توصيه ويژه دندانپز شكان به كودكان

- خانم! دختر كوچولوي شما، هر روز چقدر لبنيات مصرف مي‌كند؟
- لبنيات خوب مي‌خوره، دكتر‍! ولي نمي‌دونم چرا اينقدر دندوناش زود خراب مي‌شه؟
- لبنيات خوب يعني چقدر؟
- هر شب كه مي‌خواد بخوابه، يه ليوان پر شير و عسل مي‌خوره... عصرها هم شير كاكائو.
- ماست، پنير، دوغ و شير بدون افزودني چطور؟
- نه راستش! خيلي اهل ماست و شير ساده نيست.
و از چشم‌هاي دكتر اين‌طور خوانده مي‌شود كه شير شبانه شيرين‌شده با عسل كه دشمن دندان‌ها است، شيركاكائوي شيرين همراه با كيك هم كه با داشتن شكر زياد دندان‌ها را تهديد مي‌كند و از طرفي كاكائو هم كه مانع از جذب كلسيم شير مي‌شود و ... خلاصه، اين دختر كوچولو تا رسيدن به مقدار مناسب كلسيم روزانه در مجموع روزي 3 ليوان شير، ماست و مقداري پنير، کم دارد!
در دانشگاهي در ژاپن، پژوهشي روي بچه‌ها انجام شد. والدين 2058 بچه 3 ساله، در مورد عادت‌هاي غذايي بچه‌هايشان، پرسشنامه‌اي را پر كردند. يكي از سوال‌هاي اين پرسشنامه درباره مقدار ماستي بود كه بچه‌ها به طور روزانه مصرف مي‌كردند. بعد از پايان اين پژوهش، مشخص شد، بچه‌هايي كه لااقل 4 بار در هفته، ماست مي‌خورند، به مقدار 23 درصد كمتر از كودكاني كه ماست نمي‌خورند، دچار پوسيدگي دنداني مي‌شوند. هر چند تمامي فرآورده‌هاي لبني مثل شير، پنير، ماست و... به علت داشتن كلسيم و فسفر فراوان به استحكام دندان‌ها كمك مي‌كند اما در اين پژوهش به صورت خاص مشخص شد كه ماست عامل مهمي در جلوگيري از پوسيدگي دندان‌ها است و مي‌تواند آن‌ها را در برابر پوسيدگي محافظت كند.

