مساجد
قرآن کریم شرط ساختن و تاسیس مساجد را پرهیزگاری قرار داده و به هیچ وجه اجازه نداده است ؛ مشرکین(2) مسجدی بنا کنند و فرموده است: مساجد صرفاً برای خدا هستند(3) و احدی به جز خدا را در مساجد نخوانید.بنابر آیاتی که مضمون آن گذشت، شالوده بحث مساجد، قبل از هر چیز، ایمان به خدا و تقوای الهی است ولاجرم امری عبادی است، لیکن مقیاسی است برای سنجش تقوای اجتماع. پس سازندگان مساجد، باید شرط اصلی اخلاص را احراز نمایند و الا نتیجه تلاش های آنان مسجد ضرار است.
کسی نباید راه مسجد را، از روی عمد و یا سهل انگاشتن مسدود نماید و یا در جهت تخریب مساجد گام بردارد، حتی اگر این تخریب با بی توجهی همسایگان رخ دهد، شخصی می گفت: چند روز پیش هنگام اذان صبح، به شهری پر رونق در استانی سرسبز رسیدم، در نظر داشتم نماز صبح را باهمراهانم در یکی از مساجد آن شهر اقامه نمایم، نزدیک به ده مسجد را سر زدم ، متاسفانه، همه آنها بسته بود، گفتم بروم مسجد جامع شهر حتماً آنجا نماز جماعتی بر پاست و مسجد باز است، به مسجد جامع نیز رفتم، متاسفانه در آنجا نیز غبار سکوت و خاموشی حکمفرما بود، ناگزیر به همراه خانواده در کنار خیابان نماز صبح را اقامه نمودیم.
اگر آیه شریفه 114 سوره بقره(4) را ملاحظه کنید، خواهید یافت چه بسا کسانی که اینگونه نیز مانع اقامه نماز در مساجد شوند، گرفتار خواری دنیا و عذاب آخرت گردند و شاید روایاتی که همسایگان را به حضور در مساجد در وقت های نماز ، ترغیب می کند، به جهت آبادانی و رونق مساجد باشد، تا ذکر خدا، عبادت او و عرفان او ، تحقق یابد .
احادیث و کلمات علماء ، درخصوص مساجد، تاکیدات فراوان و توصیه های برجسته ای دارند . این تاکیدات شامل ساختن و تعمیر مساجد،تجدید بنا، اقامه نماز، حضور و آموختن مسائل دینی، علم اندوزی و آمادگی های نظامی می شود، در صدر اسلام، مسجد النبی(ص) محل آموزش علم، قرآن و نقل حدیث و آمادگی دفاعی بوده است و برای دفاع از کیان اسلام، ابتدا همه در مسجد اجتماع می نمودند و به مصاف مشرکین می رفتند.
از جابر بن عبد الله انصاری و بسیاری از یاران رسول الله نقل می کنند که در مسجد النبی(ص) احکام فقهی و علوم دیگر را تعلیم می داده اند و در تاریخ نیز عمده ترین اماکن آموزشی و مدارس علمی، مساجد بوده اند و حتی بررسی مسائل اجتماعی نیز در برخی مساجد بویژه مساجد جامع ، رخ می داده است، دراحکام نماز جمعه آمده است که امام باید پس از توصیه به تقوای الهی، مسایل مورد ابتلاء جامعه را مورد توجه قرار دهد و مطابق آیه شریفه 28 سوره حج، در مسجدالحرام و ایام حج نیز قضیه از همین قرار است، در آنجایی که می فرماید لیشهدو منافع لهم.(5)
فارغ از بعد عبادی مساجد که نشانگر تقوای جمعی هر جامعه مسلمان است و حضور فعال در نمازهای جماعت، محک تقوای اجتماعی مردم می تواند باشد. مساجد جایگاه تحولات اساسی از صدر اسلام در بلاد اسلامی بوده است و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نیز حرکت عظیم خود را از مساجد آغاز فرمودند.
