جهان پر درد مي‌بينم دوا کو

شاعر : سنايي غزنوي

دل خوبان عالم را وفا کو		جهان پر درد مي‌بينم دوا کو
دلت پر درد و رخ چون کهربا کو		ور از دوزخ همي ترسي شب و روز
وليکن خواجه را در کف بها کو		بهشت عدن را بتوان خريدن
پس اين واماندگان را پيشوا کو		خرد گر پيشواي عقل باشد
چو برگ توت گشتي توتيا کو		ز بهر نام و جان تا بام يابي
قبا گيرم بيلفنجي بقا کو		مگر عقل تو خود با تو نگفتست
سحر گاهان ترا پشت دوتا کو		درين ره گر همي جويي يکي را
وليکن گاه معني شان گوا کو		به دعوي هر کسي گويد ترا ام
يتيمي در عرب چون مصطفا کو		سراسر جمله عالم پر يتيمست
ولي شيري چو حيدر باسخا کو		سراسر جمله عالم پر ز شيرست
زني چون فاطمه خير النسا کو		سراسر جمله عالم پر زنانند
شهيدي چون حسين کربلا کو		سراسر جمله عالم پر شهيدست
امامي چون علي موسي الرضا کو		سراسر جمله عالم پر امامست
ولي مردي چو موسي با عصا کو		سراسر جمله عالم پر ز مردست
حديثي چون حديث مصطفا کو		سراسر جمله عالم حديثست
ولي عشق حقيقي با خدا کو		سراسر جمله عالم پر ز عشقست
ولي پيري چو خضر با صفا کو		سراسر جمله عالم پر ز پيرست
ولي حسني چو يوسف دلربا کو		سراسر جمله عالم پر ز حسنست
ولي دردي چو ايوب و دوا کو		سراسر جمله عالم پر ز دردست
ولي تخت سليمان و هوا کو		سراسر جمله عالم پر ز تختست
ولي مرغي چو بلبل با نوا کو		سراسر جمله عالم پر ز مرغست
ولي پيکي چو عمر بادپا کو		سراسر جمله عالم پر ز پيکست
ولي مرکب چو دلدل خوش روا کو		سراسر جمله عالم پر ز مرکب
ز مس هم زر نيامد کيميا کو		سراسر کان گيتي پر ز مس شد
وليکن چون سناييشان سنا کو		سنايي نام بتوان کرد خود را
تيزبيني پاکدستي رهبري عمخوار کو		سر به سر دعويست مردا مرد معني دار کو
گفت اگر دعويست با حق مر ترا گفتار کو		کرد اگر معنيست من معني همي خواهم ز تو
ور تو گويي هست از اين معني ترا آثار کو		باستان دعوي نبود آخر زمان معني نماند
داده آوازي به ياران کي کسان دار کو		چون غليواژند خلقان بر شده نزديک چرخ
ور به راه آدمي چون آدمت هنجار کو		چيستي؟ مرغي ستوري آدمستي بازگو
ور به کوي مردماني عقل عقل آوار کو		ور طريقست سست داري کو تفکرها و فهم
تجربتهاي فنون قبه‌ي زنگار کو		ور مجسطي‌وار عقلي دور داري از خطا
دين اگر بار يار داري مرد مردا يار کو		راه با همره روي همره نگويي تا کجاست
آب حنا بر تريد و سنگ بر رخسار کو		ور به شرع سيدي آگاهي از سر خداي
پاي بر دندان مار و دست بر دينار کو		ور پي بوبکر خواهي رفت بعد از مصطفا
يک دراعه‌ي هفده من ده سال يک دستار کو		ور به کوي عمري کو داد و کو مشک و مهار
سينه‌ي روشن بدين و ديده‌ي بيدار کو		ور در عثمان گرفتي شرم کو و حلم کو
تن فداي تيغ و جان در خدمت دادار کو		ور همي گويي که هستم چاکر شير خداي
ور جنيدي شست روزه معده‌ي ناهار کو		گر تويي شبلي به يک سجده بنه ده روزه خوان
بر نشسته بر پلنگ و در دو دستت مار کو		ور همي گويي که چون بهلول من ديوانه‌ام
گاه آن آمد که گويي اي ملک ديدار کو		اينهمه کردي که گفتم وز همه پرداختي
پيش خوانده گفته را با گفته‌ها کردار کو		اي سنايي گر ترا تا روز محشر در شمار
يک جهان معشوق بينم عاشق غمخوار کو		راه دين پيداست ليکن صادق دين‌دار کو
اي دريغا در جهان يک حيدر کرار کو		عالمي پر ذوالخمارست از خمار خواجگي
با چنين ديوان بگو بند سليمان‌وار کو		ديو مردم بين که خود را چون ملايک ساختند
