نقش مؤثر و کلیدی بانوان در راستای جهش تولید چیست؟

از زنان به عنوان بازیگران نقش های گوناگون یاد می شود. بسیاری از نقش های آنان از جمله وظیفه درآمدزایی در گذشته تنها بر عهده مردان بود. گرچه این امر به افزایش فشار بر آن ها منجر می شود چرا که هنوز وظایف اصلی خانه داری، پرورش و تربیت کودک بر عهده آن هاست. عوامل بسیاری بر نحوه پاسخگویی آنان به افزایش مسئولیت هایشان از جمله حضور در جامعه، تعیین سیاست های خانواده، شکل دهی ارزش های فرهنگی و نیز مدیریت تولید تاثیرگذار است. در دنیای امروز حضور زنان در زمینه‌های تولیدی و صنایع گوناگونی چون کشاورزی، مد، قالیبافی و ... غیرقابل چشم پوشی است. این صنایع چهره خانواده ها، روستاها و حتی در ابعادی وسیع تر، کشور را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. در ادامه با ما باشید تا نقش زنان را به عنوان چراغ راه جهش تولید بررسی کنیم.

چهارشنبه، 2 تير 1400

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

نقش مؤثر و کلیدی بانوان در راستای جهش تولید چیست؟

همانطور که می دانید امسال به دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت الله خامنه ای، سال جهش تولید نام گرفته است. این بدان معناست که در زمینه تولید باید تغییرات و تحولات اساسی به وجود آید که بتوان به آن ها نام جهش را نسبت داد. از آن جایی که تحقق شعار سال امری واجب و حیاتی بوده و ایجاد تحول و جهش در تولید نیز وظیفه ای خطیر محسوب می‌شود، تمامی افراد جامعه اعم از زن و مرد و یا حتی جوان و نوجوان، در این امر سهم بزرگ و مهمی را داشته و نقشی اساسی بازی می کنند.

حال آن چه ما در این نوشتار برآنیم، بررسی نقش یکی از مهم ترین گروه های جامعه، یعنی زنان، در این امر مهم است. از آن رو که زنان مهم ترین کانون جامعه، یعنی خانواده را رهبری می کنند، پس در به حداکثر رساندن ظرفیت تولید و افزایش چند برابری آن نیز سهم به سزایی دارند.

زنان در خانواده به عنوان یکی از مهم ترین عاملان پرورش و رشد نیروی کار هستند، پس از همین طریق در تحقق جهش تولید نیز جایگاهی مهم دارند.

یکی از مهم ترین منظر های جهش تولید، بعد اقتصادی آن است که می توان گفت خانواده به عنوان یک جامعه کوچک و مصرف کننده، بسیار درگیر مسائل اقتصادی بوده و زنان نیز به عنوان کلیدی ترین فرد خانواده می توانند در این بعد از مبحث جهش تولید، نقش کلیدی را بازی کنند.

ابعاد مختلف جهش تولید

جهش و افزایش تولید، ابعاد مختلفی دارد. همین امر باعث شده است که تک تک افراد جامعه در تحقق آن نقش مهمی را داشته باشند. برای مثال افراد صاحب کسب وکار با کارآفرینی و ایجاد اشتغال می توانند در این زمینه مؤثر واقع شوند.

حتی می توان گفت یک دانش آموز نیز با دانستن مفهوم این شعار و تعیین اهداف برای خود، به نوبه خود می تواند به عنوان کوچک ترین فرد جامعه، باز هم نقش مهم و کلیدی را در تحقق این شعار بازی کند. ابعاد اجتماعی جهش تولید نیز طیف وسیعی دارند. هر کس که در جامعه نقشی دارد، در تحقق شعار سال نیز سهم خواهد داشت.

همانطور که می دانیم کوچک ترین جامعه و یا شاید بهتر باشد بگوییم اولین جامعه ای که هر فرد در آن چشم به دنیا باز می کند، خانواده است. هر آن چه که ما در جامعه هستیم، در کودکی در خانواده در ما شکل گرفته است. شخصیت اصلی ما در خانواده است که شکل می گیرد و تمام اعمال ما در جامعه نیز تحت تأثیر همین محیط خواهد بود.

حال نقش زنان در خانواده چیست؟ شاید بتوان گفت در رأس خانواده همین زنان قرار دارند. زنانی که حمایت کننده همسران خود بوده و مادرانی که نقش مهمی را در تربیت کودکان بازی می کنند. اگر زنان در برنامه تربیتی خود تحقق شعار سال را هدف قرار دهند، فرزندانی را وارد جامعه بزرگ تر می کنند که با همین هدف و در راستای تحقق آن، شروع به فعالیت می کنند. همسران نیز از این حیطه خارج نخواهند بود. وقتی توسط زنان و مادران، تحقق جهش تولید در خانواده مبنا قرار گیرد، در محیط خارج از خانه نیز همسران آن ها بر همین مبنا عمل خواهند کرد. (1)

زنان، چراغ راه جهش تولید

همانطور که پیش تر هم ذکر کردیم، زنان به عنوان کلیدی ترین فرد در خانواده که اولین جامعه فرزندان است، به صورت مستقیم و غیر مستقیم، نقش مهمی را در تحقق شعار سال، جهش تولید، بازی می کنند. آن ها با رعایت الگوهای مختلف در محیط خانواده و تربیت فرزندان بر همان اساس، می توانند چراغ راه جهش تولید باشند.

یکی از بارزترین مواردی که در افزایش بهره وری و تولید می تواند مؤثر باشد، الگوی مصرف مناسب و صرفه جویی است. زنان، به خصوص گروه های خانه دار، بیش تر وقت خود را در محیط خانه می گذرانند؛ پس سهم بزرگی را در رعایت الگوهای مصرف و صرفه جویی خواهند داشت.

تصمیم گیری در رابطه با عمده خریدهای مربوط به خانه و پخت و پز که بر عهده زنان است، مهم ترین بسترها برای رعایت الگوهای مصرف هستند. زنان با رعایت صرفه جویی به صورت غیر مستقیم نقش مهمی را در تحقق جهش تولید بازی خواهند کرد.

به طور کلی وقتی می توان افزایش و گسترش تولید را داشت که در استفاده از مواد اولیه صرفه جویی به عمل آید. پس این امر، در تحقق شعار سال جایگاه بالایی خواهد داشت. اولین مکان که بتوان در آن صرفه جویی را اجرا کرد و به فزندان نیز آموخت، همین خانواده بوده و معلم آن نیز زنان و مادران خواهند بود.

مورد دیگری که بی شک در تحقق شعار سال خیلی مؤثر است، دوری از هر گونه تجمل گرایی و چشم و هم چشمی بوده که کلید آن نیز فقط در دست زنان خواهد بود. این فرهنگ بد که متأسفانه در جامعه ما هم تا حدودی وجود دارد، مانعی بزرگ در جلو راه بهبود و گسترش تولید است. هر آن چه تجمل گرایی بیشتر شود، نیازها به کالاهای لوکس و بعضاً خارجی نیز بیش تر می شود.

این باعث می شود که تولید به سمت بیراهه رفته و یا اینکه نیاز به واردات بی رویه و بی فایده از کشورهای دیگر به وجود آید. این همان ابتدای امر وابستگی خواهد بود. پس هر گونه چشم و هم چشمی و تجمل گرایی می تواند مانعی غول آسا بر سر راه تحقق شعار سال باشد.

حال زنان با رعایت فرهنگ اسلامی و اصل قرار دادن امر صرفه جویی، مؤثرترین افراد در از بین بردن این مانع خواهند بود. زنان با دوری از هرگونه تجمل گرایی، فرزندان و همسران خود را نیز به همین سمت و سو سوق می دهند. (1) و (2)

نقش مادران در فرهنگ سازی

فرهنگ سازی نیز از جمله دیگر مواردی است که می تواند در تحقق شعار سال بسیار مؤثر باشد و زنان هستند که در ایجاد آن، در رأس قرار دارند. هر امر نیکویی که برای جامعه مفید باشد، باید به شکل فرهنگ در آمده و در دسته اصول زندگی قرار گیرد. پس با این حساب، باید در اولین جامعه یعنی خانواده به کودکان آموزش داده شود. مربیان اصلی کودکان در خانواده نیز همین زنان و مادران هستند. پس فرهنگ سازی از خانه هر کس توسط زنان خانه شروع می شود.

