مواد دندانسازي (4)

ساختار و رهايش تنش
 

پس از آنکه ماده اي بطور مداوم تحت تغيير شکل پلاستيک قرار گيرد. دران تنش هاي داخلي ايجاد مي شود. براي مثال، در يک ماده ي کريستالي مانند يک فلز، اتم ها در ساختار کريستالي جابجا مي شوند وسيستم در تعادل نيست به طور مشابه ، درساختار آمورف برخي از ملکولها بسيار به هم نزديک اندوبرخي ديگر بسيار از هم دوراند. (اين شرايط هنگامي اتفاق مي افتد که جسم به طور پي درپي تحت تغيير فرم قرار گيرد.)
اين مسئله قابل فهم است که اين چنين وضعيت هايي پايدار نيستند. جابجايي اتم ها در وضعيت تعادل بوجود نمي آيد. درطي فرآيند نفوذ درحالت جامد که بوسيله ي افزايش انرژي فلز اتفاق افتاده است، اتم ها مي توانند به آهستگي به حالت هاي تعادلي خود بازگردند. اين مسئله باعث تغيير درشکل يا حد فاصل جامد مي گردد. ماده دراين تغيير وضعيت اتمي دچار پيچش مي شود. رها سازي تنش ها باعث پديدآمدن اعوجاج درمواد قالب گيري الاستومری مي شود.
سرعت رها سازي تنش با افزايش دما افزايش مي يابد. براي مثال اگر يک سيم خم شده باشد وتا دمايي بالا حرارت داده شود، ممکن است که صاف شود.در دماي اتاق چنين رها شدني باعث بازآرايي اتم هاي فلز مي گردد که اين بازآرايي ممکن است ناچيز باشد.به عبارت ديگر تعداد زيادي از مواد دنداني غير کريستالي (مانند موم ها ، رزين ها و ژل ها ) وجود دارند که وقتي تحت عمليات ساخت قرار گيرند وسردشوند مي توانند تنش هاي خود را آزاد کرده و تحمل تغيير شکل (کج شدن) شوند.

خزش و سيلان يافتن
 

اگر يک فلز در دمايي نزديک به دماي ذوبش درحالي که به آن يک تنش ثابت وارد مي شود. نگه داري شود، دچار خزش مي گردد. خزش به عنوان کرنش پلاستيک وابسته به زمان ماده هنگامي که تحت نيروي استاتيکي (ثابت)قرار مي گيرد،تعريف مي شود .اين مسئله با کج شدن قطعه همراه است.مثلاً هنگامي که لعاب يک پروتز با ساختارطويل پخت گردد، دماي بالا موجب کج شدن آن مي شود. که نيروي استاتيک اعمالي بر پروتز، وزن خود پروتز است. براي يک ضخامت معين، وزن بيشتر قطعه رابطه ي مستقيم با تنش پيچشي است وبنابراين اين مسأله موجب افزايش خزش پيچشي مي شود. خزش فلزات معمولاً با افزايش دما تا چند صد درجه زير دماي ذوبشان اتفاق مي افتد. فلزات مورد استفاده در دندانپزشکي که براي ساخت مواد ترميمي ريختگي ويا زير لايه هاي لعاب خوراستفاده مي شوند، داراي دماي ذوبي بسيار بالاتر از دماي دهان هستند. وآنها در محيط دهان مستعد خزش نمي باشند. به هرحال برخي از آلياژهاي مورد استفاده در پروتز هاي فلز- سراميک در دماي روکش دهي (لعاب زني) متحمل خزيش مي شوند.
آمالگلام هاي دنداني شامل 42-52 درصد وزني جيوه هستند وتقريباً کمي بالاتر از دماي اتاق دچار خزش مي شوند. به دليل گستره ي پايين دماي ذوب، آمالگلام هاي دنداني مي توانند به آهستگي از محل قرار گيريشان در دندان ها وتحت تنش هاي کوچک دچار خزش شوند. به دليل آنکه خزش نتيجه ي تغيير فرم پلاستيک ماده است ، اين فرآيند مي تواند يک پروتز دنداني را خراب کند. عموماً واژه ي سيلان يافتن (FLOW) به جاي خزش ، در دندانپزشکي براي توصيف رئولوژي موادآمورف مانند موم ها استفاده مي شود. سيلان يافتن موم ميزان استعداد آن براي تغيير فرم تحت يک نيروي استاتيک کوچک است .البته اين نيروي کوچک مي تواند علاوه بر وزن خودش، هر نوع تنش ديگري نيز باشد اما معمولاً تنش فشاري در تست هاي مواد دنداني استفاده مي شود. يک استوانه ماننداز ماده ي مورد نظر که مي خواهيم خواص آن را بررسي کنيم دردما وزمان معين تحت نيروي فشاري قرار مي گيرد. خزش يا سيلان بوسيله ي درصد کاهش طول درطي تست اندازه گيري مي شود. خزش ممکن است باعث خرابي مواد ترميم کننده ي دنداني به علت تغيير فرم آنها بشود. خزش همچنين ممکن است منجر به خرابي دندانهاي مصنوعي شود. اين مسئله درشرايطی رخ مي دهد که يک آلياژ ريختگي با خواص ضد خزش ضعيف در دماي نسبتاً بالا(حدود (1000C°) لعاب کاری شود.