مر ترا پايي پر از خاک و سري پر خار کو		گر به بوي و رنگ گويي چون گلم پس همچو گل
در چنين تشويش ملک اي زيرکان افسار کو		معلف اسبان تازي را خران بگرفته‌اند
آن دعاي نوح و آن کشتي دريا بار کو		گشت پر طوفان ز نااهلان زمانه چون کنم
پس چو مردان يک دمت بي‌زحمت اغيار کو		هست پنجه سال تا تو لاف مردي مي‌زني
آن تجلاي جلال و وعده‌ي ديدار کو		طور هست و «لن تراني» ليک چون موسي ترا
گرد هفت اقليم اکنون يک سپه‌سالار کو		پيش ازين در راه دين بد صدهزار اسفنديار
آن حيا و حلم و عدل و صدق آن هر چار کو		يک جهان بوبکر و عثمان و علي بينم همي
آن اناالحق گفتن و آن دجله و آن دار کو		در ره هل من مزيد عاشقي مرجانت را
سينه و ديده گهي پر نور و گه پر نار کو		گر به جنت در به دوزخ رخت بنهي پس ترا
چهره همچون لاله‌زار و ديده لولو بار کو		هم ز وصل و هم ز محنت چون محبان هر زمان
پس بجاي باد و خاک آرامش و رفتار کو		بي رجا و خوف گر گويي که هستي خاک و باد
در ديار دردمندان يک در و ديار کو		هو دج از معشوق و ربع از عاشقان خالي بماند
ليکن اندر دهر مردي عاقل و هشيار کو		زين سخن چندان که خواهي خوانده‌ام در گوش عقل
گبر گفت ار چون مني پس بر ميان زنار کو		رفت گبري پيش گبري گفت هم کيش توام
پس نشان طاعتت بر روي چون دينار کو		تو همي گويي که شب تا روز اندر طاعتم
اندر آن گلزار جانت را نواي زار کو		طرفه مرغان بر درخت دين همي نالند زار
جلوه‌ي توحيد و برق خرمن اشرار کو		چشم موسي تار شد بر طور غيرت ز انتظار
از لب داوود صوتي به ز موسيقار کو		او ريا گر دم فرو بر بست از اسرار شوق
پس چو باز آخر دمي کردار بي‌گفتار کو		سالها شد تا چو بلبل جملگي گفتي نکرد
مرده‌ي زنده کجا و خفته‌ي بيدار کو		کي نهي در راه هستي تو زمام نيستي
باري آن دندان مار و زخم آن در غار کو		گيرمت بوبکر نامت چون نداري صدق او
در ره اسلام عشق بوذر و عمار کو		چون همي خواهي که عماري بوي بر ساق عرش
پس به دارالملک دين با اهرمن پيکار کو		با فرشته صلح کردي اي رفيق مدعي
چون سنايي پس تنت بيکار و جان در کار کو		ور ز راه نيکبختي خلوتي بگزيده‌اي
«نوبهار آمد نگارا باده‌ي گلنار کو»		هم بدين وزن اي پسر پور خطيب گنجه گفت:
بار حکم نيکوان را مرد بايد مرد کو		اي سنايي عاشقي را درد بايد درد کو
طرقوا گويان جان را بانگ بردا برد کو		پيش نوک ناوک دلدوز جانان روز حکم
بي‌اميد و بيم اشک لعل و روي زرد کو		در همه معدن ز تف عشق چون ياقوت و زر
زان مي صاف ابد عمر ازل پرورد کو		نقشبند عقل و جان را در نگارستان عشق
کعبه نقش کعبتين و سبحه‌ي مهره‌ي نرد کو		محرمان را در حريم عشق چون نامحرمان
چون سپيده دم دم صافي و باد سرد کو		شب روان را از پي زلف شب و رخسار روز
پس ترا جان از دي امروز و فردا فرد کو		از دي و امروز و فردا گر بگويد جان فرد
يک رفيق هم سرشت و هم دم و هم درد کو		از براي انس جان اندر ميان انس و جان
پس براي جمع همچون شمعت از خود خورد کو		گر همي دعوي کني در مجلس افروزي چو شمع
همچو گردون گرد گرد تنت گرداگرد کو		ور کمال ناقصان جويي همي بي علتي
چند گويي مرد هست ار مرد هست آن مرد کو		در زواياي خرابات از چنين مستان هنوز
زان درخت امروز شاخ و بيخ و برگ و ورد کو		بر درختي کاين چنين مرغان همي دستان زدند
يک فروغ و يک نسيم و يک نم و يک گرد کو		ز آتش و باد و ز آب و خاک ايشان يادگار

جهان پر درد مي‌بينم دوا کو

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته