در میان آثار اندیشمندان با چهارگونه نفس روبه رو می‌شویم که در اعتقاد به وجود آنها اختلافاتی هست. پیش از ورود به مباحث اصلی، ارائه تعریف اجمالی از آنها ضرور به نظر می‌رسد.

واژه «نفس» در لغت به معنای شخص، روح، خون، حقیقت شیء، قصد و نیت و... به کار رفته است. از این میان، آنچه با معانی اصطلاحی این واژه همخوانی دارد، معنای دوم (روح) است که درباره نفس انسان به کار می‌رود.

هانری کربن ، ایرانشناس و اسلام شناس برجسته فرانسوی مورخ فلسفه و اندیشه عرفانی و باطنی ایران زمین است. روایت او از تاریخ فلسفه ایرانی روایتی تاریخی و مبتنی بر رویکرد تاریخی مورخان اندیشه نیست بلکه کربن...

گرچه عنوان مکتب تفکیک عنوانی برساخته از سوی استاد محمد رضا حکیمی بر گرایشی فکری و مذهبی است که ایشان هم بدان تعلق خاطر دارند، اما مبانی فکری این مکتب در شکلی که این جریان خاص آنرا ارائه می دهند، نخستین...

الفاظ علت و معلول در آثار حکیمان مسلمان به دو معنای مختلف به کار می‌رود. این دو معنا در واقع، به دو حوزه‌ی معرفتی تعلق دارد: 1- مابعدالطبیعه؛ 2- طبیعیات. در اصطلاح مابعدالطبیعه علت آن چیزی است که از وجودش...

ملاصدرا در سیر اندیشه‌ی فلسفی خود توانست با مبانی و اصول فلسفی خود، از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی وجود برسد. وی با تفسیر علیت به تجلی، حقیقت وجود را منحصر در واجب تعالی دانست و غیر او را تطورات و تجلیات...

حرکت جوهری که برآمده از مبانی فلسفی ویژه‌ی حکمت متعالیه است، یکی از اساسیترین نظریه‌های بدیع در تاریخ فلسفه‌ی اسلامی است که توانسته بسیاری از معضلات و ابهامات فلسفی را حل نماید. اما حکیم میرزاابوالحسن...

مسئله‌ی اصلی مقاله‌ی حاضر اینست که نفس در اندیشه‌ی ابن‌سینا و ملاصدرا چه نوع ماهیتی دارد و نسبت آن با بدن چگونه تبیین و توجیه میشود؟ آیا این دو فیلسوف دیدگاهی همسان در باب چیستی نفس و نسبت آن با بدن دارند...

در حوزه‌ی علم‌النفس در فلسفه‌ی اسلامی، دو نظریه پیرامون مسئله‌ی حدوث و «پیدایش نفس» مطرح شده است؛ نظریه‌ی حدوث روحانی را ابن سینا مطرح کرده و ملاصدرا مبتکر نظریه‌ی حدوث جسمانی نفس میباشد. اما بر خلاف تصور...

معمولاً در کتب مابعدالطبیعه در مورد وجه تسمیه‌ی این دانش و نیز تعیین موضوع و شناخت مسائل آن، مباحثی مطرح می‌شود. پاره‌ای از این مباحث تکرار مکرّرات پاره‌ای دیگر محل اختلافات واقع شده است. یکی از موارد...