قدمت و خاستگاه إسناد

برای ملتی علاقه‌مند به قصه‌گویی همچون عرب‌ها، بسیار طبیعی بود که وقایع هیجان‌انگیز زندگی پیامبر، به سرعت موضوع نقل و روایت مردمی شود. قصه‌ها،...

شنبه، 15 مهر 1396

اصول اربعمئه

دانشمندان امامیه در بیان آغاز نگارش متون خود، از دوگونه آثار قدیمی یاد می‌کنند. نخست، آثار خودِ ائمّه، از قبیل کتاب مشهور نهج البلاغه‌ی منسوب...

شنبه، 15 مهر 1396

تورات شفاهی و حدیث: مقایسه در نقل و روایت، منع نگارش و تدوین و تنسیق آن دو

«میان حدیث و قرآن رابطه‌ای همانند سنّت شفاهی یهود با سنّت مکتوب آن وجود دارد». این مقایسه را که به نظر قابل قبول می‌نماید، یوزف هورویتس چنین...

چهارشنبه، 12 مهر 1396

منازعات در باب جایگاه حدیث در اسلام

اخبار درباره‌ی بی‌پروایی نسبت به نقل حدیث، حتی در صدر اسلام- که به عنوان نمونه می‌توان به أبوهریره اشاره کرد- با گزارش‌هایی از همان زمان دالّ...

چهارشنبه، 12 مهر 1396

یادداشت‌هایی با رویکردی نو در باب سنّت اسلامی

این مقاله در نخسیتن همایش مدرسه‌ی عالی مطالعات عبّاسیان، در دانشگاه سنت اندروز در تابستان سال 1982 ارائه شده است.

سه‌شنبه، 11 مهر 1396

ارزیابی مجدد روایات اسلامی

مایلم در اینجا آرایی را عرضه کنم که به نظرم، ارزیابی مجدد و لازم از روایات اسلامی در پرتو دانش کنونی به شمار می‌آیند، اما نمی‌دانم نتایجم را...

سه‌شنبه، 11 مهر 1396

اهمیت حدیث‌گرایی در اسلام

یکپارچگی فرهنگ اسلامی معرّف یکی از دل‌انگیزترین مسائلی است که با گسترش اسلام از آغاز محقرانه‌اش در مکّه تا جهان دینی امروز با بیش از 250 میلیون...

دوشنبه، 10 مهر 1396

حديث پژوهشي در غرب

مسلمانان اصطلاح حدیث (در لغت: خبر) را در اشاره به دو چیز به کار می‌برند. نخست در اطلاق بر روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یا یکی...

دوشنبه، 10 مهر 1396

معيارهاي مهم نقد محتوايي حديث

پذيرش آگاهانه‌ي احاديث، در گروي سنجش محتواي آنها با معيارهايي استوار و از پيش پذيرفته شده است. امامان معصوم ما، خود، بر اين نکته پاي فشرده و...

سه‌شنبه، 31 مرداد 1396

تفسير روايي به روايتي ديگر

شيوه‌ي مرسوم تفسير روايي، گردآوري رواياتي است که به صورت مستقيم، به يک آيه يا سوره ناظرند. اين شيوه اگرچه معمول بوده، اما عمومي و يا هميشگي...

سه‌شنبه، 31 مرداد 1396

نقل معنا از ديدگاه علّامه شعراني (ره)

«نقل معنا» يعني: نقل محتواي يک خبر. بدون اصرار بر واژه‌ها و تعابير آن. اين شيوه در نقل شفاهي رايج بوده و در نقل کتبي نيز هنگام نقل قول غيرمستقيم...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

از مفهوم تا مقصود

آنچه از معناي اوليه‌ي متن فهميده مي‌شود، به گونه‌ي دايمي و ضروري با مقصود نهايي گوينده مطابقت کامل ندارد. از اين رو، براي گذر از معناي ظاهري...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

استفاده‌ي علّامه مجلسي از منابع اهل سنّت

مسأله‌ي نقل احاديث اهل سنّت، همواره مورد اختلاف فقها و محدثان شيعه بوده است. علّامه مجلسي نيز به عنوان بزرگ‌ترين محدّث متأخر شيعي، نمي‌توانسته...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

تلاش‌هاي علاّمه محمّدتقي مجلسي در فهمِ متن (1)

فقه‌الحديث، به عنوان يک دانش و قواعد در قالب درآمده، نخستين گام‌هاي خود را بر مي‌دارد. آنچه که مي‌تواند اين گام‌ها را استوار و پابرجا گرداند،...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

تلاش‌هاي علاّمه محمّدتقي مجلسي در فهمِ متن (2)

بخش اصلي هر حديث، متن آن است که بدون فهم معناي آن، فهم حديث ميسّر نيست. اگرچه فهم متن، هميشه ما را به مراد جدّي گوينده نمي‌رساند و لازم است...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

عرضه‌ي احاديث بر امامان (3)

باتوجه به دوره‌ي بسيار کوتاه شش ساله‌ي امامت حضرت و حبس ايشان در منطقه‌ي نظامي، نمي‌توان عرضه‌هاي متعددي را انتظار داشت، و از اين رو کمي نمونه‌ها...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

سير تدوين غريب‌الحديث

آشنايي با واژه‌هاي غريب به کار رفته در حديث، از شاخه‌هاي مهم فقه‌الحديث و مؤثر در فهم متن است. اگرچه در دوره‌هاي اخير، مراجعه به کتاب‌هاي لغت،...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

عرضه‌ي احاديث بر امامان (2)

تلاش‌هاي راويان براي دستيابي به متن‌هاي تحريف ناشده و احاديث صحيح، در عصر امام کاظم نيز ادامه يافت. بقاياي برجامانده‌ي جريان غلو و دروغ بستن...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

عرضه‌ي احاديث بر امامان (1)

مقاله عرضه‌ي حديث به موضوعي مربوط به تاريخ حديث مي‌پردازد، اما در درون خود مشتمل بر گفتارهاي فقه‌الحديثي و نيز نقد حديث است. اين گفتارها، نمايانگر...

يکشنبه، 29 مرداد 1396

بهره‌گيري از حديث در روان‌شناسي

در شهريور سال 1381، اولين کارگاه نظريه‌پردازي در روان‌شناسي اسلامي، به همت کميته‌ي علم و دين مرکز تحقيقات علوم پزشکي کشور برگزار گرديد. از مرکز...

يکشنبه، 29 مرداد 1396