نشانه‌ها و علائم شپش موی سر و درمان قطعی آن

شپش موی سر موجود آزاردهنده‌ای است ولی در عین حال این موجود خطرناک نبوده و منجر به پخش شدن بیماری نخواهد شد. ابتلا به آلودگی شپش سر به این معنی نیست که فرد بهداشت فردی را رعایت نکرده و یا در محیط آلوده زندگی می‌کند. شپش سر هیچگونه عفونت باکتریایی یا ویروسی را با خود حمل نمی‌کند.

↑شپش موی سر چیست؟

شپش موی سر حشرات کوچک بدون بالی هستند که در میان موهای سر انسان‌ها زندگی کرده و از خون کف سر آن‌ها تغذیه می‌کنند. شپش موی سر مشکل شایعی در میان انسان‌ها به خصوص کودکان است و به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شده و انتشار پیدا می‌کند.

شپش به رنگ قهوه‌ای متمایل به زرد و یا تقریباً خاکستری و به اندازه‌ی دانه‌های موجود بر روی توت فرنگی است. شپش ماده، ماده‌ی چسبنده‌ای را تولید می‌کند که در نهایت باعث چسبیدن تخم شپش به ریشه‌ مو خواهد شد.

گاهی خلاص شدن از دست این حشرات کوچک با دردسرهای فراوانی همراه خواهد بود. نیش شپش می‌تواند کف سر کودکان را دچار خارش کرده و گاهی زخم ایجاد شده ناشی از این نیش منجر به عفونت خواهد شد.

↑چرخه زندگی شپش موی سر

شپش تازه ۸ تا ۹ روز بعد از تخم‌گذاری شپش ماده سر از تخم بیرون می‌آورد. چیزی که در ابتدا از تخم بیرون می‌آید نابالغ بوده و نیمف (nymph) نام دارد. بعد از گذشت ۹ تا ۱۲ روز نیمف به حشره‌ بالغ تبدیل می‌شود. شپش بالغ ۳ تا ۴ هفته زنده خواهد ماند.

چرخه‌ی زندگی شپش موی سر هر سه هفته یک بار تکرار می‌شود. شپش‌ها چندین بار در طول روز از خون کف سر تغذیه می‌کنند و تا دو روز بعد از جدا شدن از کف سر می‌توانند زنده بمانند.

↑اصلی‌ترین راه ابتلا به شپش موی سر چیست؟

شپش موی سر بر کف سر می‌خزد ولی توانایی پریدن یا پرواز کردن را ندارد. معمولاً تماس مستقیم عاملی برای انتقال شپش موی سر است. شیوع آلودگی شپش موی سر در میان افراد یک خانواده و یا بین کودکان در مدرسه، کودکستان و زمین بازی بیش‌تر است.

↑راه‌های انتقال شپش موی سر

انتقال غیر مستقیم آلودگی شپش سر نادر است ولی شپش می‌تواند از فردی به فرد دیگر به روش‌های زیر هم منتقل شود:

* کلاه، شال و روسری مشترک
* برس و شانه‌ی مو
* گیره و تل مو
* هدفون
* بالش و متکا
* حوله‌ها
* روکش مبل و صندلی

اگر لباس‌ها با هم در یک محل نگه‌‌داری شوند، می‌توانند عامل انتقال غیرمستقیم شپش باشند. برای مثال در مدارس و کودکستان‌ها کلاه و شال کودکان در کنار هم آویزان می‌شود و این خود می‌تواند راهی برای انتقال آلودگی باشد. حیوانات خانگی مانند سگ و گربه نقشی در انتقال و پخش کردن آلودگی شپش موی سر ندارند.

↑مشکلات شپش سر

اگر کودک مبتلا به شپش سر شروع به خاراندن سر خود کند، می‌تواند زخمی بر روی کف سر خود ایجاد کند. امکان گسترش یک عفونت تازه به راحتی بر اثر زخم کف سر فراهم خواهد بود.

↑تخم شپش موی سر

تخم شپش موی سر نقاط کوچک زرد رنگ، قهوه‌ای متمایل به زرد و یا قهوه‌ای رنگی هستند که پیش از بیرون آمدن شپش از آن‌ها بر روی مو قابل مشاهده هستند. تخم‌ها ریشه‌ موها و نزدیک کف سر را به عنوان محل زندگی انتخاب می‌کنند؛ چرا که درجه حرارت این منطقه برای به عمل آمدن تخم بسیار مناسب است.

تخم شپش موی سر اندکی به شوره‌‌ی سر شباهت دارد، با این تفاوت که با شانه کردن و یا تکان دادن سر از مو جدا نمی‌شود.

مشاهده‌ تخم شپش روی ریشه‌ موی کودک، بسیار شایع‌تر از دیدن شپش موی سر در حال خزیدن است. تخم‌ها یک یا دو هفته بعد از تخم‌گذاری به عمل می‌آیند. حتی بعد از اینکه تخم‌ها به عمل آمدند، پوسته‌ی تخم باقی مانده سفید و بی‌رنگ به ریشه‌ مو متصل خواهند ماند. زمانی که مو رشد می‌کند این پوسته‌ها همراه با موی رشد کرده حرکت کرده و به این ترتیب تشخیص و مشاهده‌ی آن‌ها بسیار آسان‌تر خواهد شد.

