز ره پيرهنت
برخيزم و در وداع هجر آرايت		چون سازم و چون کنم پشيمان رايت
آتش در زن ز کبريا در کويت		بندي سازم ز دست خود بر پايت
آن روي نکو ز ما بپوش از مويت		تا ره نبرد هيچ فضولي سويت
هستي تو سزاي اين و صد چندين رنج		زيرا که به ما دريغ باشد رويت
از جستن و خواستن برآساي و مباش		تا با تو که گفت کين همه بر خود سنج
اندر همه عمر من بسي وقت صبوح		آرام گزين که خفته‌اي بر سر گنج
پرسيد ز من که چون شدي تو مجروح		آمد بر من خيال آن راحت روح
هر جاه ترا بلندي جوزا باد		گفتم ز وصال تو همين بود فتوح
راي تو ز روشني فلک سيما باد		درگاه ترا سياست دريا باد
اي شاخ تو اقبال و خرد بارت باد		خورشيد سعادت تو بر بالا باد
نام پدرت عاقبت کارت باد		در عالم عقل و روح بازارت باد
گوشت سوي عاقلان غافل‌وش باد		کارت چو رخ و سرت چو دستارت باد
بي روي تو آب ديده‌ها آتش باد		چشمت سوي صوفيان دردي کش باد
زلفينانت هميشه خم در خم باد		بي وصل تو روز نيک را شب خوش باد
شادان به غم مني غمم بر غم باد		واندوهانت هميشه دم در دم باد
نور بصرم خاک قدمهاي تو باد		عشقي که به صد بلا کم آيد کم باد
در عشق داد من ستمهاي تو باد		آرام دلم زلف به خمهاي تو باد
اصل همه شادي از دل شاد تو باد		جاني دارم فداي غمهاي تو باد
بيداد همي کني و دادم ندهي		تا بنده بود هميشه بر ياد تو باد
از کبر چو من طبع تو بگريخته باد		داد همه کس فداي بيداد تو باد
دشمنت چو من به گردن آويخته باد		با خلق چو تو خلق من آميخته باد
گردي که ز ديوار تو بربايد باد		يا همچو من آب روي او ريخته باد
اي در غم تو طبع خردمندان شاد		جز در چشمم از آن نشان نتوان داد
کاري که نه کار تست ناساخته باد		هر کو به تو شاد نيست شاديش مباد
گر چهره‌ي من جز از غم تست چو زر		در کوي تو مال و ملک درباخته باد
چشمم ز فراق تو جهانسوز مباد		در بوته‌ي فرقت تو بگداخته باد
روزي اگر از تو باز خواهم ماندن		بر من سپه هجر تو پيروز مباد
آن را شايي که باشم از عشق تو شاد		شب باد همه عمر من آن روز مباد
با اين همه چشم زخم اي حورنژاد		و آن را شايم که از منت نايد ياد
آن به که کنم ياد تو اي حور نژاد		در راه تو بنده با خود و بي خود باد
گر چه به خيال تست بيهوده و باد		و آن به که نيارم از جفاهاي تو ياد
ما را بجز از تو عالم افروز مباد		بيهوده ترا به باد نتوانم داد
اندر دل ما ز هجر تو سوز مباد		بر ما سپه هجر تو پيروز مباد
در ديده‌ي خصم نيک روي تو مباد		چون با تو شدم بي‌تو مرا روز مباد
چون قامت من دل دو توي تو مباد		بر عاشق سفله نيک خوي تو مباد
آب از اثر عارض تو مي گردد		جز من پس ازين عاشق روي تو مباد
گر عاشق تو چو خاک لاشي گردد		آتش زد و رخسار تو پر خوي گردد
تن در غم تو در آب منزل دارد		چون باد به گرد زلف تو کي گردد
جان در طلب تو باد حاصل دارد		دل آتش سوداي تو در دل دارد
پس کيست که او نيل ترا گل دارد		پس کيست که او نيل ترا گل دارد

عشقست مرا بهينه‌تر کيش بتا

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته