ضربت گردون دون آزادگان را خسته کرد

شاعر : سنايي غزنوي

کو دل آزاده‌اي کز تيغ او مجروح نيست		ضربت گردون دون آزادگان را خسته کرد
هر کسي را صابري ايوب و عمر نوح نيست		در عنا تا کي توان بودن به اميد بهي
که مرا برگ پارسايي نيست		جان من خيز و جام باده بيار
پيش کس مي بدين روايي نيست		ساغر و مي به جان و دل بخرم
بنشين و برافگن شکم قاقم بر پشت		برخيز و برافروز هلا قبله‌ي زردشت
ناکام کند روي سوي قبله‌ي زردشت		بس کس که به زردشت نگرويد و کنون باز
آتشکده کرد اين دل و اين ديده چو چرخشت		بس سرد نپايم که مرا آتش هجران
انگشت شود بي‌شک در دست من انگشت		گر دست نهم بر دل از سوختن دل
خواهم که بنفشه چنم از زلف تو يک مشت		اي روي تو چون باغ و همه باغ بنفشه
و آنکس که مرا زاد مرا زاد و ترا کشت		آنکس که ترا کشت، ترا کشت و مرا زاد
دوستي ويم به کاري نيست		پسر هند اگر چه خال منست
به خطش نيز افتخاري نيست		ور نوشت او خطي ز بهر رسول
در خط و خال اعتباري نيست		در مقامي که شير مردانند
حقا که مرا همچو تو مهمان دگري نيست		اي ماه صيام ار چه مرا خود خطري نيست
يک زاويه‌اي نيست که پر خون جگري نيست		از درد تو اي رفته به ناگه ز بر ما
کان قطره کنون در صدف دين گهري نيست		آن کيست که از بهر تو يک قطره بباريد
او را بجز از وقت صبوحي سحري نيست		اي واي بر آن کز غم وقت سحر تو
ما برگذريم از تو ترا خود خبري نيست		بسيار تو آيي و نبيني همه را زانک
والله که به جز روزه مر او را سپري نيست		آن دل که همي ترسد از شعله‌ي آتش
امروز به جز خاک مر او را مقري نيست		بس کس که چو ما روزه همي داشت ازين پيش
ما ناکت ازين آتش در دل شرري نيست		اي داده به باد اين مه با برکت و با خير
امروز جز از حسرت از آنش ثمري نيست		بسيار کسا کو بر عيدي چو تو مي‌خواست
کاندر چمن عمر تو زين به مطري نيست		اشکي دو سه امروز درين بقعه فرو بار
گر بمانم زنده ديگر با غرورم کار نيست		زين پسم با ديو مردم پيکر و پيکار نيست
جز نشاط عقل و جانش مرکز پرگار نيست		يافتم در بي‌قراري مرکزي کز راه دين
کاندران بازار خوي خواجه را بازار نيست		يافتم بازاري اندر عالم فارغ دلان
بر جمال چهره‌ي آزادگان دينار نيست		در سراي ضرب او الا به نام شاه عقل
گاه اسراف خماري بر گلي کش خار نيست		بر گل حکمت شنوده باده گلگون حکم
جز به شمشير نبوت کس برو سالار نيست		زير اين موکب گذر کن بر جهان کز روي حکم
رستم و اسفنديار و زال را مقدار نيست		واندر آن موکب سوارانند کاندر رزمشان
جان به تير عشق خسته دل به کيوان شرط نيست		اي سنايي خواجگي با عشق جانان شرط نيست
پس به دل گفتن «انا الاعلي» چو هامان شرط نيست		«رب ارني» بر زبان راندن چو موسا وقت شوق
گر چو زن بي‌همتي پس لاف مردان شرط نيست		از پي عشق بتان مردانگي بايد نمود
پس هراسيدن ز چوبي همچو ثعبان شرط نيست		چون «انا الله» در بيابان هدي بشنيده‌اي
دور کردن گرد گويي همچو چوگان شرط نيست		از پي مردانگي خواهي که در ميدان شوي
پس نشستن ايمن اندر شهر کنعان شرط نيست		چون جمال يوسفي غايب شدست از پيش تو
پس فغان و گريه اندر بيت احزان شرط نيست		ور همي دعوي کني گويي که «لي صبر جميل»
پس مهار اشتر کشيدن در بيابان شرط نيست		چون همي داني که منزلگاه حق جز عرش نيست
متلاشي چو نفس حيوانيست		هر که در خطه‌ي مسلمانيست
هر که او يوسفست کنعانيست		هر که عيسي‌ست او ز مريم زاد
اين چه آشوب و حشو و لامانيست		فرق باشد ميان لام و الف
اين گراني ز بهر ارزانيست		چه گراني کني ز کافه‌ي کاف
کاين عمارت نصيب دهقانيست		تن خود را عمارتي فرماي
در خراسان همه تن آسانيست		تا سنايي ز خاک سر بر زد
گر عراقي و گر خراسانيست		فتنه‌ي روزگار او شده‌اند
زده استادوار نيش به دست		آمد آن حور و دست من بربست
چون رگ دست من ز نيش بخست		زنخ او به دست بگرفتم
دست هر جا مزن چون مردم مست		گفت هشيار باش و آهسته
زنخ ساده‌ي تو عذرم هست		گفتمش گر به دست بگرفتم
گوي سيمين گرفتن اندر دست		زان که هنگام رگ زدن شرطست
تيغ الماس گون گرفته به دست		آمد آن رگ زن مسيح پرست
بازوي خواجه‌ي عميد ببست		کرسي افگند و بر نشست بر او
اين چنين دست را نيابد خست		نيش درماند و گفت: «عز علي»
خون بباريد از دو ديده به طشت		سر فرو برد و بوسه‌اي دادش
حبذا کاني که خاکش زينت از عنبر گرفت		مرحبا بحري که آبش لذت از کوثر گرفت
اصل وقتي خضر بر دو فرع اسکندر گرفت		اتفاق آن دو جوهر بد که در آفاق جست
کان چه جوهر بود کز وي عالمي گوهر گرفت		جان و علم و عقل سرگردان درين فکرت مدام
هر کرا سر ديد بي‌سر کردو کار از سر گرفت		چتر همت تا بر عشق مطهر باز کرد
عکس رخ بنمود بستانها گل احمر گرفت		در همه بستان همت هيچ کس خاري نديد
پاره‌اي زان آب بر آتش زد آتش در گرفت		آب آتش را نبد وصل تو چون صحبت نيافت
قبله ويران کرد تا عالم همه کافر گرفت		چون قبولي ديد خود را زان کرامتهاي خام
صورت ديگر نمود و سيرت ديگر گرفت		هر که صاحب صدر بود از نور او روزي برند
دل بدان خرم که روزي سم خر در زر گرفت		مجرما ترسا که از فرمان عيسا سر بتافت
آن بت سنگين آزر سنگ در آزر گرفت		چون تجلي کرد بر سيماي جان سيناي عشق
هر که در ويرانه رنجي برد گنجي بر گرفت		هر که در آباد جايي جست بي‌جايست و جاه
رغم کاغذ از دل آزادگان دفتر گرفت		چون سنايي ديد صد جا دفتر و يک دل نديد

ضربت گردون دون آزادگان را خسته کرد

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته