اهمیت و جایگاه گروه های مباحثه اینترنت در مبادله اطلاعات

شبکه اینترنت امروزه به عنوان پدیده ای اطلاعاتی با سرعتی شگرف همه گیر و جهانی می شود. به طوری که به جرات می توان اظهار داشت که درآینده نزدیک تقریباً همه امور مربوط به داد و ستد اطلاعات از طریق آن انجام خواهد شد. لذا قرار گرفتن انواع منابع و رسانه های اطلاعاتی در این پدیده نوظهور ضرورت روی آوری و گرایش به آن را بیش از پیش اجتناب ناپذیر ساخته است. شبکه اینترنت دارای یک رشته ابزارهای عمده ای است که شناخت آنها امر دستیابی به منابع اطلاعاتی را آسان می نماید. یکی از این ابزارها گروههای مباحثه (Discussion Groups) هستند که از طریق پست الکترونیکی عمل کرده و نقش برجسته ای را در برقراری ارتباط فراگیر و سریع میان افراد و جوامع مختلف در سراسر جهان ایفا می نمایند.گروههای مباحثه در حقیقت مجموعه ای از کاربران شبکه هستند که برای بحث و گفتگو در مورد موضوعی خاص در محیط شبکه از ابزار پست الکتریکی استفاده می کنند. معمولاً تشکیل گروه بحث با تمایل فردی خاص شروع می شود و با تعیین میزبان رایانه ای مشخص اعلان گروه بحث و نشانی آن میزبان تعیین شده ، علاقمندان به عضویت در گروه بحث الکترونیکی دعوت می شوند.بنابراین با توجه به اهمیت و جایگاه گروههای مباحثه در مبادله اطلاعات علمی، فنی و تجاری و نقش ویژه آنها در برقراری ارتباط گسترده میان افراد و جوامع مختلف، در این نوشته ضمن تعریف گروههای مباحثه، اطلاعاتی در مورد مباحث و موضوعات قابل طرح در گروههای مباحثه ارایه می شود. همچنین نحوه عضویت در گروههای مباحثه ذکر شده و سپس به تعدادی از موتورهای کاوش و راهنماهای دسترسی به گروههای بحث و گفتگو در زمینه های مختلف اشاره می شود. در ادامه نیز سیاهه ای از گروههای مباحثه حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در سطح ایران و جهان ذکر می شوند.

●مفهوم گروههای مباحثه
 

همان طور که اشاره شد گروههای مباحثه مجموعه ای از کاربران هم علاقه محیط شبکه هستند که به صورت دسته جمعی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و در مورد موضوعی خاص با یکدیگر بحث و گفتگو می کنند. در واقع گروههای مباحثه همانند انجمنهای حرفه ای عمل می کنند و محیطی را فراهم می سازند که افراد دارای علایق مشترک به راحتی بتوانند سوالها و دیدگاههای خود را درباره مسایل و موضوعات گوناگون حرفه خویش برای همگان مطرح ساخته و از نظرهای آنان سود ببرند. افراد گروه مباحثه ممکن است چند نفر در قالب یک گروه کوچک باشند که در زمینه موضوعی خاص تبادل نظر می کنند و یا گروه بسیار وسیعی در سطح منطقه، کشور و یا حتی در سطح جهان باشند. امروزه مبادله اخبار و کسب آگاهی از همایشها و انتشارات جدید در گروههای مباحثه امری بسیار عادی شده است. گروههای مباحثه از طریق نرم افزارها و برنامه های کاربردی مخصوص به خود مدیریت می شوند. این نرم افزار که موسوم به سرویس دهنده لیست (List server) می باشند به صورت خودکار پیام ارسال شده یک شخص به سایر اعضاء و بالعکس را ارسال می کنند.