بانوان و مادران باید تحقق شعار سال، یعنی گسترش و جهش تولید را به صورت یک فرهنگ درآورده و در مباحث آموزشی خود به فرزندان قرار دهند. اگر جهش تولید توسط مادران به صورت یک فرهنگ دربیاید و به کودکان آموزش داده شود، دیگر تحقق آن در جامعه کار سختی نخواهد بود و به صورت اتوماتیک وار توسط تمام افراد جامعه اجرا خواهد شد. (1)

زنان با کارآفرینی، جهش تولید را موجب می شوند

مبحث کارآفرینی از جمله مباحثی است که در بخش جهش تولید بسیار مؤثر واقع شده است. تأثیری که کارآفرینی در جامعه، می تواند در تحقق جهش تولید داشته باشد، بی نظیر خواهد بود. با افزایش کسب و کار قطعاً در بخش تولید نیز جهش ایجاد خواهد شد.

چه بسیار جوانانی بوده اند که با ایجاد کسب وکار و کارآفرینی برای آن ها، تفکراتی از قبیل مهاجرت به دیگر کشورها را از سر بیرون کرده و برای آبادانی وطن خود تلاش کرده اند. حال آیا زنان در کدام قسمت از این مبحث قرار دارند؟ آیا نقش آنان در زمینه کارآفرینی نیز برای کشور حیاتی و مؤثر خواهد بود؟

قطعاً جواب این سؤال «بله» است. زنان از جمله مهم ترین مهره ها در بحث کارآفرینی و اشتغال زایی به حساب می آیند. چه زنانی که در محیط های کار مشغول به کار هستند و چه زنان خانه دار. هر دو گروه در تحقق جهش تولید نقش مهمی را بازی می کنند. قسمت اعظمی از کارآفرینی در دست زنان جامعه ما است.

بسیاری از کارگاه های تولیدی توسط همین بانوان اداره شده و خیل عظیمی در آن ها مشغول به کار هستند. برای مثال اگر در گذشته در قسمت پوشاک واردات زیادی از کشورهای مختلف از جمله ترکیه به کشور ما، ایران انجام می شده است، امروزه در راستای تحقق جهش تولید، کارگاه های خیاطی فراوانی با مدیریت زنان در سراسر کشور به راه افتاده است که گروه های فراوانی از دیگر خانم ها و یا حتی آقایان در آن ها مشغول به کار شده اند.

با این فعالیت ها، نه تنها کارآفرینی انجام گرفته است، بلکه تولید در زمینه پوشاک برای مثال، جهش و گسترش فراوانی یافته است. این مورد به تنهایی می تواند قدم بزرگی در تحقق استقلال و بی نیازی به واردات از دیگر کشورها باشد.

برقراری کسب وکارهای خانگی نیز مثال دیگری از انواع فعالیت هایی هستند که زنان در جامعه می توانند در راستای تحقق شعار سال انجام دهند. حتی با توجه به گسترش ویروس منحوس کرونا و همه گیری این بیماری، خیلی از این کسب وکارها به صورت آنلاین انجام می شوند که این خود باعث می شود زنان و مادران بتوانند محیط خانه و فعالیت هایی که در آن جا انجام می دهند را نیز مدیریت کنند. (3)

لازم به ذکر است بدانید نه تنها زنان در محیط های شهری، که زنان ساکن روستا و بانوان روستانشین نیز سهم بزرگی در تحقق شعار سال را دارا هستند. فعالیت هایی از جمله قالی بافی از کسب وکارهایی است که عموماً بانوان و مادران روستایی با اشتغال به آن، علاوه بر کارآفرینی، کسب درآمد کرده و حتی با صادرات دستاوردهای خود به دیگر کشورها، جهش تولید را نیز سبب می شوند.

خالی از لطف نیست که بدانید امروزه فرش ایرانی زبانزد تعداد زیادی از کشورهای دنیا است. محصولی که حاصل دسترنج مادران و زنان روستایی بوده و از اقصی نقاط دنیا متقاضیانی داشته و در زادگاه خود نیز جهش در تولید و آبادانی را حاصل می شود. البته کار کردن زنان و بانوان روستایی در بحث کشاورزی در کنار همسران خود نیز از دیگر نمونه های فعالیت زنان در عرصه تحقق شعار سال است. (3)

اهمیت آموزش مهارت به زنان و مادران

با توجه به مباحثی که در بالا مطرح کردیم، حال که از اهمیت و نقش کلیدی زنان در راستای تحقق جهش تولید آگاه هستیم، آموزش مهارت به آن ها برای بهبود هرچه بیش تر نقش کلیدی آن ها در جامعه، از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.

با مهارت افزایی زنان است که می توان یک جامعه مصرف گرا را به سمت مولد بودن و تولید محوری راهنمایی کرد. تا زمانی که مصرف گرا باشیم، تولید و رونق اقتصادی میسر نخواهد بود و حتی اقتصاد ما به سمت ویرانی نیز سوق پیدا خواهد کرد.

زنان باید بدانند به موازات مصرف بهینه و صحیحی که داشته و خانواده را نیز به سمت آن سوق می دهند، در عرصه های تولیدی و کارآفرینی نیز باید فعال و هدایت کننده باشند. با وجود زنانی با این بینش است که جامعه به سمت و سوی توسعه اقتصادی تقویت خواهد شد.

حال که نیمی از جمعیت جامعه کشور ما ایران را از نظر جنسیتی بانوان تشکلی می دهند، پس نقش آن ها نیز در تحقق شعار سال و در نظام اقتصادی کشور، پیش از گذشته اهمیت پیدا می کند. با اطمینان می توان گفت با حضور زنان در تمامی عرصه ها، شکوفایی و رشد در تمام زمینه ها و همچین تولید، مشاهده خواهد شد. (2)

جهش و گسترش تولید که تنها راه ممکن جهت بهبود اوضاع فعلی جامعه است، ابعاد مختلفی را دارا است. تحقق این شعار سال به خصوص در دورانی که کشور ما تحت تحریم های ظالمانه و دسیسه های دشمنانه کشورهایی همچون آمریکا است، امری ضروری و واجب بوده به گونه ای که تمام افراد جامعه اعم از پیر و جوان و زن و مرد باید در تحقق آن تلاش کنند.

زنان به عنوان کلیدی ترین افراد در بنیان خانواده و به تبع آن در جامعه نیز نقش مهمی را در تحقق شعار سال بازی می کنند. آن ها با اشاعه فرهنگ تولید محوری و اتکا به خود در محیط خانواده می توانند جهش تولید را از همان ابتدا مبنای کار فرزندان خود قرار دهند.

با از بین بردن فرهنگ های غلطی همچون مصرف گرایی و تجمل و چشم و هم چشمی نیز زنان می توانند جهش تولید را میسر شوند. البته همانطور که اشاره کردیم، کارآفرینی و ایجاد کسب و کار توسط زنان نیز از جمله فعالیت های کلیدی است که زنان در زمینه جهش تولید می توانند در جامعه داشته باشند.

بررسی نقش کلیدی زنان در خانواده

در این عصر زنان به عنوان پیشگامان ملت شناخته می شوند. براساس گزارش دبیر کل سازمان ملل، زنان نیمی از منابع انسانی را تشکیل می‌دهند که بزرگترین منبع انسانی همگام با مردان به شمار می‌روند. زنان به عنوان کلید توسعه، ثبات و کیفیت زندگی در خانواده برشمرده می شوند که نقش هایی از جمله همسر، رهبر، مدیر، حسابدار و از همه مهم‌تر مادر را بر عهده می گیرند. (4)

نقش زنان در خانواده به عنوان همسر

به عنوان شریک و دوست مرد در نظر گرفته می شوند. بسیاری از معیارهای اخلاقی را تعیین می‌کنند و سعی بر کاهش استرس و فشارهای زندگی دارند. آرامش و نظم را در محیط خانواده برقرار و با ایجاد اعتماد به نفس در شریک خود، زمینه را برای افزایش و اعتلای وضعیت اقتصادی خانواده هموار می‌کنند.

از این رو می‌توانند به عنوان منبع الهام در خانواده به ایفای نقش بپردازند. در همه بحران‌ها نقش همراه و پشتیبان را اختیار می‌کنند و موفقیت‌ها را با همسر خود سهیم می شوند. عشق، درک متقابل، همدردی، وفاداری و احترام را به همسر خود ابراز می دارند. (5)

نقش زنان در خانواده به عنوان مدیر

ایجاد خانه‌ای قانونمند از ضروریات تشکیل خانواده است که تشکیل آن عموماً بر عهده زن قرار می گیرد. اوست که وظایف اعضای خانواده را تعیین می‌کند و آموزش‌ها و منابع لازم را در اختیار اعضا قرار می‌دهد. تهیه و سرو غذا، گزینش و نگهداری از پوشاک، لباسشویی، تهیه و حفظ اثاث منزل و در کل نگهداری تمام منابع خانه بر عهده اوست. در کنار آن کارکرد خانواده در اجتماع را بررسی می‌کند و وسایل تفریح و ارتقای سطح آموزشی آن را نیز در نظر می گیرد. (5)

نقش زنان در خانواده به عنوان حسابدار

وی نقش کنترل و نگهداری مخارج و درآمدها را برای تعیین حداکثر بازدهی مالی خانواده بر عهده دارد. همیشه در حال محاسبه سود و زیان خانواده و تامین کسری بودجه آن است. تعیین هزینه معقول برای تهیه وسایل ضروری زندگی یا حتی لوکس را زیر نظر دارد و اگر شاغل باشد در تزریق سرمایه به خانواده کمک می‌کند. وی قادر است تا از زواید زندگی مشترک بکاهد و از آن‌ها برای اهداف افزایش نقدینگی خانواده استفاده نماید. (5)

نقش زنان در خانواده به عنوان مادر

مسئولیت‌های خطیر بارداری و تربیت کودک توسط زن در خانواده در نظر گرفته می‌شود. ایجاد عادت‌های خودکنترلی، نظم، سختکوشی، صداقت و... در کودک از جمله وظایف اوست. تماس وی با کودک در شکل گیری حیاتی‌ترین رفتارهای کودک نقش اساسی ایفا می‌کند و الگوی رفتاری کودک را شکل می‌دهد. وی به عنوان اولین معلم کودک شناخته می‌شود. قوانینی چون نژاد، اخلاق و آرمان‌های اجتماعی از طریق اوست که به کودک منتقل می‌شود.

نحوه ارتباط او با کودک، نگرش‌های وی و در نتیجه شخصیت او را شکل می‌دهد. مراقبت دائمی‌بر اعضای خانواده جهت دریافت غذا، خواب کافی و تفریح بر عهده اوست. وی با سلیقه خود فضای خانه را شکل می‌دهد و آن را به مکانی مناسب برای رشد و پرورش کودک تبدیل می‌کند. مادر، حلقه اصلی خانه و خانواده است. بسیاری از نیازهای روحی اعضا به کمک درایت و دستان شفابخش اوست که درمان می‌شود. وی با اختصاص وقت، انرژی و قدرت فکری خود این امر را ممکن می سازد. (5)

بررسی نقش کلیدی زنان در جامعه

در طول تاریخ، نقش اصلی زنان در جامعه با ثبات، پیشرفت و توسعه بلند مدت، بقای ملت‌ها را تضمین نموده است. 43 درصد از نیروی کار در زمینه کشاورزی (در برخی کشورها تا 70 درصد) را زنان تامین می‌کنند که در این زمینه زنان روستایی نقش پررنگ تری دارند. کشاورزی به عنوان موتور توسعه و کاهش فقر به خصوص در کشورهای در حال توسعه شناخته می‌شود که تصمیم گیری در زمینه تعیین رژیم‌های غذایی بر عهده زنان یا همان مادران قرار دارد. این امر در سلامت کودک نقش مهمی ایفا می‌کند. (6)

زنان در جامعه و رویارویی با چالش های اقتصادی/سیاسی

مطالعات جهانی نشان می‌دهد که در صورت تغییر یا فروپاشی وضعیت اقتصادی و یا سیاسی در جامعه، وظیفه سازگاری و وفق دهی با شرایط موجود در خانواده را زنان به عهده می گیرند. (6)

زنان در جامعه به عنوان نیروی کار

میانگین سهم زنان در نیروی کار جهانی بالغ بر 45.4 درصد است. کار رسمی و غیر رسمی زنان می‌تواند جامعه را از نهادی نسبتاً خودمختار به نهادی مستقل مبدل کند. با وجود موانع اجتماعی بسیار، زنان روستایی در کشورهای در حال توسعه در حال ایجاد بنیان‌های اقتصادی هستند که منافع اقتصادی خانواده را می‌تواند برای چند نسل تامین کند. نقش کار زنان نه تنها در روستاها بلکه در جوامع شهری با رشد فزاینده‌ای همراه بوده است. گرچه جایگاه آن‌ها هنوز از مردان در اکثر کشورهای دنیا عقب‌تر برآورد می‌شود اما نقش تاریخی و حضور سرنوشت ساز آن‌ها در دهه‌های اخیر قابل بحث نیست.

به گفته میشل باشلت، معاون دبیرکل و مدیر اجرایی UN Women: «هنگامی که زنان توانمند می شوند و حقوق و دسترسی به زمین، رهبری و فرصت ها را ادعا می نمایند، اقتصاد رشد می کند، امنیت غذایی افزایش و چشم اندازها برای نسل های فعلی و آینده بهبود می یابد.» (6)

زنان در جامعه به عنوان آموزش دهنده

نقش زنان در گذار از بیسوادی به سوادآموزی در جامعه غیرقابل انکار است. این آموزش‌های مقدماتی کلید دستیابی به توسعه پایدار قلمداد می شوند. آموزش می‌تواند به افزایش بهره وری در زمینه‌های اقتصادی و صنایع مختلف، ارتقاء وضعیت زنان و دختران، کاهش نرخ جمعیت، افزایش حفاظت از منابع محیط زیستی و به طور کل بالا بردن سطح زندگی در اجتماع بیانجامد. مادران بدون در نظر گرفتن جنسیت فرزندان خود آن ها را ترغیب به سوادآموزی می نمایند. (6)

اهمیت تربیت و سوادآموزی فرزندان و نقش زنان در آن در گفته‌ای از ناپلئون بناپارت به خوبی دریافت می‌شود. وی بر این عقیده بود که «مادران خوبی به من بدهید و من ملت خوبی به شما می دهم.» لذا پیشرفت ملت به نحوه تربیت فرزندان آن به وسیله مادران بستگی دارد. وجود مادران تحصیل کرده، فرزندان آگاه تر و توانمندتری را به جامعه ارائه می دهد که طی آن کل جامعه می تواند پیشرفت کند. از این رو زنان در جامعه نقش مهمی در پیشرفت و شکوفایی آن جامعه ایفا می کنند.

بسیاری از اغتشاشات اجتماعی به دست افرادی شکل می گیرد که در دامان اشتباهی تربیت شده اند. زنان در جامعه در نقش هایی چون پزشک، مهندس، مدیر، روسای ایالات و... به ایفای نقش می پردازند. نقش آن ها در مدیریت بحران های جهانی بسیار مشهود است. (7)

بررسی ارتباط بین خانواده و جامعه

در تمامی جوامع بشری، خانواده به عنوان واحد اصلی در ساختار اجتماعی شناخته می‌شود. خانواده به عنوان یک نهاد رسمی، قدمتی بیش از خانواده مذهبی یا دولتی دارد. فرزندان از بدو تولد تا بزرگسالی که قادر به تشکیل خانواده خود باشند و مستقل شوند در نهاد خانواده به سر می‌برند. از این رو هر فردی در دو خانواده اصلی، خانواده‌ای که در آن متولد می‌شود و خانواده‌ای که خود در آینده وظیفه ایجاد آن را به عهده می گیرد در ارتباط نزدیک است.

