گفتگو با سيد مهدي اندرزگو
درآمد
گفت و گو با فرزند ارشد شهيد اندرزگو از قضا در غروب روز نوزدهم ماه رمضان،يعني سالگرد شهادت آن شهيد بزرگوار انجام شد و همين تقارن، حال و هواي خاصي به اين گفت و گو بخشيد. اعضاي خانواده و خويشاوندان، سيد مهدي را بسيار شبيه به پدر بزرگوارش مي دانند و او از اين بابت احساس مسئوليت مضاعفي مي كند. او بارها در طي اين مصاحبه تاكيد كرد كه بايد حرمت اين نام و نيز محبتي كه مردم نسبت به شهيد اندرزگو دارند، با وسواس و دقت بسيار پاس داشته شود.
ابتدا از اين سئوال شروع مي كنيم كه فرزند شهيد اندرزگو بودن در شئون اجتماعي فردي شما چه فضا و چه جوي را براي شما ايجاد مي كند؟
اين افتخاري است كه من خود را لايق آن نمي دانم، چون با تلاش ارزشمندي كه اين شهيد بزرگوار كرد، من به عنوان فرزند ايشان، احساس مسئوليت سنگيني مي كنم. احسامي كنم ما آن چنان كه بايد و شايد، نتوانستم زحمات آن شهيد را پاس بداريم ؛ ادامه دهنده راه او باشيم و آرمان او را در جامعه تبليغ كنيم. من خودم شخصا احساس كوتاهي دين مي كنم و در اين شب هاي قدر از خداوند متعال درخواست مي كنم به ما توفيق بدهد كه ادامه دهنده راه شهدا باشيم. صبر و تحمل آنها كه در اوج اختناق و بيدادگري رژيم شاه، قيام و مبارزه كردند تا راه تحقق انقلاب اسلامي فراهم شود، امري نيست كه بتوان به اين سادگي توصيف و از آن پيروي كرد و ما واقعا به همه شكل، خودمان را مديون آنها مي دانيم.
در روابط اجتماعي، هنگامي كه ديگران مي فهمند كه شما فرزند اندرزگو هستيد، چه برخوردي دارند؟ آيا تا به حال برايتان خاطره جالبي پيش آمده است؟
همه اقشار به شهيد اندرزگو علاقه دارند. نديده ام كه فقط قشر خاصي به ايشان اظهار علاقه كنند. انقلاب ما به هر حال يك انقلاب ديني است، ولي حتي كساني هم كه اعتقادات مذهبي ندارند، به ايشان علاقمندند و ارادتي خاص به كسي دارند كه در اوج اختناق براي آزادي مردمش تلاش كرده و چنين انساني براي هر آدمي كه به آزادي علاقه و اعتقاد دارد، قابل تكريم است. من از مردم از هر قشري، اقبال و احترام ديده ام. حتي يك بار به مكه رفته بودم و از مغازه اي كه صاحب آن پاكستاني بود، خريد كردم، موقعي كه مي خواست فاكتور بنويسد، وقتي اسمم را گفتم، پرسيد كه با آن شهيد چه نسبتي دارم و وقتي فهميد فرزندش هستم، اشك در چشم هايش حلقه زد. وقتي پرسيدم كه آيا شما ايشان را مي شناسيد؟ گفت، «بله ايشان در پاكستان خيلي به ما كمك كرد.» من فكر مي كنم شهيد اندرزگو چهره اي بين المللي است و در كشورهاي اسلامي كه به مردم خدمت كرده، او را خوب مي شناسند و به او ارادت دارند.
آخرين خاطره اي كه از پدرتان در ذهن شما نقش بسته، چيست؟
من شش سال داشتم كه پدرم شهيد شد، ولي خاطراتي كه در مشهد از پدر دارم، بيشتر خاطرات كودكانه اي هستند. بيشتر مهرباني هاي او يادم است. ما را سوار موتور مي كرد و مي گرداند. خاطره خاصي كه روي آن تحليل داشته باشم ندارم.
همان خاطرات فرح بخش كودكي را تعريف كنيد.