●نحوه عضویت در گروههای مباحثه
 

عضویت در گروههای مباحثه معمولاً به آسانی و از طریق ارسال پیام الکترونیکی صورت می پذیرد و با توجه به سرویس دهنده هر گروه مباحثه ممکن است با یکدیگر اندکی تفاوت داشته باشند . نحوه عضویت در گروههای مباحثه بدین ترتیب است که با ارسال یک پیام الکترونیکی از طریق پست الکترونیک به نشانی گروه مباحثه مورد نظر می توان در آن گروه عضو شد. هنگامی که فرد جدیدی در یک گروه بحث عضو می شود، نشانی پست الکترونیکی وی به طور خودکار به فهرست گروه مباحثه اضافه می شود و بعد از مدتی کوتاه پیامی مبنی بر پذیرش عضویت و نحوه کار و شرایط گروه بحث از طرف مسیول گروه به فرد ارسال می شود و از آن پس از تمامی پیامهایی که گروه بحث دریافت می کند نسخه ای نیز برای هر عضو جدید ارسال شده و متقابلاً پیامهای وی نیز برای تمامی اعضای گروه ارسال می گردد. با توجه به این که گروههای مباحثه به طور خودکار اداره می شوند، لازم است که دستورالعملها و فرمانهای مربوط به عضویت به دقت رعایت و از توضیح اضافی خودداری شود. در غیر این صورت، سرویس دهنده گروه بحث با ارسال پیامی که حاکی از اشتباه بودن فرمان متقاضی عضویت می باشد به درخواست وی ترتیب اثر نخواهد داد. توجه داشته باشید که بعد از عضویت لازم نیست که به تک تک اعضای گروه نامه ای از طریق پست الکترونیکی ارسال شود، بلکه وقتی که پیام خود را به نشانی گروه بحث ارسال می کنید، از طریق نرم افزار گروه بحث پیام مربوطه به صورت خودکار برای تک تک اعضاء ارسال می شود. زمانی هم که شما از عضویت در گروه بحث خارج می شوید به صورت خودکار و توسط نرم افزار اسم و نشانی پست الکترونیکی شما از لیست حذف می گردد و دیگر پیامی از طرف گروه بحث به شما نخواهد رسید.

●موضوعات و مباحث قابل طرح در گروههای مباحثه
 

موضوعات مورد بحث در گروههای مباحثه ممکن است بسیار تخصصی و علمی یا در زمینه های عمومی تر باشد که افراد بسیاری می توانند عضو آن شوند. ولی به طور کلی مسایل و موضوعاتی که معمولاً در گروههای مباحثه مطرح می شود شامل موارد زیر می باشند:
1-اخبار و اطلاعات علمی، فنی و هنری در زمینه های تخصصی
2-ارسال و دریافت کتابهای جدید در زمینه های مورد علاقه
3-کنفرانسها و همایشهای آینده و موضوعات آنها
4-دریافت متن کامل مجلات الکترونیکی
5-خدمات آگاهی رسانی جاری CAS))
6- مبادله نظرات و تجارب درباره مسایل خاص
7- ارسال و دریافت فهرست مندرجات مجلات
8- ارسال و دریافت آگهی های تبلیغاتی
9- خدمات اشاعه اطلاعات گزیده(SDI)

●روشهای دسترسی به گروههای مباحثه در اینترنت
 

با توجه به حضور محققان، متخصصان ، صاحبنظران و دانشمندان حوزه های مختلف، گروههای ویژه ای در شبکه اینترنت شکل گرفته اند که به بحث ، تبادل نظر و پرسش و پاسخ متقابل و چند جانبه می پردازند. لذا با توجه به اهمیت و جایگاه این گروهها که به گروههای مباحثه معروف هستند، امروزه راهنماها و موتورهای کاوش ویژه ای در شبکه اینترنت وجود دارند که قابلیت جستجوی موضوعی این گروهها را برای انجام فعالیت، عضویت و یا مشارکت و نیز یافتن پیامهای مربوط به یک موضوع خاص فراهم می سازند. این راهنماها در واقع ضمن شناسایی گروههای مباحثه در حوزه های مختلف علمی، اطلاعات بیشتری را در اختیار علاقمندان و جستجوگران قرار می دهند. با استفاده از این راهنماها می توان گروههای مباحثه مورد علاقه را شناسایی کرده و در صورت نیاز به عضویت آنها درآمد. بنابراین با توجه به نقش ویژه این ابزارها در دسترسی یکپارچه به گروههای مباحثه مختلف به تعدادی از آنها اشاره می شود.
LISZT