در هر نهاد خانواده حداقل به دو نفر نیاز است. همه اعضای آن شامل همسران، فرزندان یا فرزندخواندگان در تعامل با یکدیگر هستند و وظایفی بر عهده دارند. از این رو به این ترتیب با امکانات رفاهی مشترکی سروکار و در جهت تولید پیوندها و منابع خانوادگی سهم به سزایی دارند. آن‌ها به حفظ فرهنگ مشترک خانواده کمک می‌کنند. از این رو نهاد خانواده به عنوان نهادی بنیادی در تامین نیازهای بیولوژیکی و فرهنگی شناخته می‌شود.

البته الگوی تعاملات بین اعضای آن می‌تواند متغیر از سایرین باشد و براساس شرایط موجود شکل گیرد و یا تعمیم یابد. این الگوها نسبت به شرایط بیرونی و بحران‌های خانوادگی سازگاری می یابند. (8)

از این رو جامعه شناسان برای رابطه مابین دو نهاد خانواده و جامعه اهمیت بسیاری قائل هستند. چرا که خانواده، اساسی‌ترین و کوچک‌ترین واحد اجتماعی است که بنیان وسیع جامعه بر آن استوار می‌شود. خانواده از نظر اجتماعی به عنوان یک گروه شناخته می‌شود که معمولاً با خون، ازدواج، زندگی مشترک یا فرزندخواندگی همراه است و ارتباط عاطفی بین اعضای آن ایجاد می‌شود. (8)

جامعه از مزایای خانواده هایی بهره می‌برد که افراد سالمی را پرورش می‌دهند. خانواده‌ها تمایل دارند با جامعه خود ارتباط بیشتر و موثرتری برقرار کنند از این رو از سنین ابتدایی به فرزندان خود می آموزند که تنها راه کنترل سطح جامعه، مشارکت در آن است. نگرش مراقبتی را با اهدای پول و سایر کمک‌ها به فرزندان خود می آموزند و اهمیت حضور در جامعه بزرگتر را به آن‌ها یادآور می شوند.

خانواده‌ها با اطمینان از دستیابی به بهترین فرصت‌های آموزشی برای کودکان به افزایش سطح علمی جامعه کمک می‌کند. کمک‌های عاطفی و اقدام‌های عملی خانواده‌ها در جامعه اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به کمک‌های صرفاً مالی خواهد داشت. (8)

یکی از نمودهای تاثیرگذاری خانواده در جامعه را می توان کاهش نرخ جرم و جنایت دانست. چرا که تمایل به خشونت بخشی از تمدن بشری بوده است. خانواده قادر به ریشه کن کردن آن نیست اما می تواند به پیشگیری از آن کمک فراوانی کند. از این رو جامعه در سطح وسیع تر احساس آرامش و امنیت بیشتری را تجربه می کند. (9)

زنان؛ رابط بین خانواده و جامعه

زنان در جامعه به عنوان مدیران مهم‌ترین کانون جامعه یعنی خانواده به عنوان عاملان پرورش نیروی کاری نقش تاثیرگذاری دارند. آن‌ها می‌توانند در زمینه جهش تولید سهم تاثیرگذاری داشته باشند. از آن جایی که خانواده‌ها به عنوان بنیادی مصرف کننده شناخته می شوند از این رو طبیعی است که در مسائل اقتصادی نیز دخیل گردند. (10)

نقش اقتصادی زنان به خصوص خانه دار و ورود آن ها به مشاغل خانگی یا حوزه های دیگر بسیار پررنگ تر از قبل است. زنان در محیط خانواده می توانند مفاهیم کلیدی چون صرفه جویی، اصول مدیریت مصرف و از همه مهم تر آموزش مسایل مالی به نسل های بعدی را به عهده گیرند. آموزش مدیریت صحیح منابع به حفظ محیط زیست کمک فراوانی خواهد نمود. در زمینه‌های اقتصادی می‌توانند نسل آینده را به نسلی کارآفرین تبدیل نمایند و هم چنین با ورود به مشاغل خانگی چرخ اقتصاد خانواده را به گردش درآورند و با جهش تولید، تغییرات محسوس در جامعه ایجاد کنند.

زنان می‌توانند فرزندان خود را در دنیای مصرف گرای امروزی تربیت نموده و لزوم استفاده از کالاهای تولید ملی را در آن‌ها نهادینه نمایند که در سطح جامعه به فرهنگ حمایت از تولیدات ملی منجر شود. هم چنین لزوم صرفه جویی و دوری جستن از تجملات نیز می‌تواند جزو آموزش‌های آنان قرار گیرد.

بخش وسیعی از زنان در بخش‌های روستایی هم راستا با مردان در حوزه کشاورزی تاثیرات بسیاری دارند. به طوری که در کاشت و برداشت محصولات استراتژیکی چون گندم، جو و دانه‌ها روغنی همکاری می نمایند. در پرورش و نگهداری محصولات دامی نقش به سزایی ایفا می‌کنند و به کمک آن به رفع نیازهای مالی و ایجاد پایگاه اقتصادی برای افزایش میزان نقدینگی خانوار تاثیر می گذارند.

سامان دهی این افراد می‌تواند نیازهای یک جامعه را به واردات محصولات مشابه کاهش دهد یا به کل مستقل سازد. زنان در تشکل هایی چون تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها در تولیدات صنایع دستی و یا سایر صنایع نیز نقش عمده ایفا می‌کنند. این محصولات می‌تواند تولیدات داخلی را افزایش داده و با جهش تولید و صادرات کالا، ارز به کشور وارد نماید. (11)

البته باید خاطرنشان نمود در زمینه جهش تولید، فرهنگ سازی و نهادینه سازی آموزش های کلیدی نقش اساسی ایفا می کند که در ایجاد سبک سالم زندگی در خانواده ها بسیار موثر است. زنان با یادگیری و اجرای این آموزه ها می توانند فرزندان خود را به کارآفرین های آینده نیز تبدیل نمایند.

در زمینه جهش تولید مقوله اقتصاد نقش اصلی را ایفا می‌کند که تحقق این امر با پشتوانه‌های فرهنگی و اصلاح الگوی رفتاری جامعه میسر می‌شود.

افزایش مهارت زنان در حوزه‌های مختلف می‌تواند جامعه مصرف گرا را به جامعه‌ای تولید کننده و تولیدمحور به جای مصرف گرا بودن تبدیل کند. این الگوهای رفتاری مورد نیاز از طریق زنان می‌تواند در خانواده‌ها شکل گیرد و نسل آینده را نیز به لزوم آن آگاه سازد. (11)

حمایت از زنان در خانواده ها که نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند و ارائه وام کم بهره می تواند به آنان انگیزه های لازم در جهت آموزش، ترویج و توسعه مشاغل را براساس مهارتشان ارائه دهد. از این رو لازم است تا پتانسیل‌های هر منطقه و ظرفیت‌های موجود در آن را برای حداکثر بهره وری شناسایی نمود. (12)

نقش زنان در جهش تولید

امروزه اهمیت حضور زنان محدود به تشکیل خانواده، فرزندآوری و تربیت کودکان نیست و زنان بسیاری در سراسر دنیا در زمینه های مختلفی از جمله پزشکی، علوم سیاسی، علوم اقتصادی، هوا و فضا و... به ایفای نقش های کلیدی می پردازند. گرچه هنوز میزان اثربخشی این افراد در کوچک ترین اما مهم ترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده، پررنگ و بسیار تاثیرگذار قلمداد می شود.

حضور زنان در جامعه گرچه با نابرابری‌ها و کاستی‌های فراوانی روبروست و میزان حضور آنان در همه جوامع به طور یکسان ارزیابی نمی‌شود اما ضریب مشارکت آنان در دهه‌های اخیر و تاثیرگذاری در افزایش میزان تولید به شدت محسوس است. زنان آموزش دیده و توانمند می‌توانند در افزایش تولیدات داخلی مشارکت نمایند و به تبع آن جهش تولید را به ارمغان آورند.