ابتدا از مسجدالحرام و سپس توسعه آن، از مسجد النبی(صلی الله علیه و آله) صورت پذیرفت و تا هنگام رحلت آن پیامبر رحمت(صلی الله علیه و آله) مسجد النبی، پایگاه اصلی و جایگاه حکومت دینی و نزول وحی و عروج آن پیامبر یگانه بوده است سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ(6) منزه است خدایی که شب هنگام سیر داد بنده اش (محمد) را از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصایی که پیرامون آن را برکت داده ایم تا نشانه هایمان را به او بنمایانیم، هر آینه خداوند شنوا و بیناست.
در خبر آمده است که پیامبر گرامی خود اداره امور مسجد النبی را به عهده داشته و در غیاب آن حضرت ، عهده دار اداره مسجدالنبی کسی بود که آن حضرت تعیین می فرمودند، یعنی مسجد نزد آن پیامبر رحمت(صلی الله علیه و آله) اهمیتش برابر بود با اداره حکوکت.
اگر آیه شریفه 114 سوره بقره(4) را ملاحظه کنید،خواهید یافت چه بسا کسانی که اینگونه نیز مانع اقامه نماز در مساجد شوند، گرفتار خواری دنیا و عذاب آخرت گردند و شاید روایاتی که همسایگان را به حضور در مساجد در وقت های نماز، ترغیب می کند، به جهت آبادانی و رونق مساجد باشد ، تا ذکر خدا، عبادت او و عرفان او، تحقق یابد.
چنانچه به انقلاب های اسلامی معاصر، در گذر تاریخ بنگریم، درخواهیم یافت، بسیاری از نهضت های اسلامی برخواسته از مساجد است نمونه بارز آن انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه است. که مرهون مساجد است و در مساجد بود که هسته های اولیه نهضت اسلامی شکل یافت.
امام خمینی در مورد مساجد می فرمایند: اگر حرم و کعبه و مسجد و محراب، سنگر و پشتیبان سربازان خدا و مدافعان حرم و حرمت انبیاء نیست، پس مأمن و پناهگاه آنان در کجاست؟ که این کلام افتخار آمیز، بیانگر اهمیت مساجد در دفاع آنها از اندیشه های الهی است و بدین جهت بود که خواستگاه بسیج مستضعفین مساجد بودند.
امام خمینی در بیان دیگری می فرمایند: اینها از مسجد می ترسند، من تکلیفم را باید ادا کنم به شما بگویم، شما دانشگاهی ها شما دانشجوها، همه تان مساجد را بروید پر کنید، سنگر هست اینجا، سنگرها را باید پر کرد.
در مجالی دیگر می فرمایند: مساجد و محافل دینیه را که سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است، هرچه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید.
متاسفانه با وجود اهمیت و نقشی که مساجد در شکل گیری نهضت های اصلاحی در جوامع اسلامی دارند که ما نیز گذرا به آن اشاره کردیم ، و همچنین بعد عبادی مساجد؛ که می توان به عنوان محک سلامت جامعه از حیثیت های گوناگون من جمله ارتکاب جرایم از آن یاد کرد و تاثیرات مستقیمی که مساجد، بر روی هر فرد به عنوان تشکیل دهنده اجتماع می تواند داشته باشد.
و شاهد بر این ادعا، این است که، نسل شکل دهنده انقلاب اسلامی ایران در حوادث قبل و پس از انقلاب اسلامی به وضوح ، اهمیت مساجد را ملاحظه کرده و به نقش منحصر به فرد مساجد صحه می گذارند، مع الوصف در اداره امور مساجد و بهره وری بهینه از آن، به دلیل نابسامانی سیاستگذاری کلان و فقدان برنامه ریزی های مناسب برای آن در غفلت و ضعف به سر می بریم.
نخست باید اذعان نمود؛ اداره امور مساجد، نوشته و یا نانوشته، در ارتباط با برخی اشخاص حقیقی و یا حقوقی، نهادها، سازمانهای دولتی و غیر دولتی و برخی وزارت خانه ها، می باشد، که به ذکر نام برخی از آنان و دلیل ارتباطشان اشاره می نمائیم.
