میزان اعتماد و حسن ظن به دوستان

چکیده: روابط انسان ها بر اساس مهر و دوستی اگر شکل بگیرد، می تواند ثابت و ماندگار باشد. هر چقدر اعتماد در میان ایشان بیشتر باشد و دوستی بر اساس حسن ظن شکل بگیرد،ماندگارتر است. با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید. 

تعداد کلمات: 961 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه

میزان اعتماد و حسن ظن به دوستان

دوستی؛ در محیطی سالم و در سایه اعتماد و خوش بینی به ثمر خواهد نشست. اگر بخواهید از ثمرات دوستی بهرمند شوید، باید به دوست خود اعتماد داشته و به او خوش گمان باشید. محیطی که در آن بی اعتمادی و بدگمانی حاکم باشد، سرچشمه رذائل اخلاقی خواهد شد و دوستی در چنین جایی ممکن نخواهد بود.
افراد در دوستی ها چند دسته هستند:
گروه اول) اصل را بر بی اعتمادی گذاشته و به هیچکس اعتماد نمی کنند مگر که خلاف آن ثابت شود.
گروه دوم) به همه چیز و همه کس خوش بین هستند و نهایت اعتماد را در مورد همه کس جایز می دانند.
گروه سوم) به همه کس و همه چیز خوش بین هستند. اما اعتمادشان به دیگران بر پایه شناخت آنها از افراد است.
مسلم است که کار گروه اول با آموزه های دینی ما سازگاری ندارد. قرآن کریم می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن انَ بعض الظن اثم»[1] ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمان ها بپرهیزید. چرا که بعضی از گمان ها گناه است.
گروه دوم نیز به جهت اعتماد نابجا به هر کسی با مشکل مواجه خواهند شد. اسلام توصیه می کند که به همه مومنین حسن ظن داشته و خوش گمان باشید. با مومنین دوست بوده و به آن ها ابراز محبت نمائید، اما داشتن اعتماد کامل و بدون جهت نیز کار غلطی است. قرآن کریم در انجام معاملات می فرمایند که باید بدهی­ها نوشته شده و شاهد گرفته شود «اذا تداینتم بدین الی اجل مسمی فاکتبوه ... واستشهدوا شهیدین من رجالکم»[2] هنگامی که بدهی مدت داری(به خاطر وام یا داد و ستد) به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید ... و دو نفر از مردان (عادل) خود را (بر این حق) شاهد بگیرید. البته نوشته شدن بدهی و شاهد گرفتن فقط به علت جلوگیری از اعتماد نابجا نیست، بلکه ممکن است، شخص بدهی خود را فراموش کند و همین علتی برای برهم خوردن دوستی ها و درگیری ها شود.

بهترین کار چیست؟

بهترین روش در برخورد با دوستان، داشتن محبت و حسن ظن به آن ها است. یعنی اصل اولیه در برخورد با مردم و دوستان، درستکاری آنها و خوش بینی است. مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. اما این کار به این معنا نیست که به او اعتماد کامل داشته باشید و هیچ احتمال خلافی در مورد او ندهید. زیرا وسوسه های شیطان کماکان در طول زندگی وجود خواهد داشت. بنابراین رعایت جانب احتیاط امری عقلایی است. امام علی علیه السلام فرمودند: «اُبذُل لصدیقک کل المودة و لا تبذل له کل الطمانینه»[3] هر چه محبت داری نثار دوستت کن اما هر چه اطمینان داری به پای او مریز.
همچنین خوش گمانی و محبت نباید سبب شود تا تحت تاثیر دوستی قرار گرفته و تمام اسرار و رازهای زندگی خود را با او درمیان بگذارید. باید توجه داشته باشید که گاه دوستی ها از هم گسسته می شوند و همان شخصی که زمانی با شما دوست بوده، از همین اسرار شما بر علیه شما استفاده خواهد نمود. زیرا انسان ها در طول زمان تغییر خواهند کرد. لذا فرمودند: «دوستت را چنان دوست بدار که شاید روزی دشمن تو شود و با دشمنت چنان دشمنی ورز که ممکن است روزی دوست تو گردد».
نکته مهم این است که اگر انتخاب دوست بر اساس امتحان و آزمایش رخ داده و اصول دوستیابی در مورد او رعایت شده باشد، این اعتماد می تواند فراتر رفته تا جایی که حتی سمپاشی های دیگران در مورد دوست نتوانند نظر انسان را نسبت به او عوض نماید. احادیث بسیاری ما را از اعتماد کردن به دوست پیش از آزمایش او منع کرده اند. به عنوان مثال، امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: «الطمانینة الی کل احد قبل الاختبار عجزٌ» [4]اعتماد کردن به هرکسی قبل از آزمودن او، ناتوانی است.

نتیجه گیری

با توجه به اهمیت ویژه و بالای دوست در سرنوشت انسان و همراهی او در بیشتر لحظات زندگی، لازم و ضروری است تا در انتخاب او کمال دقت به عمل آید. برای دریافت بهترین نتیجه، می توان به بیانات معصومین علیهم السلام مراجعه و ویژگی های دوست خوب را سرلوحه قرار داده و با آزمایش فرد، به انتخابی صحیح دست یافت.
نکته قابل ملاحظه اینجا است که در صورت یافتن این دُر نایاب، باید کمال ظرافت و دقت را در مورد برخورد با او رعایت کرده و چنان رفتار نمود که خود ما نیز بعنوان دوستی خوب و نیکو برای او قلمداد شویم.

بیشتر بخوانید
پیامدهای بی اعتمادی اجتماعی
ویژگی دوستی ها در مقاطع مختلف زندگی
بهترین راه های آزمودن دوست
افراد نامناسب برای دوستی
عوامل آسیب زننده به دوستی ها