فلسفه افعال نماز
پرسش :
با توجه به جایگاه ویژه نماز در قرآن، فلسفه حرکات و سکنات نماز مانند حالات نشستنها و برخاستنها در نماز چیست؟
پاسخ :
آنچه در فلسفه ایستادن در نماز مىتوان بیان کرد این است که: «عبد» بداند در پیشگاه حقّ مطلق و مقام قیّومیّت، قیام کرده است؛
امام زین العابدین علیه السلام مىفرماید: «از حقوق نماز که باید رعایت شود عبارت از این است که بدانى نماز ورود به محضر خدا است و بدانى که هنگام نماز در پیشگاه خدا ایستادهاى و ...»1
اما آنچه در بیان فلسفه تشهّد در نماز مىتوان گفت این است که: نمازگزار هنگام ورود به نماز در اذان و اقامه، شهادت به وحدانیت و رسالت و امامت مىدهد و در تشهد هنگام خروج از نماز - که در واقع خروج از فنا به بقا و از خودخواهى به خداخواهى است - به این حقیقت توجه مىکند که نماز رسیدن به توحید حقیقى، و شهادت به وحدانیت خداوند است؛ و سرّ «اوّلیّت» نماز که همان ایستادن در پیشگاه خداوند و سرّ نشستن که همان رسیدن به خداوند (تقرب به پروردگار) و شهادت به یکتایى او است، همهاش براى او است چون همه چیز او است. «هُوَ الاَوَّلُ و الآخِرُ و الظّاهِرُ و الباطِنُ؛2 اول و آخر و پیدا و پنهان او است» ایستادن آغاز سفر براى خدا، و نشستن اوج تعظیم و کرنش براى حرکت به سوى او است.«کَما بَدَاَکُم تَعُودُون؛3 همانگونه که در آغاز شما را آفرید باز مىگردید» پس در همه حالات (ایستادن یا نشستن) شایسته است، مقصد فراموش نشود و حقیقت وحدانیت و الوهیت حق تمام وجود نمازگزار را بگیرد و قلبش را در این سفر معراجى، خدایى کند، تا شهادتش حقیقت پیدا کند، و از نفاق و شرک منزه گردد. شهادتى که در حال ایستادن هنگام اذان و اقامه گفته مىشود، شهادت قبل از سفر است، و شهادتى که در حال نشستن در تشهد گفته مىشود، شهادت پس از سفر است.
پس خوب است انسان بر این حالت خویش که مقام قرب الهى است مواظبت کند، تا همیشگى باشد.
امام صادق علیه السلام مىفرماید: «تشهد، ستایش خداوند بلند مرتبه است».4
آنچه از فلسفه ایستادن و نشستن در نماز گفته شد تنها بخش بسیار کوچکى از آن است. براى آگاهى بیشتر به نشانى که ذیلاً مىآید مراجعه شود.5
پینوشتها:
(1). مستدرک الوسایل، میرزا حسین نورى، ج 4، ص 93
(2). حدید/ 3
(3). اعراف/ 29
(4). همان، ج 5، ص 17
(5). ر.ک: آداب نماز، امام خمینى، صص 154-146 و صص 363-362
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
آنچه در فلسفه ایستادن در نماز مىتوان بیان کرد این است که: «عبد» بداند در پیشگاه حقّ مطلق و مقام قیّومیّت، قیام کرده است؛
امام زین العابدین علیه السلام مىفرماید: «از حقوق نماز که باید رعایت شود عبارت از این است که بدانى نماز ورود به محضر خدا است و بدانى که هنگام نماز در پیشگاه خدا ایستادهاى و ...»1
اما آنچه در بیان فلسفه تشهّد در نماز مىتوان گفت این است که: نمازگزار هنگام ورود به نماز در اذان و اقامه، شهادت به وحدانیت و رسالت و امامت مىدهد و در تشهد هنگام خروج از نماز - که در واقع خروج از فنا به بقا و از خودخواهى به خداخواهى است - به این حقیقت توجه مىکند که نماز رسیدن به توحید حقیقى، و شهادت به وحدانیت خداوند است؛ و سرّ «اوّلیّت» نماز که همان ایستادن در پیشگاه خداوند و سرّ نشستن که همان رسیدن به خداوند (تقرب به پروردگار) و شهادت به یکتایى او است، همهاش براى او است چون همه چیز او است. «هُوَ الاَوَّلُ و الآخِرُ و الظّاهِرُ و الباطِنُ؛2 اول و آخر و پیدا و پنهان او است» ایستادن آغاز سفر براى خدا، و نشستن اوج تعظیم و کرنش براى حرکت به سوى او است.«کَما بَدَاَکُم تَعُودُون؛3 همانگونه که در آغاز شما را آفرید باز مىگردید» پس در همه حالات (ایستادن یا نشستن) شایسته است، مقصد فراموش نشود و حقیقت وحدانیت و الوهیت حق تمام وجود نمازگزار را بگیرد و قلبش را در این سفر معراجى، خدایى کند، تا شهادتش حقیقت پیدا کند، و از نفاق و شرک منزه گردد. شهادتى که در حال ایستادن هنگام اذان و اقامه گفته مىشود، شهادت قبل از سفر است، و شهادتى که در حال نشستن در تشهد گفته مىشود، شهادت پس از سفر است.
پس خوب است انسان بر این حالت خویش که مقام قرب الهى است مواظبت کند، تا همیشگى باشد.
امام صادق علیه السلام مىفرماید: «تشهد، ستایش خداوند بلند مرتبه است».4
آنچه از فلسفه ایستادن و نشستن در نماز گفته شد تنها بخش بسیار کوچکى از آن است. براى آگاهى بیشتر به نشانى که ذیلاً مىآید مراجعه شود.5
پینوشتها:
(1). مستدرک الوسایل، میرزا حسین نورى، ج 4، ص 93
(2). حدید/ 3
(3). اعراف/ 29
(4). همان، ج 5، ص 17
(5). ر.ک: آداب نماز، امام خمینى، صص 154-146 و صص 363-362
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