↑تشخیص رشک مرده از زنده

تخم شپش برای به عمل آمدن لازم است که در نزدیکی کف سر قرار گیرد. تخم‌هایی که در فاصله‌ی بیش از ۶ میلی‌متری از کف سر قرار داشته باشند یا زنده نیستند و یا خالی هستند. تخم‌های مشکوک برای بررسی زنده بودن احتمالی در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند. وجود تخم زنده احتمال وجود آلودگی فعال را افزایش خواهد داد.

↑شپش موی سر بالغ و نیمف آن

درباره‌ شپش موی سر بالغ و نیمف آن باید گفت که شپش موی سر بالغ به کوچکی دانه‌ی کنجد بوده و رنگی متمایل به خاکستری یا زرد متمایل به قهوه‌ای دارد. نیمف از نوع بالغ هم کوچک‌تر بوده و یک یا دو هفته بعد از به عمل آمدن تخم‌ها به فرم بالغ تبدیل می‌شود.

↑نشانه‌ها و علائم شپش موی سر چیست؟

فرد مبتلا ممکن است متوجه‌ی آلودگی شپش موی سر نشود. با این همه نشانه‌ها و علائم شپش سر عبارتند از:

خارش؛ خارش کف سر، گردن و اطراف گوش‌ها از اصلی‌ترین علائم شپش موی سر هستند. خارش در واقع واکنشی آلرژیک به وجود حشره‌ شپش با نام علمی louse saliva است. اگر فرد برای اولین بار است که به این آلودگی مبتلا می‌شود، ممکن است که از دو تا ۶ هفته بعد از شروع آلودگی بر روی سر خود احساس خارش نداشته باشد.

وجود حشره بر روی کف سر؛ شپش با چشم غیر مسلح دیده می‌شود، ولی از آن‌جایی که بسیار کوچک و ریز بوده، از نور گریخته و سریع حرکت می‌کند، تشخیص آن بسیار دشوار خواهد بود.

وجود تخم حشره بر روی ریشه‌ی مو؛ تخم‌های این حشره به ریشه‌ مو می‌چسبند. تشخیص تخم‌ها به دلیل اینکه بسیار کوچک هستند، بسیار دشوار است. تشخیص تخم‌ها در اطراف گوش‌ها و خط موی موجود در گردن آسان‌تر از سایر مناطق است. تخم‌های خالی به مراتب آسان‌تر تشخیص داده می‌شوند؛ زیرا که این تخم‌های خالی کم‌رنگ‌تر بوده و دور از کف سر قرار دارند. با این همه اگر تخم شپش بر روی کف سر مشاهده شد، لزوماً نمی‌توان گفت که فرد آلوده شده است.

خراشیدگی؛ زمانی که شپش موی سر اقدام به خوردن خون می‌کند، نیش این حشره موجب خراشیدگی و خارش می‌شود. در واقع پوست سر به بزاق دهانی حشره با خارش واکنش نشان می‌دهد. اما در عین حال خارش کف سر بلافاصله آغاز نمی‌شود، خارش کف سر در کودکان مختلف به درجه‌ حساسیت آن‌ها به شپش بستگی دارد.

در برخی از کودکان هفته‌ها بعد از حضور شپش، کف سر دچار خارش می‌شود. خارش کف سر برای کودکان بسیار آزاردهنده است و آن‌ها لحظات سختی را تجربه خواهند کرد.

برآمدگی‌های کوچک قرمز رنگ ناشی از خراشیدگی؛ برخی از کودکان در نتیجه‌ی خراشیدگی با جوش‌های آزاردهنده‌ای رو‌به‌رو خواهند شد. اگر این جوش‌ها را به شدت بخارانند، حتی منجر به عفونت باکتریایی هم خواهد شد. اطراف گردن، قسمت جلویی و پشتی آن را به دقت از جهت وجود احتمالی گره‌های تحریک‌پذیر قرمز رنگی که دارای سطحی ترک خورده یا آبدار هستند، بررسی کرده و در صورت وجود آن‌ها به پزشک مراجعه کنید.

↑چطور شپش را تشخیص دهیم؟

راه تشخیصی استاندارد برای آلودگی شپش موی سر فعال در واقع تشخیص وجود نیمف زنده (تخم شپش، شفیره) یا یک شپش موی سر بالغ زنده است.

توصیه می‌شود که موی سر خیس که با نرم‌کننده‌ مو سر مرطوب شده را برای وجود این عوامل جستجو کنید. پزشک برای تشخیص به کمک یک شانه‌ی مناسب از سر تا انتهای ساقه‌ مو را شانه خواهد کرد. اگر نیمف یا شپش موی سر بالغ زنده‌ای یافت نشود، پزشک معاینه را در دومین ویزیت هم ادامه خواهد داد.