چيزي كه برايم جالب است. اين است كه شهيد با آن همه مبارزات سياسي كه حتي ساواك براي سر ايشان جايزه گذاشته بود، به خانواده و بچه هايش خيلي علاقه داشت. با آن همه استرس و اضطرابي كه ايشان علي القاعده بايد مي داشت، اما لحظه اي اين اضطراب را به فرزندان و خانواده اش منتقل نمي كرد. شما تصورش را بكنيد انسان حتي وقتي كه كار نكرده، وقتي يك مأمور دم در مي آيد، مضطرب مي شود و آن وقت، كسي كه همه مأموران به دنبالش هستند و دستور تير هم دارند، بايد خيلي نگران باشد، ولي ايشان بسيار آرام و مهربان و صميمي بود و ما اگر بعدها نمي دانستيم كه پدرمان چه فعاليت هايي داشته، هرگز تصورش را هم نمي كرديم كه چنين وضعيتي براي ايشان بوده. خيلي خوب يادم هست زماني كه ما سه برادر كه در سني بوديم كه مي توانستيم بازي كنيم، پدر با ما بازي هاي كودكانه مي كرد، روي دوش او مي رفتيم و چندين ساعت با ما بازي مي كرد، انگار نه انگار كه چنين مسئوليتي دارد و بايد دنبال كارهاي خطرناك مبارزاتي باشد.
شما از چه زماني احساس كرديد كه پدرتان فعاليت مبارزاتي مي كنند؟
هيچ وقت. ما تازه بعد از انقلاب فهميديم. ما در آن سن و سال تشخيص نمي داديم كه كار مبارزاتي مي كند.
در حوزه علميه و محافل مذهبي، آموزش هايي از نوعي كه ايشان در مبارزه پيش گرفته بودند، داده نمي شود، براي بسياري اين سئوال مطرح است كه ايشان براي حركت پيچيده و در عين حال موفقي كه حتي در دوران حيات هم ايشان را به صورت يك اسطوره مبارزاتي در آورده بود، در كجا آموزش ديده بود؟
ايشان در جنوب لبنان نزد شهيد چمران، آموزش هاي ويژه چريكي را ديده بود.
چه سالي ؟
بعد از سال 43، چند سالي متواري مي شود و به جنوب لبنان مي رود و آموزش هاي ويژه چريكي را مي بيند. حتي به يكي از دوستانش گفته بود كه من آموزش مبارزه با تانك را هم ديده ام، آن هم در آن زمان كه نه جنگي بود و نه جبهه اي، در اين حد آموزش ديده بود. خودش هم نبوغ خاصي داشت. ايشان ايده هايي مخصوص به خود داشت. مثلا كساني كه زندگي چريكي داشتند معتقد بودند كه يك چريك نبايد زن و بچه داشته باشد تا امكان مانور و فرار داشته باشد، ولي ايشان بر خلاف آنها اعتقاد داشت كه هر چه انسان طبيعي تر زندگي كند، شك و سوءظن نيروهاي امنيتي به او كمتر مي شود. گاهي حتي ايشان از همين پوشش خانواده و زن و بچه، براي كارهاي چريكي استفاده مي كرد. مثلا موقعي كه مي خواست يك چمدان اسلحه را از مشهد به تهران بفرستد، اگر يك فرد مجرد چنين چمداني را به دست مي گرفت، ممكن بود به او مشكوك شوند و او را بگردند، ولي يك خانواده مي توانست چمدان بزرگ و سنگيني داشته باشد و كسي هم مشكوك نشود و يا ايشان دست دو تا بچه را مي گرفت و خانمش هم دنبالش راه مي افتاد و مي رفت راه آهن و چمدان اسلحه را مي داد به رابطش كه آن را ببرد تهران. به هر حال، ايشان هم آموزش هايويژه اي ديده بودو هم از نبوغ فردي خود استفاده مي كرد و در نتيجه توانست به يك مبارز موفق در تاريخ مبارزات ملت ايران تبديل شود.
شيوه هاي هنرمندانه اربتاطي ايشان با افراد مختلف از طيف هاي گوناگون را چگونه ارزيابي مي كنيد.