اداره امور مساجد
1 - سازمان اوقاف و امور خیریه کشور
این سازمان مدعی است مساجد از مصادیق اتم وقف هستند واین سازمان نیز موظف و مامور است: اوقاف سراسر کشور را ساماندهی و سازماندهی نموده و درآمد آن را مطابق وقفنامه به موقوف علیهم رسانده و غبطه وقف و موقوف علیهم را کما ینبغی معمول دارد.مسجد نیز همه ارکان یک موقوفه را داراست ، پس مسئولیت اداره امور مساجد به عهده این سازمان است.شایان ذکر است سازمان اوقاف و امور خیریه از لحاظ تشکیلاتی از مجموعه های زیر نظر وزارت ارشاد اسلامی است، اما ادعای سرپرستی و اداره امور مساجد توسط سازمان اوقاف، راساً و جدای از وزارتخانه متبوعه ، موردنظر این سازمان است .
2 - وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
این وزارتخانه، در نمودار سازمانی خود، اداره ای را اختصاص داده برای امور مساجد و سرپرستی این اماکن مقدسه ، شایان ذکر است؛ در دولتهای پیشین نیز به این مهم خیلی پرداخته می شد به طوری که یکی از مدعیان اصلی امور مساجد در جلسات مربوطه، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی بود، حال این اندیشه از کجا ناشی شده؟!شاید به این جهت است که این وزارتخانه متصدی امور فرهنگی کشور است و مساجد نیز عمده ترین بخش فرهنگ را می سازند و مساجد است که انتقال دهنده المان های ظاهری و باطنی دینی در فرهنگ جامعه است و یا شاید چنانچه قرار است بودجه ای به مساجد اختصاص یابد، لازم است از مجرای این وزارتخانه هزینه شود.
3 - سازمان تبلیغات اسلامی
همانگونه که می دانیم این سازمان به جهت نوع ماموریت و وظیفه ، امر تبلیغ و توسعه مکتب حیاتبخش اسلام و مذهب اهلبیت(علیهم السلام) را در کشور به عهده دارد و تاکنون نیز خدمات خوبی دراین عرصه داشته است .به ویژه در ده سال اخیر امر تبلیغ را با استفاده از فناوری نوین توسعه دو چندان بخشیده و روشی متفاوت در مسئله تبلیغ را ارائه کرده است، به صورتی که اکنون فقط سایت تبیان از میان انبوه سایت های وابسته به این سازمان، روزانه میزبان بیش از هشتصد هزار کاربر اینترنتی است.
به هر حال این سازمان متصدی امر تبلیغ دینی است و بیشترین تبلیغ دین در مساجد صورت می گیرد و روحانیون که مباشرین اصلی اداره مساجد هستند به عنوان کارمندان نانوشته این سازمان اند ، پس مسئله مساجد امری است که از وظایف و مسئولیت های این سازمان، انفکاک ناپذیر است و علی القاعده این سازمان می تواند یکی از اصلی ترین متصدیان اداره مساجد باشد.
4- حوزه های علمیه
حوزه های علمیه؛ مسئولیت تربیت علمی طلاب ، فضلا،ائمه جماعات و جمعه، خطبا و نویسندگان دینی و... را در کشور به عهده داشته و دارد، متاسفانه پس از انقلاب اسلامی دیده نشده که این ارگان دینی، سازمانی در رسیدگی به امور مساجد داشته باشد.با اینکه مسئله مساجد به طور مستقیم با این ارگان ارتباط دارد و همانگونه که گفته شد هر مسجد می تواند حوزه علمیه ای باشد، اما تا کنون اعمال نظری دراین خصوص از آنان سراغ نداریم. گفتنی است پیشتر حوزه های علمیه، تصمیم گیران اصلی مساجد بوده اند، مثلا اگر مسجدی در شهری ساخته می شد بانیان آن مسجد از زعیم یا یکی از زعمای حوزه علمیه می خواستند تا امامی برای نماز جماعت آنان بفرستد، که هم برایشان نماز بخواند و هم آنان را هدایت و ارشاد نماید.