↑درمان شپش موی سر

پزشک معالج برای کشتن شپش‌های سر و تخم‌های آن داروهای بدون نسخه را توصیه می‌کند. این داروها شاید نتوانند تخم‌های تازه را از بین ببرند؛ بنابراین لازم است که برای از بین بردن نیمف‌ها بعد از سر از تخم در آوردن و پیش از بالغ شدن روش‌های درمانی دیگری را به کار گرفت.

برخی از پژوهش‌ها توصیه می‌کنند که درمان دوباره ۹ روز بعد از دوره اول درمان انجام شود. پزشک معالج باید در مورد دوره‌ درمان توصیه‌های مورد نیاز را به بیمار داشته باشد.

↑داروهای بدون نسخه برای درمان شپش موی سر

داروهای بدون نسخه (OTC medications) بر پایه‌ی پریترین (pyrethrin) هستند، این ماده‌ی شیمیایی از گل داودی (chrysanthemum flower) گرفته شده که از مواد سمی برای از بین بردن شپش موی سر است.

قبل از اینکه از این درمان‌ها استفاده کنید؛ موی کودک مبتلا را با شامپوی فاقد مواد نرم‌کننده بشویید. آبکشی کردن مو با سرکه‌ سفید قبل از شستن مو به حل کردن چسبی که تخم‌ها را به ریشه‌ مو متصل نگه می‌دارد، کمک بسیار زیادی می‌کند. دستورالعمل درج‌شده روی هر دارو را با دقت مطالعه کنید تا بدانید که هر دارو چه‌قدر باید روی سر باقی بماند. بعد از آن سر باید با آب گرم آبکشی شود.

داروهای بدون نسخه عبارتند از:

پرمترین (Permethrin): پرمترین یک نوع ماده‌ی ساخته‌شده از پریترین است. عوارض جانبی این دارو شامل قرمزی و خارش کف سر است.

پریترین (Pyrethrin with additives) به همراه مواد افزودنی: مواد افزودنی به منظور بهبود سمی بودن ماده‌ اصلی به آن اضافه می‌شوند. عوارض جانبی این دارو قرمزی و خارش کف سر است. اگر کودک به گل داودی و یا گیاه کهنه واش (ragweed) حساسیت داشته باشد، نباید از این دارو استفاده کرد.

↑داروهای تجویزی برای درمان شپش موی سر

در برخی از مناطق جغرافیایی، شپش موی سر به داروهای بدون نسخه مقاومت نشان می‌دهد. از طرفی دیگر این دسته از داروها به دلیل استفاده‌ نادرست ممکن است، منجر به نتیجه‌ مورد نظر نشوند. اگر این داروها مرتب و در فواصل زمانی مناسب به کار گرفته نشوند، نتیجه‌ مورد نظر به دست نخواهد آمد.

در صورتی که از داروهای بدون نسخه نتیجه نگرفتید؛ پزشک احتمالاً این داروها را تجویز خواهد کرد:

بنزیل الکل (Benzyl alcohol): این دارو برای شپش موی سر سمی نیست، ولی با محروم کردن آن‌ها از اکسیژن باعث مرگ آن‌ها خواهد شد. عوارض جانبی این دارو قرمزی و خارش کف سر است. زمانی که از این دارو برای ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی استفاده شد، دیده شد که تشنج و دیگر واکنش‌های شدید در نوزادان افزایش پیدا کرد. پس استفاده از بنزیل الکل برای درمان شپش سر کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی‌شود.

ایور مکتین (Ivermectin): این دارو برای استفاده در کودکان ۶ ماه یا بالاتر مناسب است. این دارو ابتدا بر روی مو خشک زده شده و بعد از ده دقیقه آبکشی می‌شود.

اسپینوساد (Spinosad): اسپینوساد برای استفاده در کودکان ۶ ماه یا بالاتر مناسب است. این دارو ابتدا بر روی مو خشک زده شده و بعد از ده دقیقه آبکشی می‌شود. این دارو قادر به کشتن شپش‌ها و تخم‌های آن‌هاست و معمولاً نیازی هم به تکرار درمان وجود ندارد.

مالاتیون (Malathion): این دارو برای استفاده در کودکان ۶ ماه یا بالاتر مناسب است. مالاتیون ابتدا بر روی مو خشک زده شده و بعد از هشت تا دوازده دقیقه آبکشی می‌شود. در ترکیبات این دارو الکل وجود دارد، بنابراین موی آغشته به آن نباید در معرض سشوار و یا شعله‌های آتش قرار بگیرد.

لیندان (Lindane): این شامپو عوارض جانبی شدیدی همچون تشنج را به همراه دارد و تنها زمانی مصرف می‌شود که باقی روش‌های درمانی با شکست مواجه شده باشند. از این دارو در کودکان نباید استفاده شود. سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف این دارو را برای افراد زیر ۵۰ کیلو، زنان باردار و شیرده، افرادی با سابقه‌ تشنج و افراد مبتلا به عفونت HIV منع کرده است.

↑جلوگیری از انتشار شپش سر

امکان جلوگیری از انتشار شپش موی سر در کودکان مهدکودک‌ها و مدارس به دلیل تماس و نزدیکی بیش از حد وجود ندارد. از طرفی حتی امکان دارد که با مواردی که در بالا گفته شد، افراد به صورت غیر مستقیم هم به این عارضه دچار شوند.

