ادراك‌ حقايق‌ ماوراي‌ طبيعي‌ به‌ جهت‌ علو مرتبة‌شان‌ از عالم‌ ماديات‌ و محسوسات‌ به‌ لطافت‌ قريحه‌ و صفاي‌ دروني‌ نيازمند است‌. از اين‌ رو صدرالمتألهين‌ همچون‌ علماي‌ اهل‌ سلف‌ اصرار دارد كسي‌ كه‌ مي‌خواهد...

‌ صدرالمتألهين‌ بر خلاف‌ كساني‌ كه‌ احكام‌ ماهيت‌ و وجود و احكام‌ مفهوم‌ را با مصداق‌ درهم‌ آميختند اين‌ دو را از هم‌ متمايز ساخت‌ و تأكيد كرد كه‌ مفاهيم‌ ذاتاً با هم‌ متباينند و هر مفهومي‌ جداي‌ از مفاهيم‌...

يكي‌ از مهمترين‌ مسائلي‌ كه‌ صدرالمتألهين‌ در آثار خويش‌ بدان‌ پرداخته‌ بحث‌ در شناخت‌ حقايق‌ ماوراي‌ طبيعي‌ است‌، اين‌ مباحث‌ در نزد او از چنان‌ ارزش‌ و اعتباري‌ برخوردار است‌ كه‌ تحصيل‌ آن‌ را بر هر...

وجود موجود است اما نه بواسطة عروض حالتی به او, بلکه بخودی خود و بملاک ذاتش بطوريکه برای اتصاف وجود به هستی و برای درستی گزاره «وجود موجود است» به انضمام هيچ حالت ديگری به ذات هستی نياز نيست, يعنی بمجرد...

بحث‌ از ذهن‌ يا نفس‌ و رابطة‌ آن‌ با بدن‌، بحثي‌ فلسفي‌ است‌. اما بيترديد، هيچ‌ نظريه‌اي‌ در روانشناسي‌ نمي‌تواند بدون‌ اتخاذ موضعي‌ در اين‌ باب‌، كار تبيين‌ علمي‌ را آغاز كند. حتي‌ كساني‌ كه‌ كوشيده‌اند...

انسان حامل صورتی از عالم شهادت و محسوس و روحی از عالم غيب ملکوتی است. سری در اوست که می تواند کسب فيض از انوار الهی بنمايد، بدون اينکه واسطه ای در کار باشد. بواسطة تربيت می تواند از عالم شهادت به عالم...

اولين مخلوق حقتعالی «عقل» است، عقل صاحب قلم الهی است. اين عقل اول، باعتبار نورانيّت و ظهور بذاته اش، «نور» و باعتبار تجرد ذاتی و حضور آن نزد ذاتش، «عقل بالفعل» و باعتبار غلبه صفات ملکی و اخلاق حسنی، «ملک»...

«عقل اول» بذر عقلا و مبدأ فضلاست. عقول ديگر که متقدم بر اجسامند، تحت فرمان آن عقل عمل می نمايند. «نفس کليه»، شاخه های عقل اول، و اجرام فلکی رگها و پيهای آن عقل، و بسايط عنصری، اوراق آن و نفوس ارضی، شکوفه...

از شگفتيهای آفرينش و عجايب خلقت, انسان کامل است. خداوند انسان را «عالم صغری» و شبيه به «عالم کبری» آفريده است؛ بنحوی که مجموع ديگر عوالم در او موجود است. ذات اين انسان موصوف به تمام اوصاف جمالی و کمالی,...

با وجود انسان, خداوند غايت اکوان را ايجاد نمود, انسان کامل خليفه خدا در زمين و بعد عالم علوی است. زيرا خداوند او را با دست خويش خلق نمود و بر اسماء آگاهی و بر ملائک برتری داد. «فتلقّی آدم من ربه کلمات...