●بهترین موتور کاوش گروههای مباحثه
 

WWW.liszt.com
راهنمای الکترونیکی Liszt یکی از پرطرفدارترین پایگاههای جستجوی گروههای مباحثه می باشد که به صورت موضوعی امکان دسترسی به گروههای مباحثه حوزه های مختلف را میسر می سازد. از طریق راهنمای Liszt که یکی از مهمترین و کارآمدترین ابزارهای جستجوی گروههای مباحثه به شمار می رود می توان به اطلاعات بیش از 90 هزار گروه مباحثه در اینترنت دسترسی پیدا کرد. در بخش راهنمای موضوعی این ابزار تعداد 17 موضوع اصلی نظیر کتابها، اخبار، کامپیوتر ، علوم ، تجارت، هنر، بهداشت، سیاست، طبیعت، فرهنگ و مذهب پوشش داده شده است.همچنین امکان جستجو در این راهنما به صورت کلید واژه ای و با استفاده از عملگرهای بولی مثل And,OR,Not نیز میسر می باشد. بدین ترتیب با جستجو در این راهنما می توان گروههای مباحثه مورد علاقه خود را شناسایی کرده و در صورت لزوم عضو آن شد.از دیگر موتورهای کاوش و راهنماهای دسترسی به گرههای مباحثه می توان به موارد ذیل اشاره کرد.
1- http://n2h2.com/kovacs/
2- WWW.listtool.com
3- WWW.tile.net/listserv
4- WWW.Lsoft.com/lists/listrev.html
5- WWW.onelist.com
6- WWW.Coollist.com
7- WWW.nova.edu/inter-links/listserv.html

●گروههای مباحثه حوزه کتابداری و اطلاع رسانی
 

امروزه گروههای بحث و گفتگوی الکترونیکی متعددی در زمینه ها و موضوعات مرتبط با حوزه کتابداری و اطلاع رسانی مثل خدمات مرجع، امانت بین کتابخانه ای ، مجموعه سازی، فهرستنویسی و رده بندی و غیره وجود دارد که کتابداران و اطلاع رسانان می توانند با عضویت در آنها با نحوه کار و عملکرد آنها آشنا شده و در جریان تازه های علمی و حرفه ای این حوزه قرار بگیرند. این گروهها شیوه ارتباط کتابداران و دستیابی به منابع اطلاعاتی در شبکه را متحول ساخته است. ارتباط فرد با فرد برای کتابداران شامل کارکنان داخل کتابخانه و همکاران آنها در نواحی دور دست و نیز مشتریان و استفاده کنندگان از جمله عرصه هایی است که تحت تاثیر این فناوری نوین قرار گرفته است. عضویت و شرکت فعال در این گروهها تاثیر به سزایی در افزایش دانش تخصصی کتابداران و اطلاع رسانان دارد. مثلاً کتابداران بخش مرجع می توانند از گروههای بحث و گفتگو به عنوان منبعی جدید برای یافتن پاسخ سوالات مرجع بهره بگیرند.همچنین کتابداران بخش فهرستنویسی ور ده بندی می توانند از طریق عضویت در گروههای مباحثه مرتبط با مقوله فهرستنویسی و رده بندی نظیر Auto cat و یا us marc با فهرستنویسان خبره سراسر جهان ارتباط برقرار کرده و اشکالات موجود در زمینه فهرستنویسی و رده بندی را از این طریق رفع نموده و ضمن بالا بردن اطلاعات خود در این زمینه از آخرین تحولات و گردهمایی ها و سمینارها علمی در زمینه فهرستنویسی مطلع شوند. لذا به جهت اهمیت و جایگاه گروههای مباحثه کتابداری و اطلاع رسانی در افزایش دانش تخصصی کتابداران، در این قسمت به تعدادی از گروههای مباحثه کتابداری و اطلاع رسانی در سطح ایران و جهان اشاره می شود.