به طور نمونه در سال 1330 شمسی ، مرحوم آیت الله العظمی بروجردی زعیم وقت حوزه علمیه قم، مرحوم آیه الله العظمی حاج سید احمد خوانساری را به تهران فرستاد و معظم له تا آخر عمر در مسجد حاج عزیزاله بازار تهران به اقامه نماز و ارشاد مردم مشغول بودند، معظم له در تهران نیز حوزه ای بزرگ ، تاسیس نموده و به تدریس دوره عالی فقه و اصول نیز همت گمارده بود و می توان گفت : در زمان مرجعیت مرحوم آیه الله العظمی بروجردی ؛ مرحوم خوانساری ، از شئون مرجعیت چیزی کم نداشت، همانگونه که برخی اقران او مانند مرحوم آیت الله العظمی حاج سید محمد تقی خوانساری (ره) در زمان مرجعیت آیت الله بروجردی از مراجع تقلید بلند مرتبه بودند اما مرحوم آیت الله آقا سید احمد خوانساری(ره) به جهت حفظ حرمت حوزه علمیه و زعیم آن، به راحتی به این ماموریت ، تن در دادند و درهمان سالها بود که کتاب "جامع المدارک" که یکی از مهم ترین کتب اصلی فقهی است را نگاشتند.
علاوه بر مرحوم آیت الله خوانساری، مرحوم آیت الله حاج آقاروح الله کمالوند خرم آبادی ، مرحوم آیت الله حاج آقای جمال الدین مجد، آیت الله العظمی حاج شیخ علی صافی گلپایگانی رحمهم الله و... از سوی مرحوم آیت الله بروجردی، به ترتیب به خرم آباد ، دماوند و گلپایگان عزیمت کردند و در سال 1343 شمسی، مرحوم آیت الله شهید بهشتی با نظر مرحوم آیت الله میلانی و تلاش مرحوم آیت الله حاج سید احمد خوانساری به آلمان رهسپار گردیدند و مدت پنج سال، مسجد اسلامی هامبورگ را اداره کردند.
5 - دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
سازمانی مستقل است که زیر نظر دفتر مقام معظم رهبری فعالیت می نماید. در راس این دفتر علاوه بر رئیس ، اعضای هیئت امناء، همه منتخبین دفترمقام معظم رهبری هستند . این دفتر نیز به جهت ارتباط مستقیم با حوزه علمیه قم و دفتر حضرت آقا (دام ظله العالی) می تواند در مسئله رسیدگی به مساجد، تاثیرات مطلوبی داشته باشد، اما این ارگان نیز مانند حوزه علمیه قم دخالتی در امور مساجد نداشته است.گر چه دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم ، طلاب بسیاری را در ایام تبلیغ به مساجد گسیل می دارد، مع الوصف ، فعالیت خاصی در امور مساجد از آنان سراغ نداریم و چنانچه چیزی هم بوده، چشم گیر نبوده است.
6 - سازمان بسیج مستضعفین
همانگونه که پیشتر ذکر شد، مساجد خاستگاه اصلی بسیج و بسیجیان بوده است و اکنون بسیج در بیشتر مساجد ، فعالیت فرهنگی دارد و می توان گفت یکی از ارکان مهم مساجد، بسیج و بسیجیان می باشند، که باید در تصمیم گیری های کلان برای مساجد از وجود آنان بهره وافی و کافی برده شود.7 - شخصیت های حقیقی روشنگر و موثر در امور مساجد
برخی شخصیت ها در ایران و سایر کشورهای دنیا هستند که فعالیت های برجسته ای در امر مساجد داشته و خواهند داشت ، باید از ظرفیت آنان در امور مساجد بهره کافی برد. به طور مثال در چند دهه قبل از انقلاب، مرحوم لرزاده مساجدی را در تهران و قم، بنا نمود و مساجد اعظم قم و لرزاده تهران از خدمات اوست و همچنین شخصیت های دیگری مانند مرحوم حاج طرخانی و بسیاری دیگر که مجال یاد آنان نیست، خدمات خوبی در امور مساجد داشته اند و اکنون نیز اشخاصی هستند که به این مسئله علاقمندند که در دو محور می توانند امور مساجد را یاری دهند .یک : محور فکری در امور مساجد باشند.