باید به کودکان آموخت که لباس‌های خود را بر روی لباس‌های دیگران آویزان نکنند و از چوب لباسی مخصوص خود استفاده کنند. از طرفی کودک نباید از حوله، شانه، روسری و کلاه دیگر افراد استفاده کند.

نگرانی از ابتلای احتمالی به این عارضه دلیل خوبی برای منع کودک برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی نیست.

↑چگونه می‌توان کف سر کودک را برای بررسی وجود احتمالی شپش موی سر بررسی کرد؟

پشت گوش‌ها و اطراف پس گردن را برای وجود احتمالی شپش موی سر و تخم‌های آن به دقت بررسی کنید. وجود این حشره بر روی مژه‌ی چشم‌ها و ابرو بسیار نادر است. از آن‌جایی که تعداد نیمف‌ها و شپش موی سر بالغ زیاد نبوده و سرعت حرکت آن‌ها زیاد است، مشاهده‌ی آن‌ها بسیار سخت است.

ریشه‌ی موها در نزدیکی کف سر مکانی است که تخم شپش به آن می‌چسبد، پس این نقاط را به دقت بررسی کنید. همانگونه که گفته شد، تخم شپش موی سر اندکی به شوره‌‌ی سر شباهت دارد، با این تفاوت که با شانه کردن و یا تکان دادن سر از مو جدا نمی‌شود. برای بررسی دقیق‌تر کف سر می‌توانید از ذره‌بین یا نور چراغ قوه استفاده کنید.

بهترین راه برای بررسی موها، استفاده از شانه‌ای با دندانه‌های ظریف بر روی موی خیس است. بعد از اینکه با مایع نرم‌کننده به خوبی مو را مرطوب کردید، موهای ناحیه‌ی کوچکی از سر را شانه کرده و به دنبال شپش موی سر و یا تخم آن بر روی دندانه‌های شانه باشید. می‌توانید شانه را با یک دستمال یا حوله تمیز کرده و به این ترتیب تشخیص شپش احتمالی هم آسان‌تر خواهد شد.

اگر کودک شما سر خود را به شدت می‌خاراند ولی شما بر روی سر کودک شپش مشاهده نمی‌کنید، برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید سوالات خود درباره‌ی شپش موی سر در کودکان و بزرگسالان را با پزشکان دکتر دکتر مطرح کنید. کافیست از قسمت نظردهی در پایین همین صفحه اقدام کنید. به سوالات شما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخ داده خواهد شد.

↑چه کسانی بیشتر به شپش موی سر مبتلا می‌شوند؟

از آن‌جایی که تماس مستقیم سر به سر یکی از عوامل اصلی انتقال آلودگی شپش است؛ خطر ابتلای کودکانی که با هم به مدرسه می‌روند و یا در زمین بازی مشغول بازی‌های گروهی هستند، بیش‌تر است. در آمریکا کودکان در سنین پیش دبستانی بیش از کودکان سنین راهنمایی به این عارضه مبتلا می‌شوند.

↑برای درمان شپش موی سر چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر خود و یا فرزند شما مشکوک به آلودگی شپش موی سر هستید؛ قبل از شروع درمان شپش موی سر به پزشک مراجعه کنید. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان در صورتی که به آلودگی فعال مبتلا نشده باشند، تنها با مصرف داروهای بدون نسخه و یا با روش‌های خانگی درمان شپش موی سر به سرعت درمان می‌شوند.

عواملی که غالباً با شپش موی سر اشتباه گرفته می‌شوند، عبارتند از:

* تخم مرده و خالی ناشی از آلودگی قبلی به شپش موی سر
* شوره‌ سر
* بقایای مواد استفاده شده به عنوان شوینده و یا حالت‌دهنده‌ مو
* بافت موی مرده بر روی ریشه‌ مو
* بافت خراشیده شده و آلوده
* دیگر حشرات کوچکی که در مو یافت می‌شوند

سخن آخر

شپش موی سر حشرات کوچکی هستند که از خون کف سر انسان تغذیه می‌کنند. آلودگی تهاجمی شپش سر بیش‌تر کودکان را درگیر می‌کند، این حشره مستقیماً از موی یک شخص به موی شخص دیگر منتقل می‌شود.

تخم شپش معمولاً در فاصله‌ای ۴ میلیمتری از کف سر به ریشه‌ مو می‌چسبد، در واقع این محیط دمای مناسبی را برای تخم به عمل می‌آورد تا بتواند به خوبی به عمل بیاید.

برای درمان شپش سر از داروهای بدون نسخه و یا داروهای تجویزی استفاده می‌شود. برای اینکه شپش سر به خوبی درمان شود و این حشره‌ها و تخم‌های تولید شده توسط آن‌ها از کف سر جدا شوند؛ باید دستورالعمل‌های درمانی به خوبی رعایت و انجام شوند.
یک سری درمان‌های خانگی برای رهایی از آلودگی شپش سر نیز وجود دارد که تاکنون شواهدی علمی مبنی بر موثر بودن این درمان‌ها به دست نیامده است.

