فرناز حسيني- جست و جو کردن و کار با موتورهاي جست و جو گر، پس از ارسال و دريافت نامه هاي الکترونيکي، عمده ترين فعاليت کاربران اينترنتي در دنياي وب شناخته شده است. اهميت موتورهاي جست و جوگر از اين رو است که حجم اطلاعات و داده هاي اينترنتي آنقدر زياد و رو به افزايش است که کاربران براي يافتن اطلاعات دلخواه خود، نيازمند به وب سايت هايي( موتورهاي جست و جوگر) هستند که به آنها در پيدا کردن اطلاعات کمک کنند؛ موتورهاي جست و جوگر به ياري کاربران وب آمده اند. دنياي اينترنت منبع نامحدودي از اطلاعاتي است که روز به روز بر حجم آن افزوده مي شود و رقابت وب سايت ها و وبلاگ ها بر سر ارائه صحيح و سريع اطلاعات به مخاطبين مي باشد. موتورهاي جست و جو علاوه بر تسهيل کار کاربران، رقابتي ميان وب سايت ها و وبلاگ ها ايجاد کرده اند. مديران سايت ها، وب سايت ها و وبلاگ هاي خود را براساس عملکرد موتورهاي جست و جوگر بهينه سازي مي کنند. براي درک بهتر اين مطلب، در ادامه به طور خلاصه، نحوه کار موتورهاي جست و جو بيان شده است.
ـ نحوه کار موتور جست و جو
زماني که کاربر کلمه و يا عبارتي را وارد جعبه جست و جو( Search Box) يک موتور جست و جو مي کنند، موتور جست و جو، وب سايت هايي را به عنوان نتايج جست و جو به کاربران ارائه مي دهد که بر حسب ميزان ارتباط با عبارت جست و جو شده به ترتيب نزولي فهرست شده است. نکته اي که پيش از هر چيز بايد به آن توجه کرد اين است که موتورهاي جست و جوگر در زمان پاسخگويي به جست و جوهاي کاربران، در ميان پايگاه داده اي که دارند به جست و جو مي پردازند و نه در تمام وب. همچنين، هر چه اين نتايج دقيق تر و مرتبط تر باشند، موتور جست و جو محبوب تر خواهد بود. تفاوت نمايش نتايج جست و جوها ناشي از تفاوت در الگوريتم و شيوه بايگاني داده هاي يک موتور جست و جو مي باشد. اين الگوريتم براي هر موتور جست و جو منحصر به فرد مي باشد.
يک موتور جست و جوگر به طور کلي از پنج بخش تشکيل شده است:
1.عنکبوت( Spider)
2.خزنده( Crawler)
3. بايگاني کننده( Indexer)
4.پايگاه داده( Database)
5. سيستم رتبه بندي( Ranker)
ـ عنکبوت( Spider)
اسپايدر يا روبوت، کار جمع آوري اطلاعات مورد نياز يک موتور جست و جوگر را به عهده دارد. اسپايدر به صفحات مختلف سر مي زند، محتواي آن را مي خواند و لينک ها را دنبال مي کند. اسپايدر مانند يک کاربر وب، از صفحات مختلف بازديد مي کند اما اسپايدر کدهاي صفحات را مي بيند، در حالي که کاربران نتيجه حاصل از قرار گرفتن کدها در کنار هم را مي بينند.
ـ خزنده(Crawler)
کراولر، مشخص مي کند که اسپايدر کدام صفحات را مورد بازديد قرار دهد، کدام لينک ها را دنبال کند و يا نکند. به زبان ساده نقش فرمانده آن را دارد.
ـ بايگاني کننده( Indexer)
ايندکسر، اطلاعات صفحات جمع آوري شده توسط اسپايدرها، را به پارامترهاي عددي تبديل مي کند تا توسط سيستم رتبه بندي قابل شناسايي و مقايسه باشد. در واقع، در اين بخش، اطلاعات مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند و بررسي مي شوند که آنها از کدام صفحه ارسال شده، به کجاها ارتباط دارد، کلمات موجود در آن کدامند، کلمات چند بار تکرار شده اند، کلمات در کجاي صفحه قرار دادند و ...
ـ پايگاه داده( Database)
پايگاه داده يک موتور جست و جو، محل ذخيره و گروه بندي داده هاي تجزيه و تحليل شده توسط ايندکسر مي باشد. البته در اين بخش فشرده سازي داده ها نيز صورت مي گيرد تا حجم کمي از پايگاه داده اشغال شود. نکته قابل توجه اين است که بزرگي و به روز بودن پايگاه داده از امتيازهاي يک موتور جست و جو محسوب مي شود.
ـ سيستم رتبه بندي( Ranker)
براي پاسخگويي به درخواست کاربر، مبني بر جست و جوي کلمه و يا عبارتي، ابتدا تمام صفحات موجود در پايگاه داده که به موضوع جست و جو شده، مرتبط هستند، مشخص مي شوند، سپس سيستم رتبه بندي وارد عمل مي شود. اين سيستم آنها را از بيشترين ارتباط تا کمترين ارتباط مرتب مي کند و به عنوان نتايج به کاربر نمايش مي دهد.
سيستم رتبه بندي يکي از مهم ترين بخش هاي يک موتور جست و جو محسوب مي شود، چرا که اگر يک موتور جست و جوگر بهترين و کامل ترين پايگاه داده را داشته باشد اما نتواند پاسخ هاي مرتبطي را به کاربران ارائه کند، يک موتور جست و جوي ضعيف خواهد بود.
ـ جس جو، موتور جست و جو فارسي
با افزايش اهميت جست و جو در اينترنت، و اشاعه فرهنگ جست و جو در ميان ايرانيان، همواره نياز به يک موتور جست و جو فارسي زبان احساس مي شد. بدين منظور، ايده پيدايش جس جو پديد آمد. پس از پنج سال تلاش هاي بي وقفه تيم جس جو، در فروردين ماه 1388 نسخه نهايي جس جو در اختيار کاربران قرار گرفت. از آن پس جس جو با افزودن خدمات و سرويس هاي خود، جست و جو را براي کاربران فارسي زبان آسان تر کرده است و سعي بر آن دارد که با ارائه خدمات با بهترين کيفيت، رضايت آنها را جلب کند. بدين منظور به ارائه خدمات و اطلاعات در کنار سرويس جست و جوگر فارسي پرداخته است. اين سرويس ها به صورت رايگان در مجموعه هاي سرگرمي، کتابخانه، امروز، سلامتي و خانواده در اختيار کاربران قرار داده شده است. يکي از مواردي که جس جو را در ارائه خدمات از ديگران متمايز مي کند، سيستم پيمايش کاربري براساس خرد جمعي کاربران آن مي باشد. در مقالات بعدي در مورد اين مهم و اهداف و عملکرد موتور جست و جو فارسي جس جو در راستاي دانش جمعي بحث خواهد شد. براي مشاهده بخش هاي مختلف جس جو به آدرس www.jasjoo.com مراجعه کنيد.
منبع:کامپيوتر و ارتباطات، شماره 88
/ن
