همه آنچه از سرطان دهان باید بدانید (بخش اول)

سرطان دهان نسبتا شایع است و اگر در مراحل اولیه‌ی بیماری اقدامات درمانی آغاز شوند، این نوع سرطان کاملا قابل درمان است.
 

سرطان از سلول‌هایی تغییر یافته‌ تشکیل شده است که به شکلی غیر قابل کنترل در حال رشد هستند. این سلول‌های تغییر یافته (ناهنجار) معمولا آن‌قدر رشد می‌کنند تا غده یا توده‌ای تشکیل دهند که به آن تومور گفته می‌شود. هم‌چنین، سلول‌های سرطانی می‌توانند در نواحی اطراف خود نیز رشد کنند (به این نواحی تجاوز کنند). و می‌توانند به سایر بخش‌های بدن نیز گسترش یابند. به این وضعیت متاستاز گفته می‌شود. سرطان دهان نوعی از سرطان است که از دهان یا گلو آغاز می‌شود.

سرطان دهان نسبتا شایع است، و اگر در مراحل اولیه‌ی بیماری اقدامات درمانی آغاز شوند، این نوع سرطان کاملا قابل درمان است. معمولا یک پزشک یا دندان پزشک می‌تواند سرطان دهان را در مراحل اولیه تشخیص دهد، زیرا دهان را می‌توان به راحتی مورد معاینه قرار داد.
 

الف. سرطان سلول سنگفرشی، که شایع‌ترین نوع سرطان دهان است
ب. سرطان دهان زگیلی
پ. سرطان غدد بزاقی
 

عامل خطر شامل هر چیزی می‌شود که ممکن است احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهد. شاید علت اصلی بروز سرطان هنوز شناخته نشده باشد. ولی عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلای آدم‌ها را به سرطان افزایش دهند. برخی از عوامل خطر ممکن است تحت کنترل انسان نباشند. ولی ممکن است بتوانید برخی دیگر از این عوامل را تغییر دهید.

شیوع سرطان دهان در مردان دو برابر بیش‌تر از زنان است. به علاوه، تحت شرایط زیر احتمال ابتلا به این سرطان بیش‌تر می‌شود:
الف. استفاده از تنباکو در گذشته
ب. مصرف سنگین مشروبات الکلی
پ. قرار گرفتن بیش از اندازه در معرض آفتاب
ت. ابتلا به عفونت ویروس پاپیلوم انسانی
ث. کمبود میوه‌ها و سبزی‌ها در رژیم غذایی
ج. تحریک مزمن دهان، مثلا به دلیل وجود دندان مصنوعی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از سایز دهان
چ. مصرف دانه‌ی بتل
ح. برخی از وضعیت‌های ارثی خاص، نظیر کم خونی فانکونی

درباره‌ی عوامل خطر ابتلا به سرطان دهان و راهکارهای پیشگیری از این بیماری با پزشک متخصص مشورت کنید.
 

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از تمام انواع سرطان‌های دهان و گلو وجود ندارد. ولی با کنترل برخی از عوامل خطر این بیماری می‌توانید خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:
الف. ترک مصرف تمام انواع تنباکو
ب. دوری کردن از دود تنباکوی سایر آدم‌ها (دود دست دوم)
پ. خودداری از نوشیدن الکل
ت. محافظت از بدن در برابر تابش نور ماوراء بنفش
ث. پیشگیری از بروز عفونت ویروس پاپیلوم انسانی
ج. مصرف مقدار زیادی میوه و سبزی
چ. استفاده از دندان مصنوعی مناسب و اندازه‌ی دهان
 