با فرهنگ سازی در میان خانواده ضریب مشارکت در تاثیرگذاری آنان را تغییر دهند و از این رو با تبدیل جوامع مصرف گرا به جوامع تولیدکننده، در افزایش میزان نقدینگی خانوار نقش مهمی ایفا کنند. از این نمونه می‌توان به زنان روستایی اشاره نمود که در تولیدات کشاورزی، دامی، صنایع دستی و... با دریافت وام‌های کم بهره به آموزش مهارت‌های خود به نسل آینده می پردازند و با بهبود رژیم‌های غذایی، سلامتی و نهادینه سازی مسئولیت‌های اجتماعی در اعضای خانواده، آن‌ها را به نسلی کارآفرین تبدیل می نمایند.

حضور پر رنگ زنان در تحقق جهش تولید

زنان؛ قشری که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می هند به عنوان یکی از مهمترین سرمایه‌های انسانی، نقش مؤثر و بالقوه‌ای در فرایند توسعه بخش‌های مختلف جامعه اعم از بخش فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و... ایفا می‌کنند که همین امر موجب شده تا نقش قابل توجه زنان در بهبود فضای کسب و کار مورد توجه قرار گیرد. کسب و کار می‌تواند باعث ایجاد فعالیت‌های متکی به کارآفرینی شده و نقش سرمایه‌های انسانی را در اقتصاد پررنگ‌تر نماید.

نقش کلیدی بانوان در افزایش رونق تولید

تحقق یافتن جهش تولید، مستلزم تأمین و آماده سازی مجموعه ای از اقدامات به هم پیوسته، به موازات یکدیگر است. در این میان، بانوان می‌توانند به روش‌های گوناگون، نقش شایسته‌ای در افزایش رونق در حوزه تولید کشور ایفا کنند.

از یکسو زنان با قرار گرفتن در نقش فرد نخست فرهنگی و تربیتی در خانواده، علاوه بر جایگاه کلیدی در آموزش و تربیت صحیح فرزندان خود، می‌توانند در اصلاح الگوی مصرف، ترویج الگوی خرید کالای ایرانی به هنگام انتخاب اقلام مورد نیاز منزل و پرهیز از تجمل گرایی و مصرف گرایی، سهم به سزایی در جریان بهره وری و تولید ملی داشته باشند. از آنجا که یکی از مشخصه‌های اقتصاد مقاومتی استفاده از کالاهای داخلی است، چنین عملکردی ترویج دهنده فرهنگی سازنده در میان فرزندان و دیگر اعضای خانواده به حساب می آید. (13)

تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بانوان در جهش تولید

واقعیت این است که کالاها و محصولات، تنها نیازهای انسان‌های امروزی را برطرف نمی‌کنند بلکه به دلیل فضای رقابتی امروز در تولید و ارائه محصولات گوناگون، نوعی فرهنگ مصرف و سبک زندگی را نیز به همراه می آورند. لذا بانوان در این خصوص هم می‌توانند حافظ فرهنگ یک کشور باشند و هم در تولید دستاوردهای فرهنگی، بازار اقتصادی را یاری دهند. (14)

از سوی دیگر، بانوانی که سرمایه، مواد اولیه، بسترهای لازم، زیرساخت‌ها و یا حمایت‌های سرمایه‌ای برخوردار هستند، می‌توانند با برپا کردن کسب و کارهای متعدد و گوناگون مانند کارگاه‌های قالی بافی، تولید محصولات خانگی به میزان انبوه، برپا کردن کلاس‌های آموزشی مختلف و... به جهش تولید کمک کنند. (15)

از آنجا که بیشتر محصولات تولیدی، نیازهای بانوان در امور خانه و یا نیازهای شخصی آن‌ها را برطرف می‌کند، بنابراین نسبت به تولید محصولات مورد نیاز آگاه‌تر بوده و همین امر سبب می‎شود ورود بانوان به عرصه‌های کسب و کار و تولید و استفاده از همه ظرفیت‌های بالقوه و به فعلیت درآوردن آن ها، موانع تولید را برطرف کرده و دستاوردهای مطلوب تری به همراه داشته باشد. (13)

اما اگر بانوان قادر نباشند به شکلی مستقیم در فرایند تولید تأثیرگذار باشند، می‌توانند با روش هایی مانند حمایت از کالاهای ایرانی و کاهش وابستگی به خارج، به شکل غیرمستقیم به جهش تولید کمک کرده تا رونق اقتصادی حاصل شود. (15)

آیا کارآفرینی و کسب و کارهای خانگی باعث جهش تولید می‌شود؟

رشد اخیر فضاهای کسب و کار کشورهای در حال توسعه، بی ارتباط با نقش زنان کارآفرین و موقعیت محوری خانواده نیست. جامعه مصرف گرا نقشی در تولید ندارد و اقتصاد را به سمت ویرانی خواهد برد اما اگر در نقطه مقابل، علاوه بر آموزش مصرف بهینه و صحیح، زمینه نقش آفرینی نیروهای انسانی فعال در جامعه را فراهم ساخته و به عنوان مثال به توسعه کارآفرینی مشتمل بر کسب و کارهای خانگی بپردازیم، حرکت جامعه به سمت توسعه اقتصادی و جهش تولید تقویت می‌شود. (16)

اگرچه در گذشته، کارآفرینی به آقایان محدود می شد اما در سال‌های اخیر، بانوان نیز به این حوزه ورود کرده و یکی از تجلی گاه های نقش آفرینی زنان در عرصه تولیدی، در کسب و کارهای خانگی نمود پیدا می کند. در واقع چنین کسب و کارهایی، ظرفیتی ویژه در توسعه فرصت های شغلی و کاهش ضریب بیکاری به شمار رفته و به موازات آن بخشی از تولید کشور نیز در سایه فعالیت در مشاغل خانگی تأمین می شود. (13)

ثبات و کارآیی نظام تولیدی کشور در سایه نقش آفرینی بانوان

در دوران کنونی، فراهم سازی زمینه مناسب جهت مشارکت زنان، بهره مندی و بهره گیری از قدرت و خلاقیت آنان در رأس منابع و سرمایه‎های نوین است. آنچه سبب موفقیت بیشتر زنان در کارآفرینی و توسعه کسب و کارهای خانگی می‌شود، خصوصیاتی است که آن‌ها را در این زمینه منحصر به فرد کرده است. این خصوصیات عبارتند از:

مهارت های ارتباطی که سبب بیان بهتر احساسات شده و توان برقراری ارتباط مؤثر را ایجاد می کند.

مهارت های مردمی که به درک احساسات دیگران و رمز و رازهای حرکات آن ها و کشف منظور دیگری از لحن صدا منجر می شود.

مهارت به کار گیری تفکر شبکه ای به این معنا که بانوان را در جمع آوری داده ها از محیط اطراف و ارتباط بین داده های مختلف، توانمند می سازد.

مهارت برقراری توافق: زنان کارآفرین، به خوبی بحث می کنند و قادر هستند شرایطی ایجاد کنند تا با طرف های خود، روابط هماهنگ برقرار کنند.

توانایی ایجاد و گسترش روابط حسنه: روابط طولانی با مشتری در تجارت، نیازمند ایجاد دوستی و مهربانی و روابط عمومی مطلوب است که بانوان در این زمینه از توانایی ویژه بهره مند هستند. (17)

موفقیت زنان کارآفرین در راه اندازی مشاغل خانگی، علاوه بر کسب سودهای اقتصادی، دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی نیز به همراه دارد. چنانچه به پتانسیل بالقوه این افراد در انجام کارهای رسمی و غیر رسمی توجه شود، آن‌ها را به یکی از بزرگ‌ترین منابع سرمایه گذاری تبدیل خواهد کرد.

آموزش صحیح و اصولی بانوان جامعه برای آن‌ها این امکان را فراهم می سازد تا به موازات ایفای نقش محوری خود در کانون خانواده، به نقش آفرینی در حوزه تولیدی نیز روی آورده تا در سایه چنین فعالیت هایی و افزایش خود باوری آن ها، نظام تولیدی کشور از ثبات و کارایی بیشتری برخوردار شود.