يكي از نشانه هاي نبوغ ايشان همين بود. برخورد ايشان با همه بسيار مهربان و صميمي بود. چه در مشهد چه در تهران، من با افرادي برخورد داشتم كه حتي به انقلاب هم اعتقاد نداشتند ؛ اما به شهيد كمك كرده بودند و همين نشام مي دهد كه روابط عمومي قوي شهيد، يكي از امتيازات خاص ايشان بود و به همين دليل هم موفق شد. انسان ها غالبا در ارتباط با شهيد، مريد او مي شدند. بسيار به مردم خدمت مي كرد. ببينيد شهيد چطور با مردم مراوده و برخورد داشته كه وقتي ازآنها كمكي مي خواسته، حتي اگر به راه وايده او هم اعتقاد نداشتند، كمكش مي كردند. من بعدها با كساني برخورد كردم كه نه تنها در وادي انقلاب كه در وادي دين و مذهب هم نبودند، اما كمك هاي عجيب و غريبي به شهيد كرده بودند. سعه صدر و حسن رفتار شهيد باعث شده بود كه خيلي از آدم هاي بي اعتقاد، به مذهب گرايش پيدا كنند و بعدها آدم هاي بسيار معتقد و محكمي شدند.
با توجه به اينكه شهيد اندرزگو در سال هائي دست به مبارز مسلحانه زد كه بسياري از افراد و گروه هايي كه بعدها به اين شيوه روي آوردند، در آن مقطع جرئت و يا اعتقاد به اين كار نداشتند، پس از انقلاب كه اسناد، رو شدند، شما نقش ايشان را در ترغيب و تجهيز مبارزان معتقد به شيوه مسلحانه چگونه ديديد؟
بسياري از گروه هاي مبارزات مسلحانه را كه پراكنده بودند، ايشان ساماندهي كرد. در شيراز گروهي بود به نام منصورن كه از جوان هاي دانشجو تشكيل شده بود و شهيد اندرزگو آنها را ساماندهي كرد، به اين شكل كه برايشان تعليمات نظامي مي گذاشت، به آنها اسلحه مي داد و برايشان برنامه ريزي مي كرد كه روي اصول پيش بروند و پراكنده كار نكنند، چون به كار گروهي و جمعي بسيار اعتقاد داشت و در برنامه ريزي در اين كار، واقعا استاد بود. اين مسائل، بعد از انقلاب مشخص شدند. ايشان تا قبل از سال 52 به مجاهدين هم اسلحه مي داد، ولي بعد از اين سال كه در زندان، نشانه هاي انحراف در آنها مشاهده شد، ديگر به آنها اسلحه ندارد و حتي آنها هم در كنار ساواك، دنبال شهيد اندرزگو بودند كه به همين دليل كه به آنها اسلحه نمي داد، از او انتقام بگيرند.بسياري ازگروه ها را آموزش ديني داد ومسلح كرد، گروه هايي كه در روند پيروزي انقلاب اسلامي، بسيار مفيد بودند. به ويژه هنگامي كه امام در مدرسه رفاه و علوي بودند، تعليمات شهيد اندرزگو و اسلحه هايي كه در اختيار مبارزان قرار مي گرفت، در حفاظت از جان امام، بسيار مفيد واقع شدند. همرزمان شهيد مي گفتند اسلحه هايي كه او در مخفيگاه گذاشته بود و كد داده بود كه بعد از پيروزي انقلاب، كجا برويم و آنها را پيدا كنيم، همگي به دردمان خوردند.
شهيد اندرزگو از چه زماني مطمئن شدند كه سازمان مجاهدين خلق دچار انحراف ايدئولوژيك شده است ؟
شهيد اندرزگو از سال 52 متوجه اين موضوع شدند و ديگر به آنها اسلحه ندادند. كساني كه در زندان بودند و متوجه اين مسئله شدند، به بيرون از زندان و براي شهيد پيغام فرستادند.
اسناد و عكس هاي منتشره نشان مي دهند كه شهيد انبارهاي عجيبي از اسلحه داشتند كه با توجه به شرايط زماني و كنترل فشار ساواك، آنجا چنين كاري، حيرت آور است. از شيوه هاي تهيه و گردآوري اسلحه توسط ايشان چه اطلاعاتي داريد؟
اين اسلحه ها عمدتا از طريق افغانستان تهيه مي شدند، چون افغانستان در آن زمان درگير مبارزه با روس ها بود و اسلحه در آنجا زياد بود. شهيد اسلحه ها را از آنجا تهيه و به شيوه هاي بسيار دقيق جاسازي و وارد كشور مي كرد. پول اين اسلحه ها هم از طريق بازار تهيه مي شد. بعد از انقلاب با نشانه هايي كه شهيد به همرزمانش داده بود، اسلحه ها كشف و از آنها در جهت اهداف انقلاب استفاده شد.