وجود شپش موی سر در افراد نشان‌دهنده‌ عدم رعایت بهداشت فردی نیست. شپش برای ادامه‌ حیات خود نیاز به خون دارد و این خون را هم از فرد تمیز و هم از فرد کثیف می‌تواند دریافت کند. زمانی که فرد متوجه‌ وجود شپش موی سر می‌شود؛ بهتر است که بلافاصله و پیش از پخش شدن و انتقال آن به فرد دیگر بلافاصله آن را درمان کند.

راه‌های درمان شپش سر با روش‌های خانگی

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان به شپش سر مبتلا شدید، باید فورا اقدامات لازم را برای برطرف کردن این مشکل انجام دهید. کندن تخم‌های شپش از مو و شانه زدن موها با شانه‌ی ضدشپش (شانه‌ی نیت) بسیار مفید است. اما این روش‌ها معمولا زمان‌بر هستند و هنگامی واقعا مؤثر واقع می‌شوند که در همان مراحل ابتدایی شپش سر متوجه‌ آن شوید. در ادامه با چند مورد از بهترین درمان‌های طبیعی، داروهای نسخه‌ای و درمان‌های بدون نیاز به نسخه برای از بین بردن شپش‌ها آشنا می‌شوید.

۱. کندن تخم‌های شپش از مو و شانه زدن

این روش، اصلی برای خلاص شدن از شر شپش‌های سر است که باید آن را همراه سایر درمان‌ها انجام بدهید. اول از همه باید با یک شانه‌ی مخصوص ضدشپش که می‌توانید از داروخانه تهیه کنید، موها را شانه بزنید تا شپش‌ها و تخم‌های شپش جدا شوند.

آلبانو کروچه، مالک یک سالن تخصصی شپش‌زُدایی، چند سال قبل و پیش از افتتاح این سالن مجبور بود برای جدا کردن تخم‌های شپش از سر کودکانش ساعت‌ها وقت بگذارد و این کار را با دست‌هایش انجام بدهد، اما این روزها از یک شانه‌ی فلزی دندانه‌ریز استفاده می‌کند. او می‌گوید: «این روش بسیار سریع‌تر و تمیزتر است». او پس از شانه زدن موها از یک چراغ ذره‌بین‌دار برای پیدا کردن و جدا کردن شپش‌های باقی‌مانده استفاده می‌کند. او می‌گوید: «مهم نیست که از چه نوع محصول شپش‌کُشی استفاده می‌کنید؛ شانه زدن موها با شانه‌ی ضدشپش مهم‌ترین کار است.» او تأکید می‌کند تا زمانی که حتی یک تخم شپش در موهایتان وجود داشته باشد، نمی‌توانید از شر آنها خلاص شوید.

۲. درمان شپش سر با سرکه

سرکه درمان بسیار آسان و مؤثری برای از بین بردن شپش سر است. میزان بالای اسید استیک موجود در سرکه می‌تواند شپش‌های سر را با موفقیت نابود کند. به‌علاوه، سرکه به حل کردن تخم‌های شپش مرده نیز کمک می‌کند.

مقادیر مساوی از سرکه و روغن معدنی را با هم مخلوط کنید. این مخلوط را قبل از رفتن به رختخواب به پوست سر و مویتان بمالید. سر و موهایتان را با کلاه حمام بپوشانید و بگذارید تمام شب روی سرتان بماند. صبح روز بعد موهایتان را با شامپو بشویید.

روش دیگر این است که سرکه را با مقدار مساوی آب رقیق کنید و از این محلول برای آبکشی موهای تازه‌شسته‌تان استفاده کنید. اجازه دهید ده دقیقه روی موهایتان بماند، سپس دوباره موها‌ را با آب بشویید.

یکی از این دو روش را به‌مدت دو ماه، دو یا سه‌ بار در هفته تکرار کنید و پس از استفاده از این درمان، موهایتان را به‌طور کامل با یک شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید.

۳. مایونز

یکی دیگر از درمان‌های خانگی محبوب برای شپش سر مایونز است. مایونز می‌تواند این هیولاهای کوچک را با موفقیت خفه کند و در نهایت آنها را بکُشد.

دپارتمان بهداشت مینه‌سوتا نیز استفاده از مایونز را روش قابل قبولی برای درمان شپش سر معرفی کرده است.

- موهایتان را کاملا به سُس مایونز آغشته کنید.
- آنها را محکم با پلاستیک یا کلاه حمام بپوشانید. همچنین می‌توانید روی پلاستیک را با حوله بپوشانید.
- اجازه بدهید حداقل پنج تا شش ساعت روی موهایتان بماند.
- موها را به‌خوبی با شامپو بشویید.
- سرتان را کاملا با سشوار خشک کنید، چون جریان هوای گرم به نابودی شپش‌ها کمک می‌کند.
- از یک شانه‌ی ضدشپش برای جدا کردن شپش‌ها و تخم‌های شپش از مو استفاده کنید.

این کار را هفته‌ای یک بار به‌مدت حدود دو ماه تکرار کنید.