دو: از نفوذ و علاقه آنان به ساخت مساجد ، می توان بهره گرفت.
8 - مرکز رسیدگی به امور مساجد
در پایگاه اطلاع رسانی مرکز رسیدگی به امور مساجد آمده است : «رهبر عظیم الشان و دوراندیش انقلاب در سال 1368 درباره تاسیس نهادی برای پرداختن به امور مساجد و رونق بخشیدن به این پایگاههای اسلام و انقلاب، فرمانی صادر فرمودند که ضمن اشاره به مرکزی مقبول ، آگاه و نافذ الکلمه ای در امر مسجد اظهار داشتند: شک نیست که حفظ مساجد و تقویت هماهنگ جنبه های معنوی و انقلابی و تعلیمی و تبلیغی آن، نیازمند سلامت و امنیت محیط آن و دور ماندن از منازعات و مناقشات داخلی در آن است به دنبال صدور این حکم، مرکز رسیدگی به امور مساجد در سال 1368 تاسیس و در اجرای فرمان مقام معظم رهبری، شروع به کار نمود و در راستای تبیین و نشر و تبلیغ معارف اسلامی و همچنین احیا و شکوفایی و صیانت از پایگاههای انقلاب ، اهتمام ورزید از آنجاییکه نقش محوری مساجد در طول تاریخ اسلام و در مبارزات مردمی بر علیه ستمکارن و زورگویان با حضور روحانیون و ائمه جماعات مساجد، تعیین کننده و سرنوشت ساز بوده است.بنابراین در این برهه که دشمنان انقلاب اسلامی ایران، سعی در بی محتوا و بی انگیزه ساختن جوانان این مرز و بوم دارند، معظم له به منظور تقویت هرچه بیشتر این کانونهای دینی و پایگاههای امر به معروف و نهی از منکر ، فرمانی مبنی بر تشکیل شورای سیاستگذاری امور مساجد را صادر فرمودند، به پیروی از منویات و فرامین معظم له این شورا متشکل از شخصیتهای علمی حقوقی و حقیقی شکل گرفت و با ساختاری جدید و کارآمد و تجدید نظر در تشکیلات و ساختار مرکز و مساجد کار خود را در نیمه دوم سال 1381 آغاز نمود».
همانگونه که ملاحظه کردید ؛ تاسیس مرکز رسیدگی به امور مساجد ، گام مبارکی بود، لیکن همانگونه که بیان گردید، سازمان ها و اشخاص حقیقی و حقوقی متعددی در ارتباط با اداره امور مساجد هستند و به نظر می رسد این ستاد تا کنون نتوانسته تعامل جامعی با این سازمان ها داشته باشد.
شاید علت این عدم تعامل جامع، ناشناخته بودن جایگاه های آن سازمان ها، در قبال این امر مهم بوده است و یا شاید عدم وقوف به تاثیر گذاری آنان در امر مساجد بوده است ، پیشتر گذشت که افراد حقیقی بسیاری در امور مساجد ، نقش عمده ای ایفا می نمایند ، که حتماً باید از فکر و نشاط و نفوذ آنان در مسئله مساجد بهره گرفت ،که متاسفانه تا کنون چنین نبوده است.
این مسئله که با وجود عنایت خاص رهبر معظم انقلاب، از آغاز رهبری مدبرانه معظم له تا کنون نتوانسته ایم، مطابق نظر راهگشای معظم له، سازمانی منسجم برای اداره امور مساجد، با تمام اهمیتی که داراست، داشته باشیم ، ناگوار است و از ضعف ماست، لیکن باید آفت ها را شناسایی و در جهت زدودن آن، گام های شتابانی برداشت، تا هر چه زودتر، بهره وری بهتر و تمامتر از این ذخائر گرانقدر در راستای ترویج و توسعه مکتب اسلام ، مذهب اهلبیت (سلام الله علیهم)، نظام مقدس و انقلاب اسلامی داشته باشیم.