شهيد اندرزگو در دوران حيات خود نيز از شهرتي اسطوره اي و قهرماني برخوردار بود، به اين شكل كه لحظه اي دست از مبارزه برنمي داشت و در عين حال ساواك هم به رغم تلاش زياد، به ايشان دسترسي پيدا نمي كرد. آيا خود ايشان اراده كرده بود كه چنين وجهه اي پيدا كند يا نفس حركت مبارزاتي ايشان به خودي خود چنين شهرتي را پديد آورده بود؟
شهيد اندرزگو سعي مي كرد هر چند وقت يك بار، حضور خود را به ساواك اعلام كند تا به اين ترتيب روحيه دشمن تضعيف شود. او مي خواست به دشمن بفهماند كه تو با اين همه امكانات، توانايي دستگيري مرا نداري و آوازه اين حرف به مبارزين هم مي رسيد و روحيه آنها تقويت مي شد. همين كار، تبليغي در جهت تقويت روحيه كساني بود كه زير فشارهاي سنگين ساواك،روحيه شان را از دست داده بودند و لذا اين رفتارها باعث مي شدند كه هاله اي از قهرماني و اسطوره اي گرداگرد شخصيت شهيد را بگيرد و بر قوت تأثير او بيفزايد. شهيد گاهي اوقات مايل بود كه اين تبليغ انجام شود تا مبارزين بدانند كه ساواك با آن همه امكانات نمي تواند در مقابل اراده و ايمان افراد كاري كند.
ايشان به كسوت اقشار خاصي از جامعه در مي آمد. آيا اين كار حكمت خاصي داشت ويا صرفا براي گمراه كردن ساواك بود.
اين كار را بيشتر براي استتار انجام مي داد. گاهي دكتر مي شد، گاهي مهندس، گاهي بازاري، در لباس هاي مختلف و با شناسنامه هاي گوناگون فعاليت مي كرد. هر چند وقت يك بار هم به ساواك اعلام مي كرد كه من هستم و در فلان جا هستم تا در عين حال كه روحيه آنها ضعيف مي شود، مبارزين هم بدانند كه رژيم، آن قدرها هم كه ادعا مي كند، قوي نيست. همه اينها ناشي از ايمان و نبوغ فردي شهيد بود. شهيد به قدري بر اعصاب خود مسلط بود و چنان از صميم دل به «الا بذكرالله تطمئن القلوب» ايمان داشت كه چنين كاري مي كرد و دشمن را از دست خودش به ستوه مي آورد و لحظه اي ايمان و اعتقاد قلبي خود را از دست نمي داد.
از آنجا كه زندگي شهيد اندرزگو، مشحون از شگفتي هاي مبارزاتي و سياسي است، جنبه علمي و تحصيلي ايشان مورد غفلت قرار گرفته است. در عين حال از آنجا كه شهيد دست به مبارزات گسترده اي مي زد كه مستلزم ضرورت مجوز شرعي و فقهي و استباط دقيق از احكام است، بفرماييد كه از نظر علمي چه جايگاهي داشت؟
شهيد اندرزگو ابتدا تا سطح خواند و سپس در طول مبارزه، خارج فقه و اصول را با اساتيدي كه در شهرهاي مختلف بودند، ادامه داد و تدريس هم مي كرد. يادم هست مشهد كه بوديم ايشان شاگرد داشت داشت كه مي آمدند و نزد ايشان درس مي خواندند. ايشان حتي در بعضي از مسائل فقهي، مجتهد بود و خودش موارد فقهي را از احكام استنباط مي كرد.
مبارزات مسلحانه ديني جز در مورد فداييان اسلام، در تاريخ مبارزات كشور ما سابقه چنداني ندارد. ايشان براي انجام اين فعاليت ها كه برخي از آنها براي اولين بار انجام مي شد، و سابقه نداشت كه بتوان از آن الگوبرداري كرد، حجت شرعي فعاليت هايش را بيشتر از چه كساني مي گرفت.
استنباط هاي شرعي ايشان بيشتر از امام بود. نجف كه مي رفت، از ايشان مي پرسيد و پاسخ مي گرفت.مي دانيد كه موتلفه، حكم اعدام منصور را از آيت الله ميلاني گرفته بودند و شهيد همرا با ديگران، آن را اجرا كرد. ايشان بسيار مقيد بود كه اين فعاليت ها حتما با حكم شرعي يك مجتهد اجرا شوند.
ايشان در نزد بزرگان حوزه از چه جايگاهي برخوردار بودند؟
مرحوم آيت الله مشكيني با شهيد ارتباط و به او عنايت خاصي داشتند. شهيد به گونه اي زندگي مي كرد كه حتي در حوزه هم با اسامي و شكل هاي مختلف مي رفت و بعد از انقلاب بود كه بسياري از آقايان متوجه شدند كه مثلا شيخ عباس تهراني او بوده است. آقاي يونسي، وزير اطلاعات، مي گفت كه من مدت ها با شهيد اندرزگو مباحثه داشتم و نمي دانستم كه او كيست و تازه بعد از انقلاب فهميدم كه او شهيد اندرزگو بوده. آيت الله جنتي مي گفتند وقتي بين كساني كه مباحثه مي كردند؛ اختلافي مي افتاد؛ او حل مي كرد و ما نمي دانستيم كه او شيخ عباس تهراني نيست و اندرزگوست. بزرگان حوزه و روحانيت آن زمان، خيلي كم نام واقعي شهيد را مي دانستند و تازه بعد از انقلاب متوجه شدند كسي كه با نام هاي مختلف نزدآنها رفته، شهيد اندرزگو بوده است. تماس ايشان با حوزه و اساتيد، مستمر بود.
تشخيص و رهنمودهاي امام در جهت دهي فعاليت هاي شهيد اندرزگو چه جايگاهي داشت ؟
مي دانيد كه نمايندگان امام در هيئت هاي مؤتلفه اسلامي افرادي چون شهيد مطهري و شهيد بهشتي بودند و شكل اصلي مبارزه مسلحانه در واقع با اجازه امام در هيئت هاي مؤتلفه اسلامي شكل گرفت. امام با مبارزات مسلحانه به شكل گسترده موافقت نداشتند، ولي در حد محدود و توسط افرادي كه امام از آنها شناخت كافي داشتند و در موارد بسيار ويژه موافقت داشتند. شهيد اندرزگو به عنوان فردي كه مبارزه مسلحانه مي كند. كاملا شناخته شده بود و امام هم از فعاليت هاي او آگاه بودند.
امام در نجف تا چه حد در جريان مبارزات مسلحانه شهيد اندرزگو بودند؟
مبارزه مسلحانه ايشان مشخصا در اعدام انقلابي منصور بود و بعدها شهيد منحصرا اسلحه وارد مي كرد و مبارزين را آموزش مي داد، اعلاميه هاي حساس امام را وارد كشور و تكثير مي كرد و حتي اگر ارتباط مستقيم با امام هم برايش ممكن نبود، با رابطين ايشان ارتباط برقرار مي كرد و اگر مشكلي پيش مي آمد، امام به ايشان تذكر مي دادند.
پس از انقلاب ملاطفت خاصي از جانب امام نسبت به خانواده ديديد كه نشاهنده نگاه خاص امام به شهيد باشد؟
بله، امام هنگامي كه به مدرسه علوي تشريف بردند، به ياران خود فرموده بودند، «برويد خانواده شهيد اندرزگو را بياوريد تا من ببينم.» و حتي گفته بودند موقعي كه شهيد هستند و به آقاي طبسي فرموده بودند برويد و پيدايشان كنيد. آيت الله طبسي و فرستادگان امام به مشهد آمدند و ما را پيدا كردند. ما تازه از زندان آزاد شده بوديم. تا قبل از انقلاب، ما زندان بوديم.