۴. روغن نارگیل

روغن نارگیل، عامل خفه‌کننده‌ی عالی‌ای است که برای موی شما نیز مفید است. روغن نارگیل شپش‌ها را خفه می‌کند و در نهایت آنها را می‌کُشد.

- سه قاشق غذاخوری روغن نارگیل را گرم و کمی کافور به آن اضافه کنید.
- این مخلوط را روی تمام سرتان بمالید و پوست سر را با آن ماساژ بدهید.
- سرتان را با یک کلاه حمام بپوشانید و بگذارید تمام شب روی سرتان بماند.
- صبح روز بعد موها را با شامپو بشویید و وقتی خشک شد، با یک شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید.

برای از بین بردن شپش‌ها به‌مدت پنج روز، روزانه از این درمان استفاده کنید.

۵. از بین بردن شپش سر با پیاز

پیاز می‌تواند به‌عنوان یک داروی طبیعی برای درمان شپش سر به‌کار رود. پیاز سرشار از گوگرد است که شپش‌های سر را از بین می‌برد.

- چهار یا پنج عدد پیاز را در مخلوط‌کن یا غذاساز بریزید تا به شکل خمیر درآید.
- این خمیر را در صافی بریزید و با پشت قاشق فشار بدهید تا آب آن خارج شود.
- پوست سرتان را با این آب ماساژ بدهید و آن را با کلاه حمام بپوشانید.
- اجازه بدهید حداقل دو ساعت روی سرتان بماند.
- موها را با شامپو و آب ولرم بشویید.
- موها را خشک کنید و برای جدا کردن شپش‌ها از یک شانه‌ی ضدشپش استفاده کنید.

این درمان را سه روز متوالی تکرار کنید و سپس برای ریشه‌کن کردن کامل شپش سر، آن را هفته‌ای یک‌بار به‌مدت دو ماه تکرار کنید.

۶. روغن درخت چای

روغن درخت چای، یک ماده‌ی حشره‌کُش طبیعی است که می‌تواند شپش‌های سر را به‌طور مؤثری از بین ببرد و به تسکین خارش کمک کند.

هر ۳۰ گرم شامپو را با سه تا پنج قطره روغن درخت چای مخلوط کنید. موها را با این مخلوط شامپو کنید و سپس آب بکشید. وقتی موها خشک شدند، آنها را با یک شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید تا شپش‌ها از موهایتان جدا شوند. از این شامپوی مخلوط حداقل دو ماه استفاده کنید؛

روش دیگر: سه قاشق غذاخوری روغن زیتون و یک قاشق چای‌خوری روغن درخت چای را با هم مخلوط کنید. می‌توانید یک قاشق چای‌خوری روغن اکالیپتوس نیز به آن اضافه کنید. این محلول را به‌طور کامل روی مو و پوست سرتان بمالید. اجازه بدهید ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بماند و سپس موها را شامپو کنید. این درمان را دو بار در هفته به‌مدت یک تا دو ماه ادامه بدهید.

توجه: در هنگام استفاده از روغن درخت چای مراقب باشید، چون بسیار قوی است.

۷. آب لیمو

آب لیمو ترش به دلیل ماهیت اسیدی‌اش به جدا کردن شپش‌ها و تخم‌های شپش از پوست سر کمک می‌کند. اگر مسئولین مدرسه یا مهدکودک به شما اطلاع دادند که روی سر سایر بچه‌ها شپش دیده شده است، می‌توانید با آب لیمو از سرایت شپش به سرکودک‌تان جلوگیری کنید.

آب‌ لیموی تازه را بگیرید و آن را روی پوست سر بمالید. اجازه بدهید ۳۰ دقیقه بماند و سپس آن را با سرکه و بعد با آب گرم آبکشی کنید. برای جلوگیری از ابتلا به شپش، این درمان را یک‌‌بار در هفته انجام بدهید؛

برای از بین بردن شپش‌ها چهار حبه سیر بزرگ را له کنید تا به شکل خمیر نرم درآید و سپس یک قاشق غذاخوری آب لیموی تازه به آن اضافه کنید. این مخلوط را روی پوست سرتان بمالید و کاملا ماساژ بدهید. یک حوله‌ی ضخیم دور سر و موهایتان بپیچید و اجازه بدهید نیم ساعت بماند، سپس آن را با آب بشویید و شامپو کنید. برای از بین بردن شپش‌های سر این درمان را پنج روز متوالی تکرار کنید.

۸. نیم

نیم که به یاس بنفش هندی نیز معروف است، یک حشره‌کُش طبیعی است که در درمان شپش سر بسیار مؤثر است و سوزش پوست سر ناشی از خاراندن مداوم را تسکین می‌دهد. به‌علاوه دارای خواص مرطوب‌کنندگی است بنابراین پوست سر را خشک نخواهد کرد.

برگ‌های نیم را له کنید تا به شکل خمیر درآید. این خمیر را روی مو و پوست سرتان بمالید. اجازه بدهید خشک شود و سپس موهایتان را آبکشی کنید. این درمان را حداقل دو بار در هفته به‌مدت دو ماه تکرار کنید.