برخی از آفت ها و معضلاتی که در سر راه تحقق ساماندهی امور مساجد
آفت دیگری که سبب شده تا این مرکز، تا کنون موفقیت لازم را احراز نکرده باشد، کوچکی دامنه و کوچک دیدن بستر کار است، در صورتی که مساجد، نیازمند سازمانی است به اندازه یک وزارتخانه و یا بزرگتر ، البته با مقضیات خودش.الف – باید توجه داشت، مسئله مساجد، پیش از هر چیز تریبونی است که می تواند در حوادث و رخدادهای مهم سیاسی کشور ، جریان ساز وتاثیر گذار باشد و در عین حال که نباید فضای عبادی را سیاسی کرد اما ، می توان جریان صالحی که در راستای حفظ ارزش های دینی، فرهنگ اهلبیت (سلام الله علیهم) و آرمان های انقلاب اسلامی است ، از این بستر توسعه داد . چون مساجد، علاوه بر اهمیت هایش، رسانه ای منحصر به فرد است ، هنگام فرارسیدن انتخابات، یکی از جایگاههایی که رونق خاصی دارد، مساجد است و نامزدها از هر جناحی، مساجد را به عنوان محل تبلیغ خود بر می گزینند وشاید بدین سبب است که معادلات در تدوین یک سامانه خوب و مناسب برای مساجد به هم می ریزد ، چرا که متاسفانه اکنون اغراض سیاسی خاص و یا ناشناخته ،گاهی از تریبون مساجد ، ترویج می شوند و یا حتی برخی افکار اعتقادی افراطی در حوزه دین به رغم نظر متولیان آن ، در برخی مساجد تبلیغ می گردد ، که این از آفت های دینی و دنیوی و اخروی برای مساجد است.
ب – به نظر می رسد؛ آفت دیگری که سبب شده تا این مرکز، تا کنون موفقیت لازم را احراز نکرده باشد، کوچکی دامنه و کوچک دیدن بستر کار است ، در صورتی که مساجد، نیازمند سازمانی است به اندازه یک وزارتخانه و یا بزرگتر ، البته با مقضیات خودش.
ج - در برخی موارد ، عدم هماهنگی با ائمه جماعات، بانیان، عامرین ، متولیان ، دست اندرکاران ، هیئآت امناء و فعالان امور مساجد، نیز از آفت های عدم تحقق تعامل جامع می باشد . مثلا مکرر شنیده شده برخی ائمه جماعات که سالهای سال در مسجدی به امامت مشغول بوده اند، بدون توجیه اهل مساجد از سمت امامت برکنار شده ، حال علت این کار چه بوده؟ و توسط چه کسی رخ داده ؟ آیا فشار خاصی از جانب برخی افراد بوده؟ بحق بوده و یا نابحق؟ سخنی نمی گوییم!
نحوه برکناری گاهی اوقات بجا نیست . بله گاهی لازم است ، امام جماعتی، در مسجدی اقامه جماعت ننماید، اما این "باید" راههایی دارد و هر راهی برای جایگاه تحقق مکارم اخلاق و عبادت ،شایسته نیست و مضافاً این اتفاق باید در آخر کار بیفتد نه اول کار ، آخرین راه باید عزل امام جماعت باشد، کما اینکه در این راستا، برخی از برکناری ها هم بجا و هم ضروری و واجب بوده و در آتیه نیز حتماً ضرورت دارد ، لیکن باید سازمانی منطقی داشته باشد تا اما و اگر در آن راه پیدا نکند.
