بقال‌بازی

بقال‌بازی نوعی کمدی سنتی ایرانی بود که برای اجرا، متن از پیش تعیین شده‌ای نداشت و بداهه‌پردازی از مهم‌ترین مشخصه‌های آن بود. دو شخصیت اصلی این...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

بازشناخت

بازشناخت، اصطلاحی ادبی است که اولین‌بار در ارسطو در کتاب بوطیقای شعر در تبیین طرح داستان تراژدی یا کمدی بیان کرد. معادل یونانی بازشناخت، anagnorisis...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

احمدا

در اصطلاح ادبی، احمدا شعرهای طنزآمیز قافیه‌دار متوسطی است که زبانی ساده، شیرین و مردم‌پسند دارد. در دوران صفویه و قاجاریه هدف از سرودن شعرهای...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

ادبیات جحوری

به آن دسته از تألیفاتی گفته می‌شود که از جنبه‌هایی متفاوت به بررسی شخصیت جُحا پرداخته‌اند. جوحا شخصیتی افسانه‌ای و مشهور فرهنگ غربی است که در...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

پارادوکس

معنی واژگانی پارادوکس، ضد و نقیض بودن، ضد یکدیگر بودن، ناهمتایی و ناسازگاری است. پارادوکس برگرفته از واژه‌ی یونانی Paradoxon، مرکب از دو جزء...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

بذله

بذله نکته‌ی کوتاه، ظریف، غافل‌گیرانه و زیرکانه‌ای است که از نظر عقلی خوشایند و خنده‌آور باشد. بذله‌گو اسم فاعل این کلمه است. شادی حاصل از بذله،...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

افیونیه

افیونیه به نوعی آثار منظوم یا منثور گفته می‌شود که به طنزیا جد در مدح یا ذم تریاک و دیگر مواد مخدر سروده و نوشته شده است. تعداد افیونیه‌های بعد...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

اسم مستعار

به اسمی گفته می‌شود که نویسنده، هنرمند، بازیگر یا آوازخوانی به جای اسم واقعی خود می‌گذرد. به اسم‌های مستعاری که شاعران برای خود بر می‌گزینند،...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

اغراق

معنوی لغوی اغراق پردرکمان کشیدن است. Hyperbole معادل یونانی و Exaggeration معادل انگلیسی آن است. کلمه Exaggeration از ریشه‌ی لاتین Exaggerare...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

آلازون

شخصیتی حیله‌گر، زرنگ و پرجنب و جوش که در نمایش‌های قرن هفدهم میلادی لباسهایی چهل‌تکه با پارچه‌های مختلف و لوزی شکل رنگارنگ می‌پوشید و نقش‌های...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

آیرون

نوعی بازی خنده‌دار ایرانی که تعدادی بازیکن یک نفر را به اسم اوستا انتخاب می‌کنند. اوستا هر کاری انجام دهد، سایرین هم بدون این که صدایی از آنها...

دوشنبه، 11 بهمن 1395

حکایاتی از اهل حکمت

لقمان حکیم سیاه‌چرده بود. کسی او را به بندگی گرفت و مدّتی خدمت می‌فرمود و از روی آثار علم و حکمت مشاهده می‌نمود. روزی خواجه به رسم امتحان وی...

يکشنبه، 10 بهمن 1395

در لطایف و مواعظ مشایخ طریقت و علما و ...

مرتعش که یگانه‌ی محققان عراق است و از علمای این طایفه، چنین گفته است که «ابوعبدالله حضرمی را که از کبار صوفیان بود و بیست سال بود که سخن نگفته...

يکشنبه، 10 بهمن 1395

ذکر حکایاتِ لطیفه‌ی ملوک و نکات ظریفه‌ی سلاطین

در علم و فراست پادشاهان و ظرافت ایشان در توقیعات، ثعلبی آورده که اسکندر به پادشاه هند نوشت: «گمان می‌برم که تو از اشراری.»

يکشنبه، 10 بهمن 1395

لطائف و طرائفی از اهل بیت (ع)

در فَوائِدُالفُؤاد والدم علیه الرحمه مذکورست که روزی حضرت امیر در میان اصحاب فرمود که «من به همه‌ی عمر خود در حق کسی نه نیکی کرده‌ام نه بدی.»

يکشنبه، 10 بهمن 1395

شوخی‌های پیامبر اکرم(ص) با اطرافیان

ثابت شده است که روزی بعضی از کبار صحابه گفتند: «یا رسول الله تو با ما مزاح بسیار می‌کنی.» - یعنی این طریقه، مناسب منصب نبوّت نمی‌نماید.

يکشنبه، 10 بهمن 1395

زندگی‌نامه‌ی فخرالدّین علی صفی

فخرالدّین علی صفی در شب جمعه بیست و یکم جمادی الاولی سال 867 هجری قمری در سبزوار متولد شد، در خاندانی اهل علم و تصوف. پدربزرگش از فقها و محدّثان...

يکشنبه، 10 بهمن 1395

تأملی در ساختار شعرِ آنا آخماتووا

در شعر حیاتی جریان دارد که وابسته به حوزه‌ی زیست آن در یک ساختار نظام‌مند یگانه و در بستری آشنا از مناسبات زبان اصلی خود است. با علم به این که،...

شنبه، 2 بهمن 1395

اسطوره‌زدایی و اسطوره آفرینی در اندیشه‌ی شاعرانه

اسطوره یکی از معنادارترین عناصر ادبیات است. عنصری که سخن را به ژرفا می‌کشاند و در ایجاد طیف گسترده‌ای از معانی رمزی تأثیری فراوان دارد. علاوه...

شنبه، 2 بهمن 1395

حیرت و حیرانی و وهم در برابر آینه

گفته‌اند: «هنرمندی که می‌خواهد حقیقت بنیادین هستی را منتقل کند، نه به برش ناتور آلیستی زندگی، بلکه به تخیل تداعی‌گر شاعرانه روی می‌آورد.» (افشار،...

شنبه، 2 بهمن 1395