نقش تجارت الکترونیک در اصلاح الگوي مصرف
نويسنده: محمد مهدی ایزدی
چکیده
کلمات کلیدی:
مقدمه :
تحولات شگرف و پرشتاب در حوزهی فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییرات متنوعی درهمهی ساختارها اعم ازاقتصادی، سیاسی و اجتماعی را موجب شده و افزایش دسترسی عموم مردم به اینترنت موجب گردیده که امکان تجارت از طریق این شبکهی جهانی از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار گردد.
اینترنت فرصت های جدیدی در تجارت و به طور خاص برای تجارت الکترونیکی بنگاه با بنگاه به وجود آورده است. به طوری که حتی شرکتهای کوچک نیز میتوانند از این طریق جهانی متولد شوند و از همان ابتدا در سطح بازارهای بین المللی فعالیت نمایند.
استفاده از اینترنت راهی است کم هزینه جهت ورود به بازارهای جهانی برای شرکتهایی که قصد دارند به حیطه صادرات وارد شوند. در بازاریابی صادراتی، اینترنت به عنوان یک رسانهی ارتباطی باعث میشود که صادر کننده از طریق اقداماتی مانند روابط عمومی و تبلیغات اینترنتی شرکت خود را بیشتر و بهتر از گذشته معرفی می کند و همچنین اینترنت می تواند از طریق خدمت به مشتری پشتیبانی فناوری و فروش آنلاین (online ) فرصتهای جدیدی را برای صادرکنندگان به همراه بیاورد.(سعیدنیا،خدایاری،87 )
به گفته مایکل پورتر( 2001 ,Porter ) اینترنت توانسته نقش گذشتهی استراتژی و رقابت را دگرگون سازد.همچنین خبرگان حوزه ی IT اعتقاد دارند از ابتدای انقلاب صنعتی تا کنون هیچ چیز به اندازهی فناوری اطلاعات ویژگیهای محیط کسب وکاررا تغییر نداده است.
استفاده از تجارت الکترونیک کم کم به صورت یک ضرورت برای شرکتها در می آید ، دولت و شرکتها باید زیرساختارهای لازم را برای استفاده از آن فراهم کنند، چرا که استفاده از آن موجب حذف هزینه های مختلفی می گردد و یکی از راههای صحیح مصرف در جامعه است که در زنجیره عرضه کالا موجب صرفه جویی زمانی و هزینه ای می شود.
اگر اصلاح الگوی مصرف را بهینه سازی نحوه مصرف بدانیم استفاده از فناوری های نوین در بخشهای مختلف همانند تجارت خود نوعی اصلاح انجام همان زمینه است یعنی با استفاده از تجارت الکترونیکی نحوه انجام تجارت نیز اصلاح می گردد به طوری که منافع و مزایای کثیری دارد و با تغییرات ایجاد شده اصلاح الگوی مصرف را توام با این تغییر به دنبال دارد.
تعریف تجارت الکترونیک:
زواس تعریف کاملی از تجارت الکترونیک ارائه کرده است "تجارت الکترونیک عبارت است از تبادل اطلاعات از طریق شبکه الکتریکی، در هر مرحله از زنجیره عرضه، خواه در درون یک شرکت بین شرکتها،بین شرکت و مشتری یا بین بخش خصوصی و عمومی اقتصاد و خواه توام با پرداخت پول باشد یا اینکه پرداختی صورت نگیرد.( 2001, Kala kota )
مدلهاي تجارت الكترونيك:
در اين تجارت خريد و فروش عمده به صورت الكترونيكي انجام مي گيرد اين مدل اولين روش خريد و فروش معاملات الكترونيكي است و بيشترين عايدي را دارد.
2 ) تجارت فروشنده و مصرف كننده [2] B2C :
مهم ترين مورد در تجارت الكترونيك از نوع B2C را خرده فروش تشكيل ميدهد، اين نوع تجارت با گسترش وب به سرعت افزايش يافته و اكنون ميتوان كالاهاي مختلف را از طريق اينترنت خريداري كرد.
3 ) تجارت مصرف كننده با مصرف كننده [3] C2C :
در اين مدل تجارت الكترونيك مزايده ها و مناقصه هاي كالا و خدمات از طريق اينترنت انجام ميگيرد. اين مدل بيشتر نيازمنديهاي روزنامه ها و يا سمساري ميباشد و دليل آن هزينهي ناچيز تبليغات اينترنتي است.
