سنجش معنویت در کودکان (بخش دوم)

خرد  و فرزانگی یکی از نشانه های معنویت در کودک است. 
 

کودکان می توانند به طور ذاتی فیلسوف باشند. حیرت آور است که آنها اغلب در سوالات بزرگ تعمق می کنند. آنها در مورد زندگی و معنای آن، دانستن و اطلاعات، حقیقت و عدالت، واقعیت و مرگ سوالاتی می پرسند. اینها سوالاتی هستند که فیلسوفان و مذهبیون تلاش کرده اند تا جواب آن را پیدا کنند.
 
کودکی ۷ ساله در سوپر مارکت از پدر خود پرسید که چرا ما اینجا هستیم؟ پدر پاسخ داد برای آنکه خرید کنیم، ولی وی گفت نه! چرا ما اینجا هستیم؟ در این دنیا؟ پدر با زیرکی از وی می پرسد چرا تو فکر می کنی که ما اینجا هستیم؟ کودک جواب می دهد که هنوز نمی دانم، دارم روی آن کار می کنم.
 
گشودگی، آسیب پذیری و تحمل کودکان آنها را قادر می سازد تا با سوالات گیج کننده و ضد و نقیض درگیر شوند. ماتیوز (۱۹۸۰، به نقل از هارت، ۲۰۰۰) معتقد است که کودکان ممکن است در فلسفه به طور خاصی خوب باشند زیرا که آنها چشمان و گوش های باز برای ناهمخوانی ها و مسایل گیج کننده و درجه ی بالایی از خلوص دارند. به ویژه مهم است که آنها برای رسیدگی به معنویت اغلب در آنچه که تیلیچ (۱۹۵۷، به نقل از هارت، ۲۰۰۰) «نگرانی نهایی» نامیده است تعمق می کنند: «چرا ما اینجا هستیم؟ درد در زندگی به چه معناست؟ اولین انسان ها از کجا آمده اند؟»
 
کودکی ۶ ساله بعد از جشن تولدش در هنگام خواب به گریه افتاد. پدرش علت گریه ی او را پرسید و او گفت: تولد من به این معناست که من یک سال دیگر به مرگ نزدیک تر شده ام و این برای شما هم اتفاق می افتد. می دانم که چیزی به نام تناسخ وجود دارد اما من نمی خواهم چیزها تغییر کند. پدرش جوابی نداشت، آنها یکدیگر را بغل کردند در حالی که هر دو گریه می کردند.
 
بچه ها مشخصا در مورد اسباب بازی ها و به دردسر افتادن فکر می کنند، اما آنها همچنین درباره ی اسرار انسان مثل مرگ و عشق به تعمق می پردازند، بنابراین، سوال ها و نگرانی هایشان سزاوار عمیق ترین احترام ها و تکریم های ماست.
 

 آکونیاس معتقد است که خرد شامل نگاه کردن به چیزها از یک دیدگاه بلندتر است که شامل جنوم یا توانایی دیدن از میان اشیاء می شود. امرسون (به نقل از رولک پارتین و همکاران، ۲۰۰۶) در توصیف ابعاد خرد آن را به عنوان ترکیبی از ادراک آنچه درست است با حس اخلاقی آنچه که راست است، می داند.
 
خرد تنها درباره آنچه می دانیم نیست، بلکه به ویژه در مورد چگونگی زندگی کردن، صورت بندی معلومات و دلسوزی در زندگی و همان گونه که امرسون گفته است: به هم آمیختن حس اینکه آنچه حقیقی است یا آنچه راست است می باشد.
 
در حالی که هوش معمولا با توانایی الگوهای پیچیده تفکر روشن و مشخص همبسته است، خرد اغلب به عنوان یک مسأله ی ساده زیبا عمل می کند که به سادگی تولد نادانی نیست، اما نوعی سادگی که معطوف به آنچه در زندگی مهم است. کودکان می توانند یکراست به قلب موضوع بروند. آنها اغلب درد، بی عدالتی و تصنعی بودن را بسیار سریع تشخیص می دهند. میکام (۱۹۹۰، به نقل از هارت، ۲۰۰۰) مطرح کرده است که خرد، معمولا با تجربیات و پختگی همبسته است، در دسترس کودکان می باشد و ممکن است با بالا رفتن سن کاهش پیدا کند.
 
بلک الک بومی بزرگ آمریکایی بصیرت هایی داشت که زندگیش را در پنج و نه سالگی شکل داد. در سازنده ترین بصیرتش او به وسیله ی یک اسب و یک فرشته از میان دروازه رنگین کمان به درون یک چادر سرخ پوستی، جائی که ۶ مرد پیر در یک صف نشسته بودند راهنمایی شد. مرد پیر گفت: پدربزرگان تو از سراسر دنیا تو را خوانده اند تا به تو آموزش بدهند. هر کدام یک طلسم- نوعی قدرت خاص - به او دادند که می توانست زندگیش را شکل دهد (نیهارت، ۱۹۷۲؛ به نقل از هارت، ۲۰۰۰).
 
در پژوهش صورت گرفته از کودکان سوالاتی پرسیده شده است مانند: «آیا تا به حال تجربه ی دریافت راهنمایی از منبعی که قسمتی از دنیای ما نیست (غیر فیزیکی) داشته اند»، ٪۶۱ تصدیق کردند و ۸۵٪ آنها خاطرنشان ساختند که این موضوع قبل از ۱۸ سالگی رخ داده است. در پاسخ به سوال «آیا تا به حال خود را در حال گفتن یا فهیدن چیزی که از نظر شما می گذرد، نه اینکه در فکر شما وجود داشته باشد، یافته اید؟»، ۵۴٪ گفته اند که این تجربه را داشته اند، ۸۰٪ بیان کرده اند که در کودکی یا جوانی برای آنها اتفاق افتاده است.
 

معنویت اغلب در فصل مشترک زندگی های ما در ملاقات بین من و تو به سر می برد. این رابطه کیفیت مواجه انسان هاست که پایه ی معنویت عقلانی است، معمولا به عنوان عشق یا احترام در سنت های فرهنگی و شروع تجربه ی همدلی شناخته می شود. کودکان برای شناخت دیگران ظرفیت بسیار مستقیمی دارند و به همین دلیل درد، عصبانیت، یا لذت را برای مثال، بسیار سریع حس می کنند. بعضی اوقات آنان ممکن است با احساسات فرد دیگری سراسر پوشانده شوند یا گیج شوند و در لحظات دیگر این ارتباط عمیق منجر به درک تعجب آوری می شوند.
 
برخی از افراد با هر استعداد فکری، به طور قابل ملاحظه ای همدل هستند. بقیه اندکی آن را نشان می دهند. گر چه از نتایج نخستین مطالعات به نظر می رسید که این پدیده کلی، احتمالا رایج است. در پاسخ به سوال: «آیا تا به حال احساس کرده اید که افکار ویا احساسات مردم را بارها به گونه ای نامشخص دقیق می فهمید؟ بدون اینکه به شما گفته یا نشان داده شده باشد؟. ۷۰٪ در پژوهش ما اظهار کردند که این احساس را داشته اند، ۳۱% اظهار داشتند که اولین مرتبه قبل از سن ۱۲ سالگی اتفاق افتاده است.
 
منبع: کتاب معنویت درمانی. سیدرضا میرمهدی، مجید صفاری نیا و احسان شریفی. صص 113-115، انتشارات آوای نور، سوم. 1396.