د- دامنه نمود فعالیت این مرکز اکنون بیشتر در تهران متمرکز است و این سازمان کلان حتی باید مساجد دورترین روستاهای کشور را از زوایای مختلف ، تبلیغی، سیاسی، مالی ، رفاهی و... مورد نظر داشته باشد و چنانچه دامنه این فعالیت به خارج مرزها نیز سرایت نماید چراغ راهی است برای توسعه بیداری اسلامی کما اینکه سالهای سال است وهابیان در اقصی نقاط عالم و حتی در کشور ما از طریق ساخت و اداره مساجد ، به نشر افکار بی پایه و منحطه خود می پردازند .
حال برای ساماندهی امور مساجد چه باید کرد ؟
به نظر می رسد مرکز رسیدگی به امور مساجد ، که بهترین متولی امور مساجد است، می تواند برای ساماندهی بهتر مساجد، کارهای زیر را در نظر داشته باشد تا موفقیت های بیشتری به دست آید.1 - برای ادامه فعالیت، لازم است ساختار تشکیلاتی خود را یک بار دیگر ، تدوین نماید و برای ارکان موثر، در امور مساجد، در تصمیم گیری کلان، جایگاهی را در نظر بگیرد و در نظر داشته باشد همه شخصیت های حقیقی و حقوقی سابق الذکر ، در امر مساجد دخیلند و نادیده گرفتن نفوذ هر یک در امر مساجد ، موجب بی بهره بودن از پتانسیلی است که آن شخص و یا شخصیت می تواند با خود به همراه داشته باشد.
2 – این مرکز ، باید توجه داشته باشد، که بیشتر به امور ستادی بپردازد و نباید در کار میدانی وارد شود و فقط به سیاست گذاری و برنامه ریزی ،برای بهره وری بیشتر از این امکان بزرگ و بی بدیل ، اشتغال بورزد.
3 – بهره گیری از مجمع عمومی سالانه کشوری با حضور مسئولان استانی مرکز رسیدگی به امور مساجد که زیر نظر نمایندگان ولی فقیه در استانها فعالیت دارند و ائمه جماعات مساجد بزرگ هر استان و ائمه جمعه و نمایندگان مقام معظم رهبری در هر استان ، مسجد سازان و موثرین در امر مساجد در کشور.
4 – ایجاد مجمع عمومی استانی در هر استان ، متشکل از ائمه جمعه و جماعت همه شهرهای استان به ریاست امام جمعه و نماینده ولی فقیه و موثرین و مسجد سازان در هر استان.
5 – ایجاد مجمع عمومی شهری در هر شهر.
6 – ایجاد نظام یک پارچه مساجد دارای اتوماسیون اداری ، مالی و... در همه شهرهای کشور.
7 – ایجاد کارگروه طرح و برنامه و بودجه برای تشکیلات کشوری مساجد و منبع سازی برای امور مساجد از بودجه های مردمی ، دولتی، اوقاف، وجوه بریه ، امور حسبیه ، زکوات و بخشی از سهم مبارک امام علیه السلام و اختصاص بخشی از بودجه های دولتی سازمانها و نهادها و وزارتخانه ها برای توسعه مساجد در کشور.
8 – بهره گیری از یک شورای اصلی(کارگروه سیاستگذاری مساجد کشور) برای اداره امور مساجد متشکل از نیمی اعضای حقیقی و نیمی اعضای حقوقی که ریاست آن به عهده امام جمعه تهران و یا رییس مجلس خبرگان می باشد.
تبصره : مسئول این مرکز با مشورت زعمای حوزه علمیه قم ، به مقام معظم رهبری پیشنهاد شده و معظم له در صورت صلاحدید ، حکم ریاست این مرکز را برای وی صادر می فرمایند.
9 – اعضای حقیقی از میان مجمع عمومی سالانه انتخاب می شوند و تا دو سال عضو شورا هستند مضافا نمایندگانی که احیانا از سوی رهبری معظم و یا مراجع تقلید معرفی می شوند با راهکاری مدون، عضو این شورا می گردند.
10 – اعضای حقوقی متشکل از سازمانهایی است که نام آنان ذکر شد که این شورا در حقیقت کارگروه سیاستگذاری مساجد کشور می باشد.