4 ) تجارت مصرف كننده با فروشنده [4] C2B :
با توجه به بازار مصرف كننده به صورت online وگسترش آن بسياري از خريداران دريافته اند كه شيوهي انتخاب محصول بسيار متنوع است . چون مصرف كننده سايتهايي درمورد محصول موردنظرخود مييابد، يافتن خود محصول در سايت و به دست آوردن قيمت در آن دشوار است بنابراين جهت راحتي خريد شركتهاي واسطه اي بين مصرف كننده و فروشنده تلاش ميكنند با استفاده از روشهاي جديد خريد و فروش خريدار را به بهترين وجه ممكن در خريدش ياري نمايند.
5 ) تجارت نقطه به نقطه [5] P2P :
اين مدل براي تسويه حساب كردن شركت كنندگان در حراج با فروشنده است. اين مدل در چارچوبي كار ميكند كه افراد بتوانند مستقيما" با هم پول ردوبدل كنند ودر حالي كه سهم اصلي دادوستد پولي را نقل وانتقال رودررو بر عهده دارد مثل كارتهاي اعتباري، پرداختهاي الكترونيكي و تلفن همراه كه پرداخت به صورت ديجيتال از كارتي به كارت ديگر يا از حسابي به حساب ديگر انتقال پيدا ميكند.
6 ) تجارت فروشنده با اداره [6] B2A :
اين نوع تجارت شامل تمام مبادلات تجاري مالی بين شركتها و سازمانهاي دولتي است. تأمين نيازهاي دولت توسط شركتها و پرداخت عوارض و ماليات و... از اين قبيل تجارت است .
7 ) تجارت مصرف كننده با اداره [7] C2A :
اين مدل هنوز پديدارنشده است اما به دنبال رشد مدلهاي B2C,B2A دولتها مبادلات الكترونيكي خود را با مردم گسترش ميدهندكه بايد ساختارهاي لازم از جمله بانكداری الكترونيك و ساختارهاي سخت افزاري ونرم افزاري ايجاد گردد، در اين صورت مردم ميتوانند امورات خود از جمله پرداخت ماليات ، خريد سهام بورس و... را به صورت ديجيتال انجام دهند كه نيازمند دولت الكترونيك و بانكداري الكترونيك و دركل شهر الكترونيك ميباشد که بیشتر دولتها در سالهای اخیر به دنبال آن می باشند.
عوامل موفقيت در تجارت الكترونيك:
اين عوامل به قرار ذيل هستند:
1 ) ثبات سيستم: يعني سيستم ازنظرفني بدون خطا باشد و دچار مشكلاتي از قبيل قطع و وصل و... نگردد ومشكل فني نداشته باشد.
2 ) امنيت سيستم: وب سايت درحفظ امنيت اطلاعات مربوط به شركتها دربرابر برنامه هاي ضد امنيتي قوي باشد.
3 ) سرعت: سيستم مورد نظرسرعت لازم وكافي رادرهرزماني داشته باشد.
4 ) سهولت استفاده: مشتريان جهت خريد با سيستمي ساده وبا سهولت استفاده روبرو ميشوند.
5 ) جذابت سايت: سايتها داراي جذابيتي براي مشتريان باشد مثل مقايسه ،معرفي به خريدو...
6 ) تنوع كالاوخدمات: درسايت شركتها كالاهاي متنوع وخدمات متنوع عرضه گردد كه مكمل هم باشند.
7 ) قيمت مناسب يا پايين كالاها يا خدمات: به دليل رقابت مشتري دنبال كالا يا خدمات با كيفيت وارزان ميباشد.
8 ) اطلاعات كافي درمورد كالاها خدمات: اطلاعات كافي وجود داشته باشد مثل مدل كالاها ،مقايسهي آنهاو...
9 ) عمليات ساده وكم هزينه : خدمات يا كالا به مشتريان بايد با هزينهي كمتري عرضه گردد وبه صورت ساده توسط مدير سايت اجراشود.
10 ) فرايند پرداخت: فرايند پرداخت بايد به نوعي باشد كه مشتريان به راحتي به صورت online يا الكترونيكي ويا هنگام تحويل كالا هزينه را پرداخت نمايند.
11 ) تحويل كالا: نحوهي تحويل كالا بايد مشخص باشدوبه سادگي صورت گيرد مثل ارسال پستي و زمان تحويل وتضمين كيفيت نيز مهم مي باشد.
