چه عواملی باعث لجاجت کودک می شوند؟

کودکان عاشق این هستند که مورد توجه دیگران قرار بگیرند و از هر روشی هم استفاده می‌کنند تا توجه دیگران و به ویژه والدین خودش را بدست آورد.
 

گاهی اوقات کودکان از خود رفتارهای نشان می‌دهند که جلوه خوبی ندارد و این رفتارهای کودک سبب نگرانی پدر و مادر می‌شود. یکی از نگرانی های اصلی خانواده، لجبازی کودکان است که برای هر اتفاق و ماجرایی شروع به لجبازی می‌کنند.بسیاری از والدین نمی‌دانند که چه چیزهای سبب بروز این اختلالات رفتاری در کودک می‌شود. بنابراین برای نشان دادن راه درست برخورد با این موارد، باید ابتدا علل این ناهنجاری را بشناسیم تا بتوانیم راهکارهای مقابله با آن را بشناسیم. 
 

لجبازی نوعی رفتار و واکنش نامطلوب است که در بسیاری از مواقع با گریه، فریاد، آسیب رساندن به خود و یا ناسزا گفتن به والدین از سوی کودکان همراه می شود. کودکان از سن دو تا سه سالگی شروع به لجبازی کرده و علت آن نیز این است که در این سن متوجه واکنش های والدین نسبت به رفتار خود می شوند.[1] 
 

یکی از نقش های کلیدی که مادران دارند این است که فرزندان را به خوبی تربیت کنند اگر مادری خودش افسرده باشد نمی‌تواند در امر تربیت فرزند، کوشا باشد. پدر و مادر افسرده ای که حوصله روبرو شدن با رفتارهای بچه را ندارند و این بی حوصلگی و خستگی را به فرزندشان نشان می دهند و با این رفتار اشتباه خود یا بچه را به لاک افسردگی فرو می برند یا باعث تشدید لجبازی ها و طولانی شدن دوره خودمحوری اش می شوند. والدینی که سخت گیری ها و وسواس های زیادی دارند که فرزندشان در چارچوب فکری آنها قدم بردارند و اگر از این محدوده خارج شوند واکنش های تندی نشان می دهند. با این رفتارهای نادرست، فرزندی وسواسی یا کودکی که به لجبازی کردن عادت می کند را پرورش می دهد. 

نکته: در واقع می توان گفت مادران و پدرانی که دچار اختلالات روانی مختلف هستند، فرزندشان را به آن اختلال دچار می کنند یا باعث تشدید خودمحوری او می شوند.
 

کودکان عاشق این هستند که مورد توجه دیگران قرار بگیرند و از هر روشی هم استفاده می‌کنند تا توجه دیگران و به ویژه والدین خودش را بدست آورد. والدین باهوش در مقابل این رفتارهای کودک حساسیت نشان نمی‌دهند و صحبت های خود را زمانی که کودک لجبازی نمی‌کند با او در میان می‌گذارند. و توجه بیشتری به کودک خود می‌کنند تا این حس جلب توجه را در وجود او ارضا کنند. اما خانواده های هستند که با حساسیت های بی مورد خود و گیر دادن های زیاد، باعث لجبازی بیشتر کودک می‌شوند. 

توجه: کودک شما نیاز به توجه شما دارد و برای جلب توجه شما هر کاری می‌کند، اگر مدیریت رفتاری داشته باشید سبب کنترل رفتار او می شوید اما اگر حساسیت های زیادی داشته باشید باعث لجبازی بیشتر او خواهید شد. 

توجه: والدین باید نیازهای کودک را درک کنند، خواسته‌های آنان را در نظر آورند و در عین دادن میدان به کودک جهت تجربه و عمل در سایه روابط حسنه او را تحت کنترل و نظر درآورند. در چنین صورتی کودک بین علاقه‌ای که او را با والدینش پیوند می‌دهد و دلتنگی‌هایی که از ممانعت آنها دارد مبارزه می‌کند و اگر واقعاً والدین خود را دارای روابط حسنه با خود بیابد تسلیم می‌شود. ولا اقل با اجازه گرفتن در آن راه اقدام می‌کند. [2] 
 

کودک شما با لجبازی خودش می‌خواهد، استقلالی برای خودش بدست آورد. کودک دوست دارد که استقلال داشته باشد و این استقلال را به دیگران نشان دهد؛ فکر کودک به او می‌گوید برای تثبیت این استقلال، لجبازی به خرج بدهد. پس شما عاقل باشید و مانند کودک رفتار نکنید. 
 

اگر دائما فرزندتان را سرزنش کنید و برای هر کاری که انجام داده او را بازخواست کنید، باعث می شوید تا آتش لجاجت او فوران کند. امام علی (علیه‌السلام) در سخنی شیوا و بلیغ، یکی از علل لجاجت را سرزنش زیاد بر می‌شمارد و می‌فرمایند؛ سرزنش زیاد، آتش لجاجت را برافروخته می‌سازد. [3]

نکته: سرزنش زیاد در آدم های بزرگ نیز باعث لجاجت می‌شود، اما در کودکان بسیار بیشتر از بزرگان است. فرزند خود را سرزنش نکنید چون دودش به چشم خود شما خواهد رفت.  اگر کودک، با بی اعتنایی یه به هر دلیلی لجبازی را کنار گذاشت، باید او را پذیرفت؛ بلکه او را تشویق کرد و یا جایزه ای به او داد؛ سرزنش او و استفاده از جملات تحقیر آمیز سبب تکرار لجبازی می‌شود. [4] 

با استفاده کردن از برخی کلمات "دکمه لجبازی کودک" را روشن می کنید...مانند اینکه دائما به فرزند خود بگویید :
- نکن
- بیا بشین شلوغ نکن
-به این وسیله ها دست نزن
 - باز رفتی سر وسائل 
- چند بار باید بگم
- خراب میشه ها

شما می‌توانید به جای استفاده از جملات منفی و محرک بالا از جملات مثبت استفاده کنید مثلا وای عزیزم بیا ببینیم تو چقد عروسک داری یا جملات و یا حرکاتی که موجب خنداندن کودک و عوض کردن حال و هوای او می شود و ناخودآگاه حواس کودک از موضوع لجبازی پرت می شود و با همین روش ساده توانستید آتش لجاجت را خاموش کنید.

نکته پایانی را با بهترین روش مقابله با لجبازی کودک تمام می کنیم: زمانی که کودک لجبازی می کند شما نیز متقابلاً رفتار کودکانه نداشته باشید و بر خواسته خود اصرار نورزید بلکه با بی توجهی از او دور شوید و خود را به کار دیگری مشغول سازید تا او دریابد که در هر زمانی که بخواهد از این طریق به خواسته اش برسد توجه شما را از دست می دهد. البته دقت کنید که از هر نوع خشونتی پرهیز کنید. به این معنا که والدین باید در مقابل رفتارهای منفی کودک هیچ واکنش کلامی، دیداری و شنیداری انجام ندهند انگار که چیزی را ندیده اند.

پی نوشت :
[1] دکتر هلاکویی، کتاب پرورش تعلیم و تربیت تولد تا 3 سالگی، نوبت چاپ: 1397، چاپ سوم، نوع فایل pdf، صفحه 43
[2] جلالی، مهدی، روان‌شناسی کودک، تهران: امیرکبیر، سال چاپ 1351، صفحه 450
[3] بحارالانوار ، جلد 74، صفحه 230
[4]علی قائمی‌، خانواده و دشواری های رفتاری کودکان، قم: انجمن اولیاء و مربیان، سال چاپ 1386، چاپ نهم، صفحه 134