رنگ و ادراک رنگ
 

بخش قبلی بر روی خواصی متمرکز شده بودیم که به یک ماده اجازه می داد تا به عنوان جایگزینی بافت های آسیب دیده یا از دست رفته کار کنند.هدف مهم دیگر یک دندانپزشک حفظ رنگ وظاهر دندان های مصنوعی است.ملاحظات زیبایی درترمیم دندان ها و پرتز گذاری در دهان برزگترین تمرکز در طی چند دهه ی اخیر را به خود اختصاص داده است. از آن جایی که مسئله ی زیبایی دندانسازی یکی از مسائل مهم این حرفه است وبه هنر دندانساز وتکنسین مربوط است، مطالعه وفراگیری قوانین مربوط به رنگ به یکی از مسائل ضروری است. این مسأله مخصوصاً برای مواد ترمیمی که از جنس مواد سرامیکی هستند، درست می باشد.

نور یک تابع الکترومغناطیس است که می تواند بوسیله ی چشم انسان تشخیص داده شود. چشم انسان نسبت به نورهای باطول موج 400-700 نانومتر حساس می باشد. همانگونه که در شکل 1 دیده می شود. شدت نور منعکس شده وشدت ترکیب طول موج های موجود در نور بازگشتی (نورمنعکس شده) خواص ظاهری (رنگ وشدت نور) را تعیین می کند. وبواسطه ی آن جسم قابل رؤیت می شود. البته حتماً باید نوری از یک منبع برجسم بتابد تا نوری از آن منعکس شود. وجسم قابل رؤیت شود. نور خروجی از جسم معمولاً چند رنگی است. این رنگ مخلوطی از طول موج های مختلف است.توزیع طیفی نور منعکس شده یا عبور کرده ظاهر نورمنعکس شده رامشخص می کنند، اگر چه برزگی طول موج های خاص کاهش می یابد.
پدیده ی دیدن(Vision) و واژگان فنی مشابه را می توان پاسخ وعکس العمل چشم انسان به نور تابیده شده به آن بیان کرد. این نور تابیده شده از جسم بازتابش شده است. وبه چشم ناظر می رسد. اشعه های نوری برخورد کرده به چشم برروی شبکیه ی چشم متمرکز می شوند واز آنجا به صورت پالس های عصبی در آمده که این پاس ها به مغز انتقال می یابند. سلولهای مخروطی شکل درشبکیه باعث رنگی دیدن می شوند. این سلولها دارای شدت نور آستانه هستندکه این مسئله موجب رنگی دیدن ما می شود. وهمچنین این سلولها دارای این ویژگی هستند که به طول موج حساس می باشند. شکل 2 این منحنی ها را برای افراد بادید رنگی نرمان وافراد با دید رنگی ناقص نشان می دهد. منحنی مشاهده کننده ی نرمال که در شکل 2 دیده می شود. نشان دهنده ی حساسیت بصری شخص سالم به نور منعکس شده یا ساتع شده از یک منبع یا جسم است. این شکل نشان می دهد که چشم درناحیه ی نور سبز- زرد (طول موج 550nm ) بسیار حساس است ودرنواحی قرمز یا آبی طیف نور کمتر حساس است.

به خاطر خنثی بودن پاسخگوئی چشم درهنگام دیدن رنگی، شبیه سازی ثابت بوسیله ی یک رنگ تنها ممکن است باعث خستگی از رنگ وکاهش پاسخگوئی چشم شود. سیگنال های فرستاده شده از شبکیه به مغز، بوسیله ی مغز پردازش می گردد، تا دید بصری نسبت به جسم درحال دیده شدن ایجاد گردد. ناقص بودن پروتئین های خاص درگیرنده های حساس به رنگ باعث پدید آمدن کورنگی می شود. وبنابراین انسان مبتلا به این بیماری قابلیت تشخیص رنگ را از دست می دهد.
منبع انگلیسی مقاله : Dental Materials /Kenneth J.anusavice
ادامه دارد...