ایجاد مجمع عمومی استانی در هر استان ، متشکل از ائمه جمعه و جماعت همه شهرهای استان به ریاست امام جمعه و نماینده ولی فقیه و موثرین و مسجد سازان در هر استان
11- سرکشی مداوم به مساجد شهر های کشور و برنامه ریزی برای این سفرها به جهت نظارت بر امور مساجد از حیث امامت جماعت، خطیب، مکان، امور رفاهی و.....
12 – ایجاد سامانه های تشویقی برای اعلام فصلی بهترین مساجد کشور.
13 – ایجاد پورتال و سامانه یکپارچه اینترانتی برای تمام مساجد کشور.
14 – اتصال مساجد کشور به اینترنت پاک .
15 – اختصاص بودجه برای نگهداری و تاسیسات ، بنا و تجدید بنای مساجد و واگذاری امور تبلیغ و هزینه های برگزاری همه مراسم به امام جماعت ، هیئت امناء و مردم و ارسال گزارش از طریق امام جماعت و مبلغ در هر دوره تبلیغی برای معرفی بهترین مساجد و درجه بندی فعالترین مسجدها.
16 – باید توجه داشت که این ستاد به هیچ وجه نباید اهرمی سلبی برای مساجد باشد ، بلکه تمام تلاش این ستاد باید تبدیل شدن به پناهگاهی مهربان و دلسوز برای مساجد و اهل آن باشد و لاغیر.
17 - ایجاد کارگروه مدیریت، برای بهره وری تام از پتانسیل تمام شخصیت های حقیقی و حقوقی موثر در امر مساجد.
18 – ایجاد کارگروه سیاسی برای جلوگیری از ورود اندیشه های غیر خودی به مجموعه مساجد و روشنگری و تبیین و ابلاغ ارشادی به تمام استانها.
19 - ثبت "روزنامه مسجد" برای کشور ، جهت اطلاع رسانی و احیاء هر چه بهتر امر به معروف و نهی از منکر.
20 – ایجاد بولتن هفتگی برای ائمه جماعت مساجد کشور .
21 - ایجاد صندوق قرض الحسنه مساجد .
22 – ایجاد خانه های صلح و مصالحه و حل اختلاف در مساجد .
23 – ایجاد کتابخانه متناسب برای تمام مساجد کشور.
24 – ایجاد دوایر محلات برای دستگیری از فقراء هر محله در مساجد و ایجاد ارتباط با مراکز خیریه ای اعم از کمیته امداد و بهزیستی و غیره.
25 – ایجاد پایگاه اطلاع رسانی و شبکه اجتماعی مساجد برای ارتباط اهالی مساجد با یکدیگر .
26 – ایجاد حوزه های علمی به فرا خور حال برای هر مسجد.
پینوشتها
(1) سوره توبه آیه 18 إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ
(2) سوره توبه آیه 17 مَا کَانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَن یَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ الله شَاهِدِینَ عَلَى أَنفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أُوْلَئِکَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَفِی النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ
(3) سوره جن آیه 18 وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا
(4) وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَاجِدَ اللّهِ أَن یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِی خَرَابِهَا أُوْلَـئِکَ مَا کَانَ لَهُمْ أَن یَدْخُلُوهَا إِلاَّ خَآئِفِینَ لهُمْ فِی الدُّنْیَا خِزْیٌ وَلَهُمْ فِی الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِیمٌ یعنی : و کیست بیدادگرتر از آن کس که نگذارد در مساجد خدا، نام وى برده شود، و در ویرانى آنها بکوشد؟ آنان حق ندارند جز ترسان و لرزان در آن [مسجد] ها درآیند. در این دنیا ایشان را خوارى، و در آخرت عذابى بزرگ است.
(5) لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ یعنی : تا شاهد منافع خویش باشند، و نام خدا را در روزهاى معلومى بر دامهاى زبانبستهاى که روزى آنان کرده است ببرند. پس، از آنها بخورید و به درمانده مستمند بخورانید.
(6) سوره اسراء آیه 1.