باید توجه داشت که تقویت و توسعه کسب و کارهای خانگی و حفظ ظرفیت‌های بالقوه موجود در آن، مستلزم فراهم ساختن بستری مناسب جهت عرضه تولیدات و دستاوردهای خانگی است که نیازمند اتخاذ تدابیر هوشمندانه، برنامه ریزی هدفمند و اصولی، حمایت مسئولان دستگاه‌های اجرایی، تسهیل صدور مجوزها و... است. (13)

حضور زنان چه زنان روستایی و خانه دار و چه زنان تحصیلکرده در سطوح مختلف کارآفرینی، مدیریت، فعالیت های حرفه ای هنری، ورزشی و خانواده، سبب بالا رفتن مشارکت آنان، کاهش هزینه های تولید و رشد و توسعه اقتصادی خواهد شد. (18)

چگونه بانوان می‌توانند به صورت غیرمستقیم به جهش تولید کمک کنند؟

خانواده نهادی مهم در جامعه است که در گذشته به عنوان بخشی از نهاد اقتصادی به شمار می رفت؛ بدان دلیل که هم نقش تولید کننده و هم نقش مصرف کننده داشت اما پس از وقوع انقلاب صنعتی به تدریج نهاد خانواده از نقش تولیدگری خارج شد و نقشی مصرف کننده به خود گرفت که به اعتقاد برخی اندیشمندان و متفکران در حوزۀ جامعه شناسی و فرهنگ ناشی از اجبار و تفکر نظام سرمایه داری است.

علیرغم وجود چنین شرایطی، باز هم خانواده یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در حوزه اقتصاد محسوب می‌شود و اگر جامعه‌ای خواستار دسترسی به اقتصادی پویا و قوی است باید از خانواده شروع کرده و به آن توجه داشته باشد.

بانوان به عنوان محور کانون خانواده و عامل اصلی پرورش و تربیت فرزندان، نقش بسیار مهمی در چرخۀ اقتصاد خانواده و جامعه دارند. نسلی که در آینده قرار است مدیریت جامعه را به دست گیرد، افرادی هستند که هم اکنون در محیط خانواده تربیت شده و رشد می یابند.

بنابراین مادران با شناسایی الگوی صحیح مصرف و نیاز سنجی بر مبنای اولویت ها، آموزش فرزندان در راستای توجه به تولیدات داخلی کشور و جلوگیری از مصرف کنندگی صرف و توجه به تبدیل آن‌ها به سرمایه‌های انسانی دارای انگیزه و استقلال، گام مهمی در جهت تحقق جهش تولید و انضباط اقتصادی برخواهند داشت.

در مقابل مادرانی که سبک زندگی را در خانواده بر اساس تجمل و مصرف گرایی قرار می‌دهند، این تفکر را به فرزندان نیز منتقل کرده و در نهایت جامعه را به سمت جامعه مصرفی و وابستگی اقتصادی سوق می‌دهند. (19)

لزوم فرهنگ سازی و آموزش مهارت های گوناگون به فرزندان

نگاه فرهنگی بانوان، می‌تواند تأثیر بسیاری در رونق تولید داشته باشند. یکی از ضروریات تحقق جهش تولید، فرهنگ سازی و نهادینه کردن ضروریات آن در اذهان و افکار عمومی جامعه است که می‌توان از آن به عنوان سبک زندگی یاد کرد. این فرهنگ سازی در بسیاری مواقع به دلیل حضور بانوان در فضای خانه و ارتباط با دیگر اعضای خانواده، بر دوش آن‌ها قرار می گیرد.

بنابراین بانوان به عنوان مهمترین الگو و مسئول فرهنگی در جامعه قلمداد شده که باید بیش از پیش به آن‌ها اهمیت داده شود چرا که نقش پررنگ، اساسی و زیربنایی در پیشبرد اهداف جامعه دارند. (16)

همچنین بانوان از طریق پرورش استعدادها و تربیت نیروی انسانی کارآمد، نقش دیگر در تحقق جهش تولید ایفا می‌کنند. فرزندان در خانواده و تحت رهبری مادر می توانند مهارت های گوناگون را برای کمک به جامعه، تولید و کارآفرینی بیاموزند. کشف استعداد فرزندان و هدایت کردن آن در مسیر صحیح، توسط والدین و به ویژه مادران سبب می شود تا فرزندان به نیرویی پویا و خلاق برای جامعه تبدیل شوند که همواره در صدد کمک به اقتصاد کشور هستند.

این افراد با آن دسته از فرزندان که صرفاً به سیستم آموزشی وابسته هستند تا در نهایت از طرف دولت، کار و شغلی به آن ها پیشنهاد شود متفاوت بوده و تمام این موارد به نحوه تربیت مادران وابسته است. (20)

نمونه هایی از کارآفرینی بانوان و نقش آن ها در جهش تولید

چنور محمدی، دختر کارآفرین کرمانشاهی که به دلیل مشکلات مالی پس از فوت پدر، با حمایت کمیته امداد و کمک خواهرانش، اقدام به کشت زعفران کرد و به عنوان کشاورز برتر در استان کرمانشاه شناخته شد. خانم محمدی در کنار کشت زعفران، به کشت محصولات دیگری مانند گوجه فرنگی، خیار، بادام زمینی و هندوانه روی آورد و با توسعه سطح زیرکشت زعفران، زمینه اشتغال 5 نفر به صورت مستقیم و 20 نفر به صورت غیرمستقیم را فراهم کرد. (21)

توران شریفی، بانویی که با دست خالی و بدون سرمایه، شروع به پرورش 100 عدد جوجه مرغ و اردک می‌کند. هر چند در ابتدا مورد تمسخر اهالی روستای اجدادی خود قرار می گیرد اما با پشتکار و اراده به کار خود ادامه می‌دهد تا جایی که تمام خانم‌ها و جوانان بیکار همان روستا و روستاهای اطراف امیدیه جذب همین کار می شوند. توران بانو با استفاده از تجربیات کشاورزی پدر، کار کشاورزی را نیز شروع کرده و آن را آنقدر توسعه می‌دهد که در حال حاضر تأمین کننده نهال و نشاء منطقه است.

خانم شریفی از حدود سال 94، در کنار فعالیت‌های دیگر به پرورش زنبور نیز روی آورد و توانست بازدهی بالایی کسب کند. او در این مسیر از آموزش رایگان به روستائیان غافل نشد و به عنوان حامی در کنار جوانان تازه کار قرار گرفت. به گفته خانم شریفی تمام محصولات از قبیل عسل، گرده گل، ژل رویال، بره موم و گیاهان دارویی به صورت ارگانیک و بدون استفاده از هیچ نوع کود شیمیایی تهیه و با بسته‎بندی خودمان به بازار عرضه می‌شود. (22)

مرضیه نادری بانوی 37 ساله و ساکن روستای دشتروم که پس از ازدواج، کشاورزی را با کاشت گوجه و کدو تنبل آغاز کرد و در کنار آن با سرمایه‌ای اندک، خیاطی را نیز به قصد ایجاد کارگاه خیاطی و آموزش چندین نفر دیگر، راه انداخت. پرده دوزی، دوخت لباس محلی و بومی، دوخت بالشت و پشتی برای جهیزیه عروس باعث شد تا کار خانم شریفی به خوبی رونق گیرد. خانم نادری، مدیرعامل شرکت تعاونی ایل احساس بویراحمد، مؤسس آموزشگاه فنی و حرفه ای نهال و آموزشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ایل احساس، مدیرکارگاه گلیم بافی امیر و تولیدکننده محصولات کشاورزی از جمله لوبیا، نخود، عدس، خیار، گوجه و باغ میوه سیب وگلابی است. (23)

صولت حیدری متولد۱۳۵۲، ساکن کهگیلویه و بویراحمد شهرستان دنا روستای دهنو که با پیشنهاد جهادکشاورزی فعالیت خود را در زمینه تولید چیپس میوه و محصولات کشاورزی آغاز کرد و این ایده را ابتدا به شکل سنتی و سپس به شکل صنعتی برای جلوگیری از هدر رفت و دور ریز میوه‌ها عملی کرد و جزء زنان کارآفرین نمونه خانگی معرفی شد.