12 ) فرايند خريد : مشتريان جهت خريد مراحل مختلفي را طي نكنند وبه سادگي وبه صورت متنوعو راحت با انتخاب سبد خريد سريع خريد خودرا انجام دهند.
13 ) مشتري مداري : مثل عضويت مشتريان در سايت ،ايجاد صفحهي شخصي براي آنها وارسال ايميل تبليغاتي براي آنها ازكالاهاي جديد مورد نياز آنها و...
14 ) امنيت اطلاعات مشتريان: حفظ امنيت اطلاعات مشتريان در وب سايت
15 ) كسب اعتماد مشتري
16 ) عرضهي هديه وجايزه به مشتريان خوب به صورت آنلاين
17 ) عرضهي خدمات متناسب و مورد نياز مشتريان
18 ) چند زبانه كردن سيستم ها
عوامل برون سازماني شامل موارد زير ميباشد:
آموزش افراد، حمايت از وبسايتها توسط دولت وسازمانها، تدوين قوانين لازم، مقابله با جرايم اينترنتي، قوانين ومقررات مالكيت معنوي، ايجاد بسترهاي مناسب ارتباطات مخابراتي ، فرهنگ سازي تجارت الكترونيكي ، گسترش بانكداري الكترونيكي
مزایای استفاده از تجارت الکترونیکی
مدیریت صحیح اطلاعات از طریق اینترنت
کاهش هزینه ها ، صرفه جویی در وقت و تلاش
معرفی وسیع تر و کم هزینه تر برند شرکت
حذف واسطه ها و برقراری ارتباطات بهتر و آسان تر با تولیدکنندگان کالاها و مشتریان
حذف مرزهای جغرافیایی و دسترسی سریع تر به بازارهای جهانی
تبلیغات سریعتر و ارزانتر از طریق اینترنت.(سعیدنیا،خدایاری،87 )
اصلاح الگوی مصرف
انواع مصرف و عوامل موثر بر آن:
الف ) مصرف نهایی کالا وخدمات خانوار که با هدف کسب رضایت خاطر صورت می گیرد. این مصرف به صورت عمده توسط خانواده ها انجام می شود و هزینه های خدمات و کالاهای نهایی مصرف توسط دولت و موسسات غیرانتفاعی را نیز در بر می گیرد براین اساس مصرف نهایی را به مصرف خصوصی و دولتی نیز تقسیم می کنند. هدف مصرف کننده(خانوار ) کسب رضایت خاطر بیشتر و هدف دولت یا موسسات غیر انتفاعی، کسب حداکثر رفاه برای جامعه است.(عزتی،1388 )
ب ) مصرف واسطه ای به استفاده از کالاها و خدمات با هدف انجام تولید کالاها و خدمات نهایی یا واسطه ای دیگر گفته می شود. به این نوع کالاها و خدمات، مواد اولیه و مصارف واسطه ای تولید نیز گفته می شود. (عزتی،1388 )هدف نهایی تولید کننده کسب منافع بیشتر است پس نوع هزینه ها را می توان به هزینه های مصرفی خانوار یا افراد ، موسسات غیر انتفاعی و دولتی و مصرف واسطه ای تفکیک کرد.
نقش تجارت الكترونيك در اصلاح الگوي مصرف:
ر قابت در صحنهي بازارهاي بين المللي صادركنندگان را وادار ميسازد تا براي پاسخگويي به نياز مشتريان و بازارها وهمچنين براي بهبود كيفيت محصولات خود، به فناوري پيشرفته و مؤثر دانش بازار و تحقيق و مديريت بهتر روی آوردند و اينترنت به عنوان ابزاري براي افزايش كارايي تجاري مورد پذيرش همگان در بازارهاي جهاني قرارگرفته است( 1998.Samiee,s. )
تجارت الكترونيك موجب اصلاح الگوي مصرف وقت و هزينه گرديده است كه بصورت متنوع در ذيل به آنها ميپردازيم:
جستجوي اينترنتي :
خريد سريع وتبادل اطلاعات آني:
تبليغات:
حذف واسطه ها:
درواقع تجارت الکترونیک به نوعي موجب ميشود هزينه ها به صورت زنجيره اي در كشور كاهش يابند و اين اصلاح الگوي مصرف را نتيجه ميشود. انجام پرداختها و دریافتها با کارتهای اعتباری، تولید کالاها با توجه به نيازها ودرخواستها، كاهش هزينههايي همچون انبارداري، بالا رفتن کیفیت کالاهاجهت رقابت، اصلاح الگوی مصرف کارخانجات و حذف هزینه هایی که دارای ارزش افزوده در تولید و خدمات نیستند، گسترش بازارهاي فروش و كاهش تبليغات تجاري، جلوگيري از اتلاف وقت مشتريان و