●گروه بحث الکترونیکی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی ایران
 

▪نشانی اشتراک: Lis@Ferdowsi.um.ac.Ir
▪نشانی مسیول گروه بحث : Fattahi@Ferdowsi.um.ac.Ir
این فهرست نخستین گروه بحث الکترونیکی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در کشور ایران می باشد که در سال 1376 در دانشگاه فردوسی مشهد و با مسیولیت آقای دکتر سید رحمت ا… فتاحی عضو هیات علمی گروه کتابداری دانشگاه فردوسی مشهد ایجاد شد. این گروه بحث اعضای زیادی در میان کتابداران ایرانی که دارای پست الکترونیکی هستند دارد. علاقمندان جهت عضویت در این گروه بحث می توانند تمایل خود را از طریق ارسال یک پیام به نشانی مسیول گروه اعلام نمایند. گروه مباحثه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران WWW.ilisa.org.ir/farsi/grouh-Bahs/index.aspاین گروه بحث توسط انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران پشتیبانی می شود. با عضو شدن در این گروه بحث می توانید عضو لیست پست الکترونیک انجمن شده و بدین ترتیب پیغامهای اعضاء گروه به آدرس پست الکترونیکی شما ارسال می شود. در صورت تمایل به حضور در این گروه بحث می توانید فرم عضویت آن را در وب سایت انجمن تکمیل نموده و عضو آن شوید. گروههای مباحثه مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران در حوزه تخصصی کتابداری و اطلاع رسانیhttp://tools.irandoc.ac.ir/zforum/default.asp گروههای مباحثه مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران در حوزه های تخصصی اطلاع رسانی، تکنولوژی اطلاعات، کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، نظام ملی اطلاع رسانی، اشتراک منابع ، اینترنت، ذخیره و پردازش اطلاعات فعالیت می کنند .این گروهها در 7 موضوع اصلی با زیر مجموعه های خاص خود به شرح ذیل پوشش داده شده اند.
1-آموزش (آموزش اطلاع رسانی و حوزه های وابسته، کیفیت آموزش، دوره های آموزشی، نقد و بررسی نظام آموزشی در حوزه اطلاع رسانی و کتابداری)
2-مدیریت (مدیریت سیستمهای اطلاعاتی، مدیریت دانش)
3- نقد و بررسی سایتهای اینترنتی (معرفی سایتهای علمی، نقد محتوایی ، بررسی تطبیقی)
4- اینترنت ، کامپیوتر ، فناوری اطلاعات ( تکنولوژی اطلاعات، زیرساختهای اطلاع رسانی ، نرم افزار ، برنامه نویسی)
5- اطلاع رسانی – کلیات (مسایل کلی اطلاع رسانی در سطح کشور، کتابخانه ها ، مراکز اطلاع رسانی)
6- بازار کار اطلاع رسانی (کاریابی، کارورزی، اشتغال، همکاری)
7- علوم اجتماعی ( جامعه شناسی، روش شناسی، علم سنجی، جمعیت شناسی، روانشناسی اجتماعی، پژوهشهای اجتماعی، ارتباطات)
راهنماهای گروههای مباحثه کتابداری و اطلاع رسانی در سطح جهان
از طریق این راهنماها می توان به گروههای مباحثه مرتبط با حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در کشورهای مختلف جهان دسترسی پیدا کرد.
1. ILL Gateway to Email lists and newsgroups in LIS
< http://www.itcompany.com/inforetriever/email.htm >
2. Washington Research Library Consortium
( http://www.wrlc.org/liblists/noframes.htm )
3. Illinois State Library Discussion Groups
< http://www.cyberdriveillinois.com/library/isl/egroup_listing.html >
4. SAR Library Discussion Groups
< http://www.sarlibrary.com/discgrp.htm >
5. Library Listservers
< http://lac.ncl.edu.tw/virlib/listserv.html >
6. Pace Online Health Law Library - Discussion Groups
< http://csmail.law.pace.edu/lawlib/Healthlaw/discuss.htm >
7. Online Library Discussion Groups
< http://www.colosys.net/pathfinder/WideWorld/OnlineLibDiscussionGroups.htm >
8. Usenet Library Discussion Groups
< http://www.seflin.org/libsci/libusenet.mnu.html >
9. For Librarians: Discussion Groups
منابع:
1- محسنی ، حمید، دستنامه پست الکترونیک و جنبه های کاربردی آن برای کتابخانه ها، کتابداران و محققان، تهران: نشر کتابدار، 1378
2- محمدی، حسین، گروههای مباحثه کتابداری و اطلاع رسانی در اینترنت ماوک (مجله اطلاع رسانی و کتابداری) نشریه دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی. دوره دوم، شماره دوم، بهار 1381 ، صص 46-51
3. Discussion Groups in the field of library and Information science . [online] availble at: WWW.um.ac.ir/fattahi/Discgr1.htm . Accessed in [26jan 2004]
تالیف : سید حسین محمدی
کارشناس کتابداری دانشگاه علامه طباطبایی
اینترنت
نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران
منبع:آفتاب
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : amirpetrucci0261