حتي بچه ها ؟
بله، مادر و ما فرزندان در زندان بوديم. بعدها ما را آوردند نزد امام. ما حتي خبر شهادت پدر را هم نمي دانستيم و ساواك هم به ما نگفته بود.خبر شهادت پدر را امام به ما دادند، اول مقدمه اي گفتند و بعد يادم هست كه فرمودند، «پدرتان آرزو داشت شاه را بزند.» هنوز لبخند امام يادم نمي رود كه فرمودند، « اين بلايي كه بر سر شاه آمد از مردن صد ها درجه بدتر است.» هرگز آن خاطره يادم نمي رود. حتي دو تا برادرهاي كوچك مرا روي زانوهاي خودشان نشاندند و دست نوازش به سر و صورت آنها كشيدند. امام بسيار به شهيد اندرزگو علاقه داشتند و حتي فرمودند آن شبي كه ايشان به شهادت رسيد و براي من به نجف تلگراف زدند، من بسيار ناراحت شدم كه چنين نيرويي را در آستان انقلاب از دست داديم. يك نيرويي پر ثمر و مطلع را، چون شهيد اندرزگو همه گروه ها و نيروها را خيلي خوب مي شناخت. مي دانيد كه بعد از انقلاب خيلي از گروه ها و افراد، وارد صفوف انقلابيون شدند، از جمله مثلا سيد مهدي هاشمي. شهيد اندرزگو قبل از انقلاب اين جريان را شناخت و با آن مبارزه كرد. دوستان مي گفتند كه در قم در منزلي ملاقاتي بين سيد مهدي هاشمي و شهيد اندرزگو بوده كه شهيد با او درگيرمي شود و مي گويد، «مي دانم كه تو با ساواك هماهنگ شده اي و داري نيروهاي مبارز را لو مي دهي.» سيد مهدي هاشمي منكر بود، اما بعدها اعتراف كرد كه من با همكاري ساواك چندين بار براي شهيد اندرزگو، تله گذاشتيم، ولي شهيد دست ما را خواند و نتوانستيم او را گير بيندازيم. شهيد از نظر منابع و اطلاعات نسبت به گروه ها و افراد، بسيار هوشمند و قوي بود. مقام معظم رهبري در مشهد، تبعيد و در محاصره ساواك بودند، ولي شهيد اندرزگو با شيوه هاي مختلف به ايشان اطلاعات مي رساند. از صدر مبارزه جزو پيشكسوت ها بود و همه را خيلي خوب مي شناخت و لذا در انقلاب مي توانست گروه ها و افراد نفوذي را به سرعت و با دقت، شناسايي كند و لذا امام بسيار افسوس مي خوردند كه چنين نيرويي را از دست داديم.
مقام معظم رهبري عنايت خاصي به شهيد اندرزگو دارند و از وي، ذكر جميل مي كنند. شما از رابطه پدر شهيدتان با ايشان چه مي دانيد؟
پدر در طول مبارزه در شهرهاي مختلف بودند. در يك مقطعي كه در مشهد بوديم، پدر ناچار شد منزلي را بخرد، چون ساواك فهميده بود كه پدر وارد مشهد شده و اجاره منزل، ممكن بود منجربه لو رفتن جاي ايشان شود. اتفاقا خانه اي كه خريديم، فقط چند كوچه با منزل مقام معظم رهبري فاصله داشت و شهيد هم كه آوازه اش همه جا پيچيده بود. هنگامي كه ايشان مطلع شدند كه شهيد وارد مشهد شده، جلسات سري و خاصي را با او داشتند و همين جلسات و ارتباطات موجب شد كه دوستي و صميميت خاصي بين آن دو بزرگوار به وجود بيايد. خانم مقام معظم رهبري هر وقت شهيد اندرزگو مي آمدند، مي فرمودند، «آقاي دكتر تشريف آوردند.»و شهيد اندرزگو مي رفتند در اتاقي در طبقه بالا مي نشستند و ساعت ها با مقام معظم رهبري، گفتگو مي كردند. با هم خيلي صميمي بودند و شوخي مي كردند و گاهي مقام معظم رهبري از شوخي هاي شهيد براي ما مي گرفتند.
منابع مالي براي تهيه اسلحه و ادامه مبارزه را از كجا تأمين مي كردند؟
عمدتا از طريق متدينين بازار. كمك هايي هم كه براي مبارزه با رژيم جمع آوري مي شد، بخشي براي خريد اسلحه به شهيد داده مي شد. ايشان حتي به شيعيان افغانستان هم كمك مي كرد. فعاليت هايش خيلي گسترده بود.
از روزي كه پدر شهيد شدند، خانواده شما به صورت دسته جمعي دستگير و زنداني شدند. خاطرات آن مقطع را نقل كنيد.
تلفن مغازه حاج اكبر صالحي كنترل بود و آن روز هم پدر در خيابان خراسان عمليات داشتند. از طريق اين تلفن، تلفن منزل در مشهد لو رفت و آدرس را از اين طريق پيدا كردند. بعد از شهادت پدر، حدود 40 نفر كوماندو، منزل ما را در مشهد محاصره كردند. حتي يادم هست كه بالاي محله ما هليكوپتر هم مي گشت. تا آن روز كسي هليكوپتر نديده بود. مثل يك خانه تيمي به منزل ما حمله كردند. چند شبانه روز منزل ما حمله كردند. چند شبانه روز منزل ما بودند و كل خانه را زير و رو كردند تا اعلاميه و اسلحه پيدا كنند.
چيزي هم پيدا كردند؟
دو تا اسلحه شخصي پدر آنجا بود كه پيدا كردند. يادم هست كه چشم هاي مادر را بستند. در مسير هم دو سه بار ماشين ما را عوض كردند و ما را به زندان آمل بردند. يك شب در آنجا بوديم و بعد ما را به زندان اوين آوردند. مدت سه ماه، در زندان بوديم و در اين فاصله، ما در تحت بازجويي شديد ساواك بود. پدر به مادر توصيه كرده بود كه شما طوري رفتار كن كه با من همكاري نداشتي و من تو را به زور با خودم برده ام، چون اگر بدانند كه در ورود اسلحه به كشور با من همكاري داشتي، شكنجه هاي سختي را به تو وارد مي كنند و برايت خيلي بد مي شود. نزديكي هاي انقلاب بود كه ما آزاد شديم.
آيا نفرت بسيار عميق شهيد اندرزگو نسبت به رژيم كه وي را به فعاليت هايي تا اين حد گسترده و جسورانه وادار كرده بود، فقط به دليل ستم رژيم نسبت به مردم بود و يا ايشان شخصا از رژيم شاه زخم خورده بود؟
ايشان در فعاليت هايش به هيچ وجه غرض شخصي نداشت و صرفا بر مبناي آرمان هاي ديني حركت مي كرد.
چهره پدر را پس از سه دهه چگونه مي بينيد؟
به نظر من انقلاب هر چه جلوتر مي رود، تبلور چهره هايي چون شهيد اندرزگو در جامعه، بيشتر مي شود. انسان احساس مي كند انقلاب دارد به بار مي نشيند. انسان وقتي سخنراني محكم رئيس جمهور را در نيويورك مي شنود، چنين حسي به او دست مي دهد. پدر آرزوي اين را داشت كه ما يك روز بتوانيم با قدرت در مقابل آمريكا بايستيم و بگوييم كه اشتباه مي كند و بر سر اعتقاداتمان با يك كشور ابر قدرت درگير شويم. پدر من از اينكه مستشاران آمريكايي بر سرنوشت ما حاكميت داشتند و حق توحش مي گرفتند، بسيار رنج مي برد و حالا مي بينيم كه مي توانيم در مركز مهمي چون سازمان ملل، با قدرت حرفمان را بزنيم. به نظر من هر چه جلوتر مي رويم، قدر زحمات امثال پدر من آشكار تر مي شود و حاصل تلاش هاي آنها، بيشتر به بار مي نشيند. به نظر من نورانيت و اثر و تبلور شهدا در انقلاب ما هر روز بيشتر مي شود.
از آثار معنوي روحاني ايشان در زندگي تان نكاتي را ذكر كنيد.
نه تنها خانواده شهيد كه بسياري از كساني كه به شهيد علاقمند هستند. هنگامي كه مشكلي برايشان پيش مي آيد، بر سر مزار او مي روند و نذر مي كنند و پاسخ مي گيرند، حتي از شهرستان ها مي آيند و سر مزار او مي روند. شهدا هميشه ناظر بر ما هستند و هر عملي كه انجام مي دهيم از خودمان مي پرسيم كه آيا شهيد از ما راضي هست يا نه و ارتباط ما با شهدا، ارتباط دائمي است.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 24