روش دیگر: مقداری روغن نیم‌ خالص را روی مو و پوست سرتان ماساژ بدهید. اجازه بدهید حداقل یک ساعت روی سرتان بماند و سپس با شامپو بشویید. وقتی موهایتان خشک شد، از یک شانه‌ی ضدشپش برای جدا کردن شپش و تخم‌های آن استفاده کنید. این درمان را سه بار در هفته به‌مدت یک تا دو ماه تکرار کنید.

همچنین می‌توانید دانه‌های نیم را آسیاب کنید تا کاملا پودر شوند. یک قاشق غذاخوری از این پودر را با مقدار کافی روغن بادام زمینی مخلوط کنید تا خمیر غلیظی درست شود. این خمیر را روی پوست سرتان بمالید و اجازه دهید در تمام طول شب روی سرتان بماند. صبح روز بعد آن را بشویید. این کار را یک‌بار در هفته به‌مدت دو ماه تکرار کنید.

۹. الکل مالشی

الکل مالشی، یک حلال حاوی ۷۰٪ ایزوپروپیل یا الکل مطلق است که می‌تواند شپش‌ها و تخم‌های شپش را به‌طور موثری از بین ببرد. استفاده از این ضدعفونی‌کننده‌ی قدرتمند، خطری ایجاد نمی‌کند.

- روی یک وان یا سینک خم شوید و کمی الکل مالشی روی موهایتان بریزید.
- با استفاده از انگشتان، الکل مالشی را روی پوست سر و موهایتان پخش کنید.
- اجازه بدهید چند دقیقه روی سرتان بماند.
- حالا مقداری نرم‌کننده روی پوست سرتان بمالید.
- موها را با یک شانه‌ی دندانه‌بلند شانه کنید.
- سپس آنها را با شامپو بشویید.

از این درمان به‌مدت یک یا دو ماه، یک‌بار در هفته استفاده کنید.

۱۰. بادام درختی

با توجه به طب آیورودا، بادام درختی یکی از مؤثرترین درمان‌های خانگی برای از بین بردن شپش‌هاست.

- ده عدد بادام درختی را یک شب در آب بخیسانید.
- صبح روز بعد پوست بادام‌ها را جدا و آنها را آسیاب کنید تا به شکل خمیر درآیند.
- سه قاشق غذاخوری آب لیمو به این مخلوط اضافه کنید.
- این مخلوط را به‌طور کامل روی پوست سرتان بمالید.
- اجازه بدهید دو ساعت روی پوست سرتان بماند.
- سپس آن را با آب سرد کاملا بشویید.

از این درمان یک بار در هفته به‌مدت دو ماه استفاده کنید.

با صبر و پشتکار می‌توانید به‌راحتی از شر شپش سر خلاص شوید. راهنمایی‌های زیر از گسترش شپش جلوگیری می‌کنند:

* از هیچ‌یک از وسایل متعلق به فرد مبتلا استفاده نکنید؛
* شانه‌ها و برس‌های فرد مبتلا را از شانه و برس دیگران جدا کنید؛
* پس از درمان شپش، تمام لباس‌ها و ملافه‌های فرد مبتلا را در آب داغ بشویید؛
* تمام وسایل غیرقابل شست‌‌وشوی فرد مبتلا را به‌مدت یک هفته در کیسه‌های پلاستیکی قرار بدهید و سر آن را محکم ببندید؛
* روی تمام مبل‌ها، تشک‌ها و فرش‌ها را جاروبرقی بکشید؛
* گاهی اوقات موهایتان را با یک شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید.

۱۱. پیرِترین‌ها؛ پیرِتروم

پیرِتروم، ماده‌ی تشکیل‌دهنده‌ی فعال در Rid و محصولات مشابه بدون نسخه مانند A200 و پرونتو است. این ماده از گل‌های داوودی که حاوی حشره‌کُش‌های طبیعی به‌نام پیرِترین‌هاست، به‌دست می‌آید. پیرِترین‌ها به سیستم‌های عصبی شپش‌های زنده حمله می‌کنند اما همیشه مؤثر نیستند چون برخی از شپش‌ها به این سم مقاوم شده‌اند.

این محصول را به موهای خشک بمالید، ده دقیقه صبر کنید، سپس موهایتان را خیس کنید تا کف کند و در آخر آبکشی کنید. آن‌گاه موها را با شانه‌ی ضدشپش شانه کنید. توصیه می‌شود برای کشتن هرگونه شپش باقی‌مانده، هفت تا ده روز بعد مجددا از این محصول استفاده کنید. مراقب واکنش‌های آلرژیک باشید.

۱۲. درمان شپش سر با روغن زیتون

روغن زیتون که در اکثر آشپزخانه‌ها یافت می‌شود، یک عامل خفه‌کننده‌ی عالی است. سوراخ‌های تنفسی شپش‌ها توسط روغن زیتون مسدود می‌شود و آنها را می‌کُشد اما لازم است که روغن زیتون در تمام طول شب روی سرتان بماند و موهایتان را نیز با کلاه حمام بپوشانید، چون شپش‌ها می‌توانند تا چندین ساعت بدون نفس کشیدن زنده بمانند. همچنین باید موهایتان را با شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید تا تخم‌های شپش جدا شوند؛ روغن زیتون به سست شدن شپش‌های چسبیده به موها کمک می‌کند.