به سختي الماس، به نرمي پنير
 

وقتي يك خوراكي را به دهان مي‌بريم در محيط دهان تغييرهايي شروع مي‌شود و اين تغييرها از همان دقيقه ورود غذا به دهان آغاز مي‌شود. اين تغييرها به اين صورت است: غذاهاي كربوهيدراتي قابل‌تخمير به قندهاي ساده مثل گلوكز، فروكتوز، مالتوز و لاكتوز تبديل مي‌شوند. باكتري‌هاي محيط دهان، اين قندها را تخمير مي‌كنند و اسيد مي‌سازند. اسيد دندان‌ها را به پوسيدگي مي‌كشاند و ميناي سخت الماس‌گونه را به ماده نرم پنيري شكلي تبديل مي‌كند. غذاهاي شيرين مثل شيريني‌ها، كيك‌ها، نوشابه‌ها و شكلات‌ها منبع اصلي ايجاد پوسيدگي هستند. با ورود خوراكي‌هاي پوسيدگي‌زا به دهان، اسيد ايجاد شده و مقداري از مواد معدني ميناي دندان را حل مي‌كنند. اما با عمل جبراني بزاق، اين مواد معدني مي‌تواند دوباره روي ميناي قرار گيرد. اگر سرعت حل ميناي دندان بيشتر از بازگذاري آن باشد، كم‌كم ميناي دندان به مقدار زيادي حل شده و فرآيند پوسيدگي آغاز مي‌شود. هر چه خوراكي‌ها بيشتر در كنار باكتري‌ها باقي بمانند، اسيد بيشتري توليد مي‌شود. بنابراين كربوهيدرات‌هاي شيرين چسبناك مثل گزها و تافي‌ها كه مدت طولاني روي دندان‌ها مي‌چسبند، بسيار پوسيدگي‌زا هستند. از طرفي كربوهيدرات‌هاي غيرشيرين اما چسبناك مي‌توانند پوسيدگي‌زا باشند. يك مثال وحشتناك از اين گروه، چيپس است. يك مشت چيپس بخوريد و بعد ببينيد اين خرده‌هاي چيپس تا چه مدت طولاني روي دندان‌ها مي‌چسبند و تميز نمي‌شوند. دندان‌هايي كه برجستگي و فرورفتگي بيشتري دارند (مثل دندان‌هاي آسيا) غذاهاي بيشتري را در خود گير مي‌اندازند و در معرض خطر بيشتر پوسيدگي هستند.
اگر مي‌خواهيد دندان‌هاي سالمي داشته باشيد به اين نكته دقت كنيد. زمان خوردن خوراكي‌ها (مخصوصا ميان‌وعده‌ها) همان‌قدر مهم است كه نوع آنها. اين جمله به آن معناست كه با خوردن هر خوراكي پوسيدگي‌زايي، محيط دهان ما به سمت اسيدي شدن و آمادگي براي پوسيدگي پيش مي‌رود و اگر ما مرتب و به فواصل زماني كوتاه، خوراكي‌هاي مختلف بخوريم مرتب دهان ما در حالت اسيدي باقي مانده و خطر ايجاد پوسيدگي بسيار بالا مي‌رود. خوردن يك بيسكوييت همراه شام، يا بلافاصله بعد از تمام شدن آن خيلي بهتر از آن است كه ما اين بيسكوييت را نيم ساعت بعد از پايان شام مصرف كنيم. افرادي كه عادت دارند هر از گاهي آب‌نباتي بمكند، شكلاتي در دهان بگذارند يا مرتب چاي و قهوه شيرين بنوشند مدام دهان خود را در حالت اسيدي و دندان‌ها را در خطر شديد پوسيدگي نگاه مي‌دارند.

12 توصيه کليدي
 

اگر مي‌خواهيد نه تنها دندان‌ها، بلكه بدن سالمي داشته باشيد، اين توصيه‌ها را رعايت كنيد:
1) غلات سبوس‌دار و كامل را مصرف كنيد.
2) از سبزي‌هاي مغذي‌ شامل سبزي‌هاي تيره و نارنجي استفاده كنيد (حداقل 5/2 فنجان در روز)
3) ميوه‌هاي زياد و متنوع بخوريد. (حداقل 2 فنجان در روز)
4) مصرف ماهي، حبوبات، خشكبار و دانه‌ها را فراموش نكنيد.
5) نمك كمتري مصرف كنيد.
6) وزنتان را كنترل كرده و هر روز ورزش كنيد.
7) حداقل روزي 3 ليوان شير، ماست يا پنير مصرف كنيد.
8) اگر مي‌خواهيد دندان‌هاي سالمي داشته باشيد علاوه بر نكات ياد شده، چند تا تذكر كوچك ديگر را هم بايد در نظر داشته باشيد:
9) ميان‌وعده‌هايتان را محدود كنيد. اگر نياز به مصرف زياد ميان‌وعده‌ها داريد، خوراكي‌هاي دوستدار دندان را انتخاب كنيد.
10) ميان‌وعده‌هاي نوشيدني‌تان را از آب‌ميوه‌هاي شيرين و چاي شيرين، به دوغ، آب ميوه‌هاي طبيعي يا آب خالص تغيير دهيد.
11) هرگز آب‌‌نبات‌ها را نجويد.
12) هر از گاهي آدامس‌هاي بدون قند بجويد. جويدن اين آدامس‌ها به افزايش بزاق كمك كرده و داند‌ن‌ها را در برابر پوسيدگي مقاوم مي‌كنند.
منبع: www.salamat.com
/ج