پیتر دراکر فقید یکی از متفکران تأثیر گذار در مدیریت می گوید: «مقوله کارآفرینی چیز عجیب و غریبی نیست. حتی جادو هم نیست و نمی توان آن را چیزی مرموز دانست. این دانش تنها مقوله ای منظم و منسجم است که هیچ ارتباطی به مسائل وراثتی نداشته و مانند تمام علوم مدوّن دیگر، می توان آن را فرا گرفت و آموخت.»

رشد اخیر فضاهای کسب وکار در کشورهای در حال توسعه را نمی‌توان بی ارتباط به نقش زنان کارآفرین و نقش محوری خانواده دانست. مشارکت زنان در فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی نه تنها در توسعه ظرفیت‌ها و توانایی‌های زنان، بلکه در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع نقش برجسته‌ای دارد و به رشد و توسعه سازمان منجر می‌شود.

اهمیت کسب و کارهای خانگی در راستای تحقق جهش تولید

کسب و کارهای خانگی جزء کسب و کارهایی هستند که بر پایه ایده های ساده شکل می گیرند. بنابراین افراد می توانند با ایده های ساده، اشتغال زایی کرده و منبع درآمدی برای خود و دیگران ایجاد کنند. از مزیت های کسب و کارهای خانگی این است که نیاز به سرمایه زیادی برای راه اندازی ندارند و معمولا ریسک پایین تری نیز دارند. اما همین کسب و کارهای خانگی ساده می‌توانند نقش بسزایی را در راستای تحقق جهش تولید ایفا کنند.

به ویژه در شرایط رکود اقتصادی که بسیاری از مشاغل از بین می‌روند و افراد مجبور به تامین مایحتاج ضروری خود هستند، کسب و کارهای خانگی می‌توانند با بررسی نیازهای ضروری افراد جامعه، تولیداتی را عرضه کنند که با وجود رکود اقتصادی، مورد توجه مشتریان واقع شود. بنابراین شناخت شرایط روز بازار حتی در رکود اقتصادی می‌تواند سودآوری بالایی را نسیب کسب و کارهای خانگی نماید. این امر به آسانی می‌تواند زمینه ساز تحقق جهش تولید و رونق اقتصادی شود.

اشتغال زایی با کسب و کارهای خانگی

کسب و کارهای خانگی می‌توانند برای تمامی افراد یک خانواده اشتغال ایجاد کنند و توان یک خانواده را در چرخه تولید به کار بگیرند. در نتیجه با اشتغال زایی برای افراد خانواده و افزایش سطح درآمد خانوار، مسائل مربوط به بیکاری، فقر و درآمد پایین، برطرف می‌گردند و سطح کیفیت زندگی در میان افراد جامعه بهبود داده می‌شود.

این اشتغال زایی موجب افزایش تولید، رونق اقتصادی و جهش تولید می‌شود که در نتیجه آن، سطح امید به زندگی نیز در میان اقشار جامعه افزایش پیدا می‌کند. در این بین، ایجاد کسب و کار خانگی و اشتغال برای زنان می‌تواند گام موثری را برای رسیدن به رونق اقتصادی و جهش تولید بردارد و نقش زنان در جهش تولید را بر همگان نشان دهد. در ادامه نقش زنان در جهش تولید را مورد بررسی قرار می‌دهیم. (24)

نقش زنان در کسب و کارهای خانگی و جهش تولید

کسب و کارهای خانگی راهکار موثری برای ایجاد اشتغال و به کارگیری زنان در اقتصاد خانواده و در نهایت اقتصاد کشور هستند. هر چند امروزه آقایان نیز به ایجاد مشاغل خانگی روی آورده اند، اما معمولا راه اندازی کسب و کارهای خانگی در بین زنان محبوبیت بیشتری دارد؛ به دلیل اینکه این نوع مشاغل با مسئولیت های زنان در خانه، سازگاری بیشتری دارند.

زنان در گذشته با استفاده از هنرهای دستی از قبیل خیاطی، تولید دست سازه‌های زینتی، گلدوزی، قالیبافی و غیره برای خود و اطرافیان خود، اشتغال زایی می کردند و تولیدات خود را به فروش می رسانند. اما امروزه علاوه بر این نوع مشاغل، کسب و کارهای دیگری که بر پایه فناوری اطلاعات و فضای مجازی هستند نیز بر اشتغال زایی زنان و توسعه کسب و کارهای خانگی موثر واقع شده اند و توانسته اند راه‌های آسان تری را برای ایجاد کسب و کارهای خانگی ایجاد کنند.

در واقع همه این مشاغل، به نوعی زمینه ساز کارآفرینی و به کارگیری زنان در اقتصاد خانوار هستند و می توانند در جهش تولید در کشور نقش بسزایی را ایفا کنند.

در سال‌های اخیر در راستای تحقق شعار جهش تولید و ایجاد رونق اقتصادی، بیش از پیش فرهنگ سازی‌های لازم بر روی ایجاد مشاغل خانگی انجام شده است؛ به همین دلیل افراد زیادی به ویژه زنان خانه دار تمایل به راه اندازی کسب و کارهای خانگی پیدا کرده اند. حتی برخی از افراد شاغل با استفاده از مشاغل خانگی میزان درآمد خود را افزایش داده و وارد چرخه تولید محصولات خانگی شده اند.

این موضوع حاکی از انعطاف پذیری کسب و کارهای خانگی است که افراد شاغل نیز می‌توانند آن را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کنند. در صورتی که افراد شاغل نیز بتوانند به عنوان شغل دوم اقدام به راه اندازی مشاغل خانگی نمایند، می‌توانند علاوه بر درآمد بیشتر و سودآوری بالاتر، افراد دیگری را نیز مشغول به کار کنند و چرخه تولید را به حرکت در بیاورند.

راه اندازی مشاغل خانگی و ایجاد درآمد توسط زنان می‌تواند خود اتکایی را در تمامی اقشار جامعه فرهنگ سازی کند. این امر به خودی خود می‌تواند موجبات رونق اقتصادی را فراهم کند و نقش زنان در جهش تولید را آشکار سازد. به دلیل اینکه تمامی افراد جامعه اعم از مرد و زن و پیر و جوان را تشویق به ایجاد اشتغال و کسب درآمد می نماید. همچنین فرهنگ مصرف گرایی را کمرنگ کرده و به تدریج فرهنگ تولید، کسب درآمد و کارآفرینی را در بین افراد ایجاد می‌کند.

مزیت ویژه راه اندازی مشاغل خانگی این است که می‌تواند زنان جامعه را به خودکفایی و استقلال لازم برساند و توانمندی‌های آن‌ها را در جهت رونق اقتصادی و افزایش تولید و جهش تولید، جهت دهی نماید. با توجه به شرایط اقتصادی کشور و رکود اقتصادی، ضروری است که از توانمندی‌های زنان جامعه در جهت بهبود شرایط اقتصادی کشور استفاده شود که این امر سرمایه گذاری همه جانبه بر روی زنان و اشتغال زایی آن‌ها را می طلبد.

نمونه هایی از مشاغل خانگی منجر شده به کارآفرینی و جهش تولید

مشاغل خانگی که منجر به درآمدزایی و سودآوری بالا شده اند، فقط شامل هنرهای دستی نمی شوند بلکه مشاغلی دیگری نیز وجود دارند که جزء نمونه‌های پر سود از مشاغل خانگی هستند:

تهیه غذای خانگی

پرورش قارچ

ساخت بدلیجات و جواهر سازی

گوهرتراشی انواع سنگ‌های زینتی

تابلو فرش

پرورش بلدرچین یا کبک

تولید شیرینی و کیک‌های خانگی

تولید انواع ترشیجات و مرباجات خانگی

تولید گل و گیاهان زینتی و آپارتمانی

خیاطی و راه اندازی مزون لباس

عروسک سازی با نمد یا تولید عروسک‌های بافتنی

تولید محتوا برای انواع سایت و فضای مجازی

طراحی سایت‌های آموزشی، فروشگاهی

تولید انواع اپلیکیشن

تمامی این مشاغل جزء مشاغل خانگی بسیار پر سود هستند که علاوه بر اشتغال زنان می توانند افراد زیادی را نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم مشغول به کار کنند و زمینه ساز نقش آفرینی زنان در جهش تولید در کشور باشند.

