ایمان و اعتقاد به این اصل، سبب تصحیح رفتار، اصلاح اخلاق، تزکیه نفس و پیشرفت و تعالی و رستگاری و خوشبختی انسان می شود. همین اصل بود که یقین را در سلمان، شجاعت را در ابوذر، استقامت را در بلال و انفاق و ایثار را در خدیجه و و ... جلوه گر ساخت.
از دیدگاه تعلیم و تربیت اسلامی، تمامی گرفتاریها و غم و غصه‌ها و کج رفتاریها و انحرافات بشر در رفتار و اخلاق به علت عدم ایمان و اعتقاد واقعی به یگانگی و یکتایی خداست، چرا که اعتقاد و ایمان به این حقیقت، بازتاب گسترده ای در رفتار و عکس العملهای فردی و اجتماعی انسانها دارد و همواره آنان را از لغزشها و خطاها و انحرافات گوناگون مصون می دارد.
انسانهایی که تنها خدا را در زندگی مؤثر بدانند و به او توکل کنند و تنها او را قاضی الحاجات» و «کافی المهمات» و حاکم بر سرنوشت خود بدانند، خصلتهای پست و حقیر و رذایل اخلاقی همچون : ترس و طمع، حرص و آز ، حسد و کبر، عجب و غرور، دروغ و غیبت و ظلم و تجاوز و یأس و ناامیدی در آنان رشد نمی یابد، زیرا ریشه و منشأ همه این رذایل اخلاقی به عدم اعتقاد و ایمان واقعی به یگانگی و یکتایی خدا بر می گردد.
ایمان و اعتقاد و التزام عملی به این حقیقت که الله آفریدگار جهان و هستی بخش همه موجودات است و تنها او مؤثر در وجود و دست اندرکار سرنوشت انسانها و حاضر و ناظر بر اعمال است، بینش و نگرش ما را نسبت به عالم دگرگون می کند و تحولی در جهان بینی ما پدید می آورد که دامنه تأثیرش در اعمال و رفتار و اخلاق و شخصیت ما ظاهر می گردد.
اعتقاد به این که الله حقیقتی است زنده ، جاوید، استوار، دانا، قادر ، از لی، ابدی، یگانه، بی نیاز، مهربان، عادل، مدیر، مدبر، حکیم، ... بینش ویژه ای به ما می دهد که جهان را زنده، پویا، با نظم، هدفدار، دقیق و حساب شده بدانیم . در نتیجه، انعکاس این اعتقاد و ایمان در رفتار و اعمال و عکس العملهای روزمره ما و در برخوردهای فردی و اجتماعی، در داخل خانه و محیط کار و جامعه و در مقابل کودک و بزرگسال ظاهر می گردد.آنچه که در اخلاق، تحت عنوان رذایل و فضایل طرح می گردد، به زیربنای اعتقادی انسان مربوط می شود و در واقع، ظهور رذایل و فضایل اخلاقی در اعتقادات و جهان بینی و نگرش انسان ریشه دارد.از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و حضرت صادق(علیه السلام) نقل گردیده است که هر کس «لا اله إلا الله» را با کمال اخلاص بگوید، داخل بهشت می شود و اخلاصش به این است که اعتقاد به «لا اله إلا الله» او را از آنچه که خدای عزوجل حرام کرده است باز دارد». .
بدون تردید، بینش توحیدی در تصمیم گیریها و انتخاب ارزشها و روابط با دیگران، اثر می گذارد و بازتاب این بینش در عکس العملها و خلق و خوی متقابل فرد در محیط زندگی و در برابر دیگران ظاهر می شود.
انفاق، ایثار، خوش رفتاری با فرزندان، خوش خلقی با مردم، یاری رسانی به همنوعان، ترک حسد، تکبر، غرور، خودخواهی و دیگر رذایل اخلاقی از آثار تربیتی یکتاپرستی و یکتابینی با محتوای عمیق آن است. تأثیر گسترده ایمان به توحید در زندگی به سبب این است که انسان، تنها خدا را قبله دل و هدف خود قرار داده و برای دست یابی به این مقصود همه تلاش و فعالیت خود را معطوف به جلب رضایت او می گرداند. موحدی که به ارزش و اهمیت معرفة الله پی برده است، طبعا گرایش به زر اندوزی در نظرش بی اهمیت می شود، چون مادیات را تنها وسیله ای برای گذران زندگی می داند نه هدف، و منصب و مقام را مسؤولیتی برای خدمتگزاری، نه وسیله ای برای فخرفروشی و مال اندوزی و خودمحوری.
اینها همه تأثیر عملی اعتقاد و ایمان به یگانگی و یکتایی خداست. آنچه که در اخلاق، تحت عنوان رذایل و فضایل طرح می گردد، به زیربنای اعتقادی انسان مربوط می شود و در واقع، ظهور رذایل و فضایل اخلاقی در اعتقادات و جهان بینی و نگرش انسان ریشه دارد. انسانی که خدا را حاضر و ناظر و مراقب اعمال و رفتار خویش می داند، رفتار و کردارش را همسو با خواست و رضایت او کرده و بدین وسیله به سوی تعالی و کمال حرکت می کند. هیچ نیرویی جز خدا را در عالم مؤثر نمی داند، از هیچ کس جز او حساب نمی برد و برای هیچ کس جز او کار نمی کند و تنها او در چشمانش بزرگ جلوه می کند . عظم الخالق فی انفسهم فصغر مادونه فی اعینهم ؛ آفریدگار در وجودشان بزرگ جلوه می کند و غیر خداوند در نظرشان کوچک می نماید» (نهج البلاغه، خطبه متقین).
نتیجه بازتاب چنین دیدگاهی در انسان، این می شود که ترس از او رخت بر می بندد، انفاق در او قوت می یابد، مصایب و حوادث زندگی او را تکان نمی دهد و در مقابل آنها بردباری نشان می دهد و همواره سعی و تلاش و همت خود را برای انجام اعمالی مصروف می کند که خدا از او می خواهد و از رفتاری که خدا او را نهی کرده اجتناب می ورزد، زیرا ظهور خصلتهای زشت در آدمی نشانه ضعف توحید و سستی ایمان نسبت به یگانگی خداست .
منبع: والدین و مربیان مسؤول، رضا فرهادیان، چاپ پنجم، مؤسسه بوستان کتاب، قم 1392