فروشندگان جهت بازاريابي، كاسته شدن حمل ونقل براي امور تجاري وحذف كاغذ از انجام فعالیتها ، { اگرشركتی بخواهد كالاهايي را خريداري كند بايد به صورت بررسي در شركتهاي تجاري و انجام استعلام از چند شركت با صرف هزينههاي مختلف پس از بررسي مجدد به شركت تجاري پذيرفته شده برود وپس از انعقاد قرارداد با دادن چك كالارا خريداري نمايد كه خود مستلزم پرشدن دهها فرم جهت استعلام ، درخواست خريد، مجوزات لازم در صورت خريد از شركت تجاري، صدورچك و غيره ميباشد ومجددا" عكس آن نيز براي شركت تجاري فروشنده تا دريافت چك از بانك اتفاق ميافتد}را می توان نمونه ای از اصلاح الگوی مصرف در زمینه تجارت الکترونیک دانست. امروزه با الكترونيكي شدن تجارت كليه اين امور بدون نياز به رفت وآمد فيزيكي فقط با رايانه از طريق اينترنت انجام ميشود كه خود موجب كاهش هزينههاي زيادي چه براي شركتها وچه براي كشور وصرفه جويي در وقت مي گردد.
خلاصه ونتیجه
اهمیتی که توسعه تجارت الکترونیک در تمامی جوامع دارد و تلاشی که در راستای توسعه کاربری فناور ی اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی می شود قطعاً مستلزم تبیین اهداف و استراتژی های مربوطه به منظور بهره برداری موثر از این پدیده و افزایش کارآیی و اثربخشی جریان توسعه آن است. به همین دلیل نیاز به زیرساخت ها و آموزش نیروی انسانی لازمه انجام تجارت الکترونیک است .
اصلاح تجارت از سنتی به الکترونیکی دارای مزایایی متنوع و مختلفی برای سازمانها می باشد . استفاده از تجارت الکترونیک باعث اصلاح الگوی مصرف زمان و هزینه می گردد به طوری که شرکتها در دستیابی به سود در مصرف منابع بنگاه خود تغییراتی ایجاد می کنند که موجب سود دهی بیشتر می گردد ، این تغییرات موجب تغییرا نوع مصرف این بنگاهها می شود. درنتیجه می توان استفاده از تجارت الکترونیک را یکی از راههای اصلاح الگوی مصرف دانست که باید دولت ضمن ایجاد زیرساختهای مناسب شرکتها را جهت انجام این نوع تجارت تشویق کند.
منابع :
اصغر زاده، عزت ا...و حقیقی، محمد و عابدی، احسان، ارائه مدلی مفهومی به منظور شناسایی و اولویت بندی عوامل کلیدی موفقیت ( CSF ) سایتهای خرید و فروش الکترونیکی در ایران، فصلنامه بصیرت، سال پانزدهم، شماره شماره 39، بهار 1387،صفحه 165
سعیدنیا، حمیدرضا و خدایاری، فرانک، شناسایی و تبین عوامل موثر بر اثربخشی بازاریابی اینترنتی شرکت های عضو تشکل های صادراتی، فصلنامه بصیرت، سال پانزدهم،شماره شماره 39، بهار 1387، صفحه190
فتحی، سعید و عزیزی، شهریار، بررسی تاثیر کسب و کار الکترونیکی بر توسعه صادرات : شناسایی اولویت های بخش صنعت در کشور، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 45، زمستان 1386، صفحه 179
عزتی، مرتضی، اصلاح الگوی مصرف، پژوهشکده مطالعات وتحقیقات بسیج، چاپ اول، 1388
Clarke, Irvine and Madison, James and Flaherty, Theresa B.(2005 ) , “Advances in Electronic Marketing” published in the United States of America by Idea Group publishing (an imprint of Idea Group Inc. ) ,{Online}.
Kalakota, Ravi and Marcia Robinson (2001 ) : “E-Business 2.0 Roadmap for Success Addison Wesley
Porter, M (2001 ) “Strategy and Internet”, Harvard business Review, vol.79 No.3.
Samiee,S. (1998 ) , “Export and the Internet: a conceptual perspective”, International Marketing Review, vol.15 No.2.
ارسال مقاله توسط كاربر محترم سايت: mezadi
/ج