راهکارهای افزایش سود در مشاغل خانگی

به منظور سودآوری بالا در مشاغل خانگی، افراد باید کسب و کار خود را با اهداف بلند مدت، راه اندازی کنند و به توسعه کسب و کار خود و حتی صادرات محصولات خود بیندیشند تا بتوانند علاوه بر افزایش درآمد، ارز آوری مناسبی را نیز برای کشور خود رقم بزنند. استفاده از مشاوران راه اندازی کسب و کار و بهره گیری از تجربیات کسانی که در زمینه شغلی مورد نظر مشغول به کار هستند، می‌تواند مسیر موفقیت در مشاغل خانگی را به سمت سودآوری بالا سوق دهد و افراد را به اهداف بلند مدت خود در راه اندازی یک شغل برساند.

نکته مهم دیگر در موفقیت کسب و کارهای خانگی این است که کسب و کار مورد نظر، محصولی را تولید کند یا خدماتی را عرضه کند که بر روی نیازهای ضروری یک جامعه تمرکز داشته باشد. در این صورت این نوع کسب و کار همیشه مشتریان خاص خود را خواهد داشت؛ با رعایت این موارد مسیر سودآوری تا حد زیادی طی خواهد شد. (25)

بررسی موانع بر سر راه کسب و کارهای خانگی و راهکارهای رفع آن ها

همانند هر نوع کسب و کاری راه اندازی مشاغل خانگی و موفقیت در آن نیز موانعی را در بردارد که افراد باید از قبل برای آن برنامه ریزی نمایند و راهکارهای برون رفت از موانع و مشکلات را برای آن به کار بگیرند. در ادامه برخی از مهم‌ترین موانع موجود در زمینه کسب و کارهای خانگی را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

نحوه فروش محصولات مشاغل خانگی
فروش محصولات کسب و کارهای خانگی یکی از بارزترین مشکلات تولیدکنندگان محصولات خانگی است. بسیاری از افراد محصولات خود را تولید کرده و پس از آن متوجه می شوند که مبتنی بر نیاز مشتری و نیاز بازار نیست. بنابراین چنین محصولاتی مورد استقبال واقع نمی شوند و نمی توانند سودآوری لازم را داشته باشند.

افراد باید از ابتدای راه اندازی کسب و کار خود برای فروش محصول خود و چگونگی افزایش مشتری از راهکارهای نوین استفاده کنند و شیوه های بازاریابی را با توجه به نوع محصول خود به کار بگیرند. در تولید محصولات خانگی باید به نیاز بازار و سلیقه مشتری حتما توجه شوند و با توجه به این دو فاکتور، محصولات تولید شوند تا مسیر جذب مشتری هموارتر گردد. توصیه می شود در ابتدا بازار هدف کسب و کار خود را مشخص نمایید و پس از آن اقدام به تولید انبوه محصول خود کنید. (26)

بازاریابی ضعیف در تولیدات مشاغل خانگی
یکی دیگر از مشکلات اصلی کسب و کارهای خانگی، ضعف در بازاریابی محصولات است. این موضوع نیز از شایع ترین مشکلاتی است که صاحبان کسب و کارهای خانگی از آن گلایه مند هستند. نمی توان تنها با تکیه بر روش های بازاریابی سنتی، انتظار سودآوری بالا داشت، بلکه باید از روش های جدید بازاریابی مانند فعالیت در فضای مجازی، به کارگیری تبلیغات مناسب و ایجاد شبکه‌های ارتباطی نیز استفاده کرد و بازاریابی جدید را همراه با بازاریابی سنتی دنبال کرد تا جذب مشتری بیشتری برای فروش محصولات صورت گیرد.

باید همواره این نکته را مورد توجه قرار داد که کلید موفقیت کسب و کارهای خانگی و افزایش سودآوری در این است که محصول تولید شده به افراد زیادی معرفی شود. بنابراین شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌توانند بدون محدود شدن به مکان فعالیت تولیدکننده، مشتریان بسیار زیادی را از اقصی نقاط کشور جذب کنند؛ پس استفاده از این بستر می‌تواند کمک شایانی به موفقیت کسب و کار خانگی نماید. (26)

تامین سرمایه لازم برای مشاغل خانگی
همان طور که قبلا اشاره شد، مشاغل خانگی معمولا نیاز به سرمایه کمی برای شروع کار دارند اما ممکن است برخی از افراد هیچ گونه سرمایه ایی برای شروع کار نداشته باشند و این موضوع ایجاد کسب و کار و به کارگیری ایده را با مشکل مواجه کند. برای حل این مسئله، استفاده از تسهیلات ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی کشور پیشنهاد می شود که می تواند سرمایه لازم را به صورت وام در اختیار افراد قرار دهد. افراد با سرمایه های اندک می توانند از تسهیلات این ستاد استفاده کنند و گام اول را برای شروع کار بردارند.

فقدان مهارت لازم در مشاغل خانگی
علاوه بر تامین سرمایه لازم برای ایجاد کسب و کار، ضرورت آموزش مهارت‌های اشتغال زا نیز دیده می‌شود. تولیدات مشاغل خانگی باید بسیار با کیفیت و مرغوب باشند، در غیر اینصورت مورد توجه مشتری واقع نمی شوند. بنابراین باید مهارت‌های لازم به گونه ایی به افراد آموزش داده شود که منجر به تولیدات مشتری پسند و با کیفیت شود. به این منظور می‌توان با ایجاد کلاس‌ها و کارگاه‌های راه اندازی کسب و کار، روند مهارت آموزی به زنان و توانمند کردن آن‌ها را آغاز کرد و پس از آن با حمایت‌های مالی و ایجاد تسهیلات مناسب، راه اندازی مشاغل خانگی را تسهیل نمود.

این کار علاوه بر مهارت آموزی به افراد، خودباوری لازم را نیز در بین زنان یک جامعه به وجود می آورد و بسترهای مناسب را برای ایفای نقش زنان در جهش تولید ایجاد می‌کند تا چرخ اقتصاد کشور به دست زنان جامعه نیز به حرکت درآید.

نتیجه گیری و جمع بندی

کشورهای توسعه یافته از سال‌های قبل از پتاسیل‌های زنان در ایجاد کسب و کارها استفاده کرده و توانسته اند رونق اقتصادی را بر خود به ارمغان بیاورند. علاوه بر این، سطح کیفی زندگی زنان را نیز افزایش داده اند. بنابراین لازم است در کشورمان نیز بر روی زنان سرمایه گذاری‌های لازم انجام شود تا بتوانند مشاغل سودآور را راه اندازی کنند.

با سرمایه گذاری بیشتر بر روی کسب و کارهای خانگی، نقش زنان در جهش تولید پر رنگ تر از قبل خواهد شد و زنان می توانند فعال تر از قبل به راه اندازی مشاغل خانگی بپردازند. رسیدن به این هدف، تلاش همه جانبه تمام ارگان ها را می طلبد تا موانع موجود بر سر راه اندازی مشاغل خانگی را برطرف کنند و مراحل اداری شروع کسب و کار را کاهش دهند. بدیهی است با طولانی تر شدن مراحل راه اندازی یک کسب و کار و ایجاد موانع، افراد از راه اندازی شغل مورد نظر منصرف می شوند و این خود مانعی برای رشد اقتصادی و راه اندازی کسب و کار خواهد شد.

در این مقاله سعی شد نقش زنان در جهش تولید و ایجاد کسب و کارهای خانگی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بدیهی است زنان یک جامعه می‌توانند در این زمینه نقش پررنگ تری ایفا کنند و در بهبود اقتصاد خانواده و کشور خود فعال‌تر باشند. با این هدف می‌توان به تحقق جهش تولید به دست زنان جامعه نیز دست یافت و موجبات رونق اقتصادی را فراهم کرد.

افرادی که تمایل به راه اندازی کسب و کار خانگی دارند، می توانند با بررسی مشاغل پر سود و راهکارهای جذب مشتری، هر چه سریع‌تر شغل مورد نظر خود را راه اندازی کنند و به درآمد بالا و سودآوری بیشتر برسند.

پی نوشتها