مسواک زدن در سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله)

چکیده: در سیره پیامبر (ص) بسیار دیده می شود که ایشان به نظافت و بهداشت بسیار توصیه کرده اند. از جمله این توصیه ها در مورد نظافت دهان و دندان است. در این نوشتار به بیان کوتاهی از سیره ایشان در مسواک زدن می پردازیم. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 655 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

مسواک زدن بحث مستقلی است که درباره تمیز کردن دهان و دندان صحبت می کند و به این اندازه که در دین اسلام و در فرهنگ ما به مسئله مسواک زدن توجه شده است، در هیچ دین و فرهنگی نشده است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای ترویج مسواک زدن، یک روند تاریخی را طی نمود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)  در میان عرب هایی مبعوث شد که به برخی مسائل حساسند؛ مثلا به دلیل تعصبی که دارند، نمی توانی به یک عربی (البته عرب جاهلی) بگویی که دهانت بوی بد می دهد؛ چرا که با همین کلمه ممکن است، دو قبیله به جان هم بیفتند و تعداد زیادی کشتار بر جای بماند.
با این شرایطی که در جزیره عربستان حاکم بود. چگونه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) توانست به این عرب بفهماند که چون دهانش بو می دهد، بایستی خلال کند و مسواک بزند؟ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای تحقق این امر چند مرحله را طی کرد.

 در این مرحله، پیامبر (صلی الله علیه و آله)  مسواک زدن را به خودش امر می کرد و کاری به مردم نداشت؛ مثلا می فرمود: «جبرئیل بر من نازل شده است و مرا امر به مسواک زدن کرده است».
«جبرئیل این قدر مرا سفارش به مسواک زدن کرد که ترسیدم دندانهایم از بین برود».

 در این مرحله، خطاب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)  به کسانی بود که ظرفیت این کار را داشتند و تابع اوامر ریز و درشت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بودند؛ مانند حضرت امیر (علیه السلام) و ابوذر غفاری. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «یا علی! مسواک بزن؛ زیرا مسواک زدن از سنت پیامبران است».
در این مرحله نیز پیامبر (صلی الله علیه و آله) خطابش به مردم نبود.

 در این مرحله، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مسواک زدن را در عمل تبلیغ می کرد؛ مثلا در روایت آمده است که وقتی پیامبر(صلی الله علیه و آله) نماز عشا را می خواند، امر می فرمود که برایش آب و مسواک بیاورند و کنار بسترش بگذارند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) پاسی از شب را می خوابید و بلند می شد و مسواک می زد و دوباره می خوابید و همین طور چند بار وسط خواب بلند می شد و مسواک می زد؛ بنابراین وقتی مردم چنین حالتی را از پیامبر (صلی الله علیه و آله)  می دیدند و می شنیدند، موجب شد که آنها هم به این کار علاقه پیدا کنند.

 در این مرحله، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای اینکه صحابه را تشویق به مسواک زدن کند، از فواید زیاد مسواک زدن همراه با دستورات ملایم و نرم سخن می گفت؛ مثلا خطاب به صحابه ای که قدر قرآن را می دانستند و آن را گرامی می داشتند، می فرمود: «راه قرآن را پاک کنید»
صحابه پرسیدند که راه قرآن چیست؟
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «دهانتان راه قرآن است».
صحابه پرسیدند: چگونه دهانمان را پاک کنیم؟
پیامبر (صلی الله علیه و آله)  فرمود: «با مسواک زدن». و اینگونه پیامبر (صلی الله علیه و آله) ، صحابه را تشویق به مسواک زدن می کردند.

در این مرحله، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کسانی را که بعد از این همه موعظه و سفارش، هنوز هم مسواک نمی زنند، با لحن شدید خطاب می کند و می فرماید: «چرا دندان هایتان سفید نیست؟ چرا دندان هایتان تیره است؟ چرا مسواک نمی زنید؟»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) حتی را پا را فراتر می نهد و اسلام و نزول فرشتگان را در گرو مسواک زدن می داند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «اسلام در گرو مسواک زدن است».
جبرئیل نزد من آمد و فرمود: »چگونه به شما نازل شویم، در حالی که مسواک نمی زنید؟!» بنابراین، متوجه می شوید که اسلام به مسئله پاکیزگی چقدر اهمیت می دهد و چقدر برایش ارزش قائل است.