آلبانو کروچه از روش «شانه‌زدن – مالیدن روغن زیتون» برای از بین بردن شپش‌های سر مشتریانش استفاده می‌کند و در این کار بسیار موفق است. جوآن سویِر، یکی از نویسندگان کتاب «شپش سر تا شپش مُرده» یک برنامه‌ی مبارزه‌ی پنج‌مرحله‌ای را معرفی می‌کند که شامل استفاده از روغن زیتون در روزهای خاص در طی یک دوره‌ی بیست‌و‌یک روزه است.

شپش سر دانش آموزان

دکتر مریم مسعودی فر ، سرپرست اداره بیماری های منتقله از آب و غذا و عفونت های بیمارستانی در مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت گفت: در بحث شپش سر مشکلی که در جامعه داریم این است که برخی از هموطنان آلودگی به انگل شپش را یک انگ می دانند و در صورت ابتلا ممکن است از مطرح کردن موضوع در خانواده و همچنین مراجعه به پزشک امتناع کرده و در مواردی نیز به خود درمانی بپردازند که نتیجه آن عدم پاسخ مناسب به درمان و افزایش احتمال انتقال آلودگی به سایرین می باشد.

او افزود: مردم ابتدا باید ذهنیت خود را نسبت به این مسأله تغییر دهند و به این باور برسند که آلودگی به شپش هم مانند سایر بیماری ها نیاز به بررسی و درمان دارد و لذا اگر دچار علائمی شدند که احتمال آلودگی با این انگل را مطرح می کرد، حتما در اولین فرصت جهت بررسی دقیق تر به پزشک مراجعه کنند.

دکتر مسعودی فر مهمترین علامت شپش سر را خارش عنوان کرد و اظهار داشت: در مواردی هم ممکن است به دنبال خارش طولانی و شدید شاهد زخم هایی در نواحی پشت گردن و پشت گوش فرد بیمار باشیم.

دلیل شیوع شپش سر در دانش آموزان

وی گفت: مهم ترین راه انتقال شپش، تماس های فردی و استفاده از وسایل شخصی به صورت مشترک است. به عنوان مثال در مهد کودک ها و مدارس بچه ها امکان دارد از وسایلی چون شانه، گیره سر، کلاه، شال گردن، حوله، بالش و روسری یکدیگر به طور مشترک استفاده کنند.

سرپرست اداره بیماری های منتقله از آب و غذا و عفونت های بیمارستانی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: توصیه ی اصلی ما به خانواده های محترم تأکید بر موضوع آموزش بهداشت فردی به فرزندان است؛ به بچه ها باید توصیه کرد که وسایل شخصی را چه در خانه و چه در مهد و مدرسه نباید به طور مشترک استفاده کنند.

توصیه های بهداشتی مهم به والدین و مربیان بهداشت مدارس

او اضافه کرد: رعایت نکات بهداشت فردی چون تمیز نگه داشتن و شانه کردن موها و همچنین استحمام مرتب و منظم، از مهم ترین توصیه ها برای پیشگیری از آلودگی به این انگل است.

مسعودی فر در خصوص تشخیص آلودگی به شپش نیز به نکته ی مهمی اشاره کرد: خود انگل را به راحتی نمی توان دید و تشخیص عمدتا از طریق دیدن رشک یا همان تخم انگل است. رشک بیضی شکل و سفید مایل به خاکستری است که به صورت مورب به ساقه ی مو چسبیده و به سختی از مو جدا می شود. در مواردی افراد شوره سر را به جای رشک اشتباه می گیرند و نگران می شوند.

وی تأکید کرد: مهم ترین توصیه ی ما به خانواده ها، مربیان بهداشت مدارس و اولیای مدرسه این است که اگر علائم مشکوکی را در دانش آموزان دیدند برای معاینه و بررسی حتما به مراکز خدمات جامع سلامت یا پزشکان مراجعه کنند.

برنامه های وزارت بهداشت برای جلوگیری از شیوع شپش سر در مدارس

او همچنین در خصوص برنامه های وزارت بهداشت در خصوص شپش سر گفت: وزارت بهداشت و آموزش و پرورش تا کنون همکاری هایی را در این خصوص داشته اند؛ برای مثال برنامه های آموزشی لازم برای مربیان محترم بهداشت مدارس و مربیان مهد کودک برگزار کرده ایم و انتظار این است که طبق برنامه ی منظمی معاینه دانش آموزان در کلاس انجام شود.

سرپرست اداره بیماری های منتقله از آب و غذا و عفونت های بیمارستانی وزارت بهداشت تصریح کرد: اگر مربیان بهداشتی در مواردی با افزایش موارد شپش سر مواجه بودند باید موضوع را به همکاران ما در مراکز خدمات جامع سلامت و در روستاها به خانه های بهداشت گزارش کنند تا همکاران ما به طور تخصصی به آن مدرسه یا مهد مراجعه نموده و مسأله را بررسی کنند.

منبع: سایت دکتر دکتر
سایت چطور
سایت اخرین خبر