ازدواج خوب چه ازدواجی است؟

ازدواج خوب، بر پایه شناخت درست از همدیگر شکل می گیرد. 
 

چگونه است که برخی از ازدواج ها تا پایان عمر با شادکامی همراه می شوند، اما برخی دیگر با ناراحتی و طلاق، تیره و تار می گردند؟ آیا می توان پیش از ازدواج پیش بینی کرد که کدام زوج کارشان به شادکامی و کدام یک به ناراحتی یا طلاق ختم می شود؟ و حتی در صورتی که امکان چنین پیش بینی باشد، آیا می توان وضعیت زوجینی را که در معرض ناراحتی و نارضایتی قرار دارند؛ با تغییر بازخوردها و رفتارهایشان به سمت شادمانی و رضایت از ازدواجشان نزدیک کرد؟
 

براساس آنچه در فصول گذشته بیان شد، این فصل به عوامل پیش بینی کننده مثبت ازدواج می پردازد. عوامل پیش بینی کننده مثبت عواملی هستند که وجود آنها زندگی موفق را در آینده پیش بینی می کند. بر خلاف عوامل منفی که وجود آنها زندگی ناموفق را پیش بینی می کند همچنین، براساس شواهد فصول قبل می توان از دسته سوم عواملی نیز سخن گفت که وجودشان دو دسته عوامل اخیر را تعدیل می کند. برای مثال عامل پایبندی مذهبی می تواند توقعات اقتصادی و ناهماهنگی خانوادگی را تا اندازه ای تعدیل کند.
 
با وجود خوش بینی به همه عوامل پیش بینی کننده ازدواج به نظر می رسد که با توجه به مطالب فصول گذشته و منابع دینی پیش بینی کننده های پایدارتر، از اهمیت بیشتری برخوردارند. پیش بینی کننده های ازدواج را می توان به چند طبقه اساسی تقسیم کرد:

 

عوامل پیش بینی کننده منفی نیز به عنوان عناصری مستقل در نظر گرفته می شوند؛ برای مثال، وجود بیماری روانی یک پیش بینی کننده منفی است و معمولا به عنوان یک عامل مهم در بررسی های مربوط به طلاق دیده می شود که در فصول پیش شواهد آن ملاحظه شد. بنابراین وجود این عوامل زمینه شکست یک ازدواج را به دنبال خواهد داشت.
 
هرچند عوامل تعدیل گر می توانند به عنوان متغیر مثبت نیز عمل کنند، اما اثر دیگر عوامل را نیز کنترل می کنند. مثلا دین داری یا پایبندی مذهبی افزون بر اینکه می تواند سبب موفقیت در زندگی شود، اثر عوامل طلاق را تعدیل و فقدان عوامل مثبت را نیز جبران می کند. برای مثال، اگر دو زوج خانواده های ناهماهنگی داشته باشند، اما درجه پایبندی مذهبی آنها بالا باشد، می توانند این کمبود را بپوشانند و اثر منفی این ناهماهنگی را با پایبندی مذهبی کاهش دهند، یعنی زوجین دین دار این اختلاف ها را با اصول مذهبی خود پشت سر می گذارند.
 

ازدواج های خوب دارای ویژگی های مشخصی هستند. برخی از این ویژگی ها را می توان پیش از ازدواج تشخیص داد. کسانی که در برابر مشکل، مکانیزم های شناختی شان برای حل مسئله فعال می شود، ازدواج های موفقی را تجربه می کنند (السون، ۲۰۰۱). مارکمن، استانلی و بلامبرگ (۲۰۰۱)، نیز ضمن اشاره به مطالعات طولی گاتمن و همکاران، که به طور دقیق تعامل های بیش از دو هزار زوج را در طول بیست سال مطالعه کرده اند، نشانه های مهم ازدواج های موفق را «مهربانی و خوشایند» بودن لحظات تعامل آنها نسبت به تعامل های منفی (۵ به ۱) و بر خلاف آن زوج های مستعد طلاق که تعامل مثبت و منفی آنها را برابر و کمتر (1 تعامل مثبت در برابر ۱ یا چند تعامل منفی) اعلام می کنند. آنها عوامل خطر یا پیش بینی کننده منفی را افزون بر آن شامل عیب جویی (حمله به شخصیت و اخلاق همسر)، تحقیر (تحقیر و سوء استفاده روانی از همسر)، واکنش دفاعی (سلب مسئولیت، بهانه جویی)، و انعطاف ناپذیری (اغماض و سکوت در برابر گفتگو) می دانند.
 
از دیدگاه مذهبی یک ازدواج خوب ازدواجی است که دارای دو کارکرد اصلی یعنی آرامش دهی (سکونت) و پرورش دهی (تربیت) باشد (پسندیده، ۱۳۹۲). افزون بر آن به نظر می رسد که ازدواج های موفق سه ویژگی اساسی دارند: آرامش افراد خانواده در کنار هم، عیب پوشی و برجسته دیدن نقاط مثبت.
 
این سه ویژگی ناظر بر آیات قرآن کریم نیز هست که همسر را برگرفته از جان یکدیگر می داند و برای سکونت و آرامش نفس متلاطم انسان آفریده شده است و نیز در جای دیگری همسران را لباس هم می داند. لباس دارای کارکردهای متفاوت است؛ از جمله اینکه ساتر انسان و به ویژه عیوب او است. لباس جسم را زیباتر نشان می دهد. لباس از انسان جدا نمی شود (ر.ک: طباطبایی، ۱۳۷۴، ج۲، ص۶۴). بنابراین، مشاوره پیش از ازدواج به دنبال یافتن عواملی است که به ثبات و پویایی یک ازدواج مربوط می شود.
  
 منبع: مشاوره پیش از ازدواج، مسعود جان بزرگی، صص 161-163، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، اول، 1397.