اعتدال در تعریف و تمجید افراد

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

الثَّنَاءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الِاسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصِیرُ عَنِ الِاسْتِحْقَاقِ عِیٌّ أَوْ حَسَدٌ.

تعریف و تمجید بیش از حد چاپلوسی است و کمتر از آنچه که طرف استحقاق دارد و درماندگی و حسادت است.

نهج البلاغه: حکمت 339

چاپلوسی و حق کشی و قصور در تعریف دیگران هر دو ممنوع است اینکه بعضی برای رسیدن منافع دنیا چنان افراد را بالا می برند که آنها به خاطر نداشتن ظرفیت وادار به غرور و کبر می شوند و آن قدر زیاده روی در تعریف می شود امر به تعریف شده مشتبه می گردد تا جایی که ادعای مقامات و رتبه های بالا می نماید. در واقع چاپلوسان بزرگترین ظلم و خیانت را در حق انسان های بی ظرفیت می نمایند.

امام علیه السلام می فرمودند:
کَثرَهُ الثَّناهِ مَلَقٌ یُحدِثُ الزَّهوَ و یُدنِی مِنَ العِزَّهِ؛
زیادی تعریف کردن چاپلوسی است که غرور می آورد و تکبر را ایجاد می‌کند در مقابل بی انصافی در تعریف و تقدیر از کسانی که استحقاق تعریف دارند نشان قصور و حسادت است.(1)

شخص حسود به خطر رذیله ای که در وجودش هست نه توان شنیدن تعریف انسان های لایق و محترم را دارد و نه خود حاضر است گاهی لب به ثنا و تمجید خوبان بگشاید.

شرح ابن میثم
امام علیه‌ السلام از دو طرف افراط و تفریط در ستایش دیگران به خاطر پیامد ناپسند آنها بر حذر داشته است، پیامد افراط، چاپلوسى، و تفریط در ستایش درماندگى و یا حسد نسبت به فضیلت کسى است که مورد ستایش است.(2)

پی‌نوشت‌ها:
1- غرر الحکم، ح 1627
2- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 698

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.