معمولا با مشاهده‌ی تغییرات غیر معمول در دهان می‌توان به بروز این نوع سرطان پی برد. علائم سرطان دهان عبارت هستند از:
الف. ایجاد زخم روی لب‌ها یا داخل دهان که درمان نمی‌شود
ب. ایجاد یک غده روی لب، داخل دهان، یا داخل گلو
پ. بروز لکه‌های سفید یا قرمز رنگ روی لثه‌ها، زبان، یا دیواره‌ی دهان
ت. خونریزی، درد، یا بی‌حسی غیر معمول در دهان
ث. احساس گرفتگی در گلو
ج. دشواری در جویدن یا بلع
چ. احساس درد هنگام جویدن یا بلع
ح. گلو دردی که درمان نمی‌یابد
خ. ورم اطراف آرواره
د. لق شدن یا احساس درد دندان
ذ. ایجاد غده، ورم، یا توده روی گردن که از بین نمی‌رود
ر. کاهش وزن غیر منتظره
ز. ایجاد تغییر در صدا
ژ. احساس درد در گوش

بسیاری از این علائم ممکن است توسط سایر مشکلات و بیماری‌ها نیز ایجاد شوند. ولی اگر چنین علائمی را در خود مشاهده کرده‌اید، باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید. تنها پزشک متخصص می‌تواند این نوع سرطان یا هر نوع بیماری دیگر را با اطمینان تشخیص دهد.
 

معمولا ابتلا به سرطان دهان هنگام انجام معاینات معمول دندان‌پزشکی یا آزمایش‌های پزشکی مشخص می‌شود. پزشک متخصص می‌تواند نشانه‌های سرطان‌دهان را هنگام انجام معاینات معمول بررسی کند. اگر چنان‌چه فرد بیمار هر یک از علائم سرطان دهان را در خود مشاهده کند، باید با پزشک متخصص اطلاع دهد.

اگر پزشک متخصص به سرطان دهان مشکوک شود، برای اطمینان از صحت یا عدم صحت تشخیص خود به انجام برخی معاینات و آزمایش‌ها می‌پردازد. پزشک متخصص پرسش‌هایی را درباره‌ی سابقه‌ی بیماری، علائم، عوامل خطر، و سابقه‌ی خانوادگی این بیماری از فرد بیماری می‌پرسد. هم‌چنین، پزشک داخل دهان بیماری را نیز معاینه خواهد کرد. به علاوه، وی ممکن است انتهای دهان و گلو را با استفاده از آینه‌های کوچک یا لوله‌های نازک، انعطاف‌پذیر، و نورانی معاینه کند. این لوله لارنگوسکوپ‎ گفته می‌شود که مخصوص معاینه‌ی حنجره و حلق است.

بر اساس نتایج این معاینه، پزشک متخصص ممکن است درباره‌ی ضرورت یا عدم ضرورت انجام نمونه‌برداری (بیوپسی) برای بررسی سرطان تصمیم بگیرد. نمونه‌برداری فقط راهی است برای تایید تشخیص سرطان. در این فرایند، تکه‌های کوچکی از بافت جدا می‌شوند و برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی در آن به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. نتایج نمونه‌برداری حدودا یک هفته بعد آماده می‌شوند.

بعد از تایید تشخیص سرطان‌دهان، آزمایش‌های دیگری نیز به عمل خواهد آمد. این آزمایش‌ها به پزشک متخصص کمک می‌کنند، اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی بیماری‌ فرد به دست بیاورد. این آزمایش‌های به تشخیص مرحله‌ی سرطان کمک می‌کنند. مرحله‌ی بیماری به این معنی است که سرطان چه‌قدر و تا چه وسعتی در بدن گسترش یافته است (متاستاز). برای تصمیم‌گیری در خصوص روش درمان سرطان، تشخیص مرحله‌ی بیماری از بالاترین اهمیت برخوردار است. وقتی مرحله‌ی پیشرفت سرطان تعیین شد، پزشک متخصص درباره‌ی تاثیر مرحله‌ی بیماری بر روند درمان سرطان با بیمار صحبت خواهد کرد. در این وضعیت، بیمار باید از پزشک متخصص بخواهد با زبانی کاملا مفهوم درباره‌ی مراحل این بیماری و مرحله‌ی کنونی به وی توضیحاتی ارائه بدهد.

ادامه دارد...

منبع: تحریریه سایت کسب و کار بازده – امیر رضا مصطفایی