به سرّ جام جم آنگه نظر توانی کرد

تفسیر عرفانی
1. آن هنگام می توانی به حقیقت اسرار عالم دست پیدا کنی که بتوانی چشم خود را با خاک آستان میکیده بیارایی و خاک میخانه را سرمه ی چشم خود کنی. برای رسیدن به حقیقت باید در راه عشق خدمت کرد و ریاضت کشید.
2. در این دنیا به جای غصّه خوردن، پیوسته به یاد معشوق باش و به ترانه سرایی مطرب گوش بسپار تا با این آهنگ و ترانه، درد و غم عشق را از دل خود بیرون کنی.
3. وقتی مراد تو روی می نماید و همچون گلی زیبا شکوفا می شود که بتوانی چابک تر و عاشقانه تر از نسیم سحر در راه او خدمت کنی و او را پرورش دهی، یعنی راه رسیدن به آرزوها صبر و شکیبایی و تلاش است.
4. اگر بتوانی رنج و خواری راه رسیدن به معرفت را بپذیری و تحمل کنی، به مقام بالایی دست می یابی. گدایی در میخانه، کیمیایی شگفتی است که می تواند خاک را به زر تبدیل کند.
5. اگر توانایی و قصد رسیدن به مرحله ی عشق را داری، قدمی بردار که در این صورت به معرفت زیادی دست پیدا خواهی کرد.
6. مادامی که گرفتار مادیّات و اسیر سرای طبیعت و دل بسته به آنها هستی، چگونه می توانی در راه رسیدن به معرفت قدم بگذاری و به سیر و سلوک بپردازی؟
7. چهره ی دلربای معشوق پرده و حجابی ندارد، آنچه مانع دیدن این چهره و تجلی آن می شود، غبار علایق مادی است. این غبار را پاک کن تا جلوه ی جمال او را ببینی.
8. آگاه باش که از طریق فیض و بخشش اهل معرفت می توانی هم به لذت حضور در برابر معشوق دست یابی و هم به امور خویش نظم و سامان بخشی.
9. تا زمانی که پایبند ظواهر عشق همچون بوسیدن لب معشوق و نوشیدن جام باشی، انتظار نداشته باش که بتوانی به حقیقت دست پیدا کنی. توجه به امور مادی، انسان را از حق دور می کند.
10. ای دل! اگر برای زدودن زنگار از وجودت در طلب نور هدایت عشق و معرفت هستی، مانند شمعی خندان شو که در جستجوی نور و روشنایی بیشتر ترک سر می گوید.
11. ای حافظ! چنانچه به این نصیحت گوش فرا دهی، می توانی از شاهراه